Мицелла түзудің дағдарысты концентрациясына әсер ететін факторлар

БАЗ табиғ атының ә сері. МТДК мә ндері алдымен БАЗ табиғ атына тә уелді.Кө птеген БАЗ-дар ү шін МТДК мә ндері 10^-4 – 10^-1моль/л

МТДК ның БАЗ молекулаларының қ ұ рамы мен қ ұ рлымына тә уелділігінің эксперименттік тү рде анық талды.

1. БАЗ-дардың гомолгтық қ атарында кө мірсутекті радикалдың ұ заруыменМТДК мә ндері азайып, кө птеген БАЗ-дар ү шін келесі тә уелділік орындалады.

lgC_МТДК= A - Bn_С, (9.1)

мұ ндағ ы n_C – кө мірсутекті тізбектегі кө міртек атомдарының саны; А кө мірсутекті тізбектегі гидрофильді топтардың саны мен табиғ атына тә уелді тұ рақ ты шама, оны n_Cмә ндері ә ртү рлі гомолгтар ү шін бірдей деп алуғ а болады; B ≈ lg2.

2. Иондық БАЗ -дарғ а қ арағ анда ионогенді емес БАЗ-дардың МТДК мә ндері айтарлық тай (екі еселікке дейін) аз.

3. Анионды БАЗ-дардың МТДК мә ндері жоғ ары. Ионсыз емес оксиэтилденген БАЗ-дардағ ы полярлы топ ө лшемінің артуымен МТДК мә ндері ө седі.

4. МТДК мә ндері қ арсы ионның валенттілігіне айтарлық тай тә уелді.Бейорганикалық валентті қ арсы иондарғ а қ арағ анда валентті қ арсы иондар БАЗ-дың МТДК мә нін ә лдеқ айда кемітеді.Ал бейорганикалық қ арсы иондарғ а қ арағ анда органикалық қ арсы иондардың МТДК мә ндеріне ә сері кү штірек.Органикалық қ арсы ионның полярсыз бө лігінің ө лшемі ө скен сайын бұ л эффект кү шейе тү седі.

5. БАЗ молекуласындағ ы ароматтық топтар, қ ос байланыстар МТДК мә ндерінің айтарлық тай ө згеруіне ә келеді.Ә сіресе алкилді тізбектің фторлануы БАЗ дың МТДК мә нін ондағ ан, жү здеген есе кемітеді.

Электролиттің ә сері. БАЗ ерітіндісіндегі қ оспалар, ә сіресе электролиттер МТДК мә ндеріне айтарлық тай ә сер етеді.

БАЗ ерітіндісіне электролит енгізу келесі нә тижелерге ә келеді:

· электролит қ осқ анда МТДК кү рт ондағ ан есе азаяды;

· мицелла тү згіш БАЗ дың кө мірсутекті тізбегі ұ зарғ ан сайын оның МТДК мә ніне электролиттің тигізетін ә сері кү шейеді;

· ионсыз БАЗ дардың МТДК мә ндеріне электролиттер айтарлық тай ә сер етпейді.

БАЗ-дардың МТДК мә ндерін спирттер елеулі азайтады.Суғ а қ арағ анда спирттің полярлығ ы тө мен болғ андық тан олар ерітіндімен мицеллалардың арасында таралады.Спирт молекуласындағ ы кө мірсутекті радикал неғ ұ рлым ұ зын болса, соғ ұ рлым оның мицелла қ ұ рамына кіру қ абілеті арта тү седі.Осының салдарынан мицелла тү зуіне жеткілікті БАЗ молекулаларының (иондарының) саны агрегаттық саны, яғ ни МТДК мә ні азаяды.

Температураның ә сері. Температура иондық БАЗ-дардың МТДК мә ндеріне ә сер етеді.

Тө мен температураларда иондық БАЗ-дардың ерігіштігі аз болғ андық тан, МТДК ғ а жету мү мкін емес.Температура ө скенде БАЗ-дың судағ ы ерігіштігі артып, оның концентрациясы МТДК ғ а жеткенде мицеллалар тү зіле бастайды. Мицеллалар тү зіле бастайтын температураны Крафт нү ктесі Т_к деп атайды.Бұ л температурада шын ерітінді мицеллалық ерітіндіге ауысады. Температураның МТДК-ғ а кө рсететін ә сері температураның БАЗ ерігіштікке деген ә серіне байланысты.Тө мен температуларда (Т˂ Т_қ ) БАЗ-дың ерігіштігі аз болғ андық тан, оның концентрациясы МТДК дан тө мен болып, мицеллалар тү зілмейді. Тек Крафт нү ктесінен жоғ ары температуларда ғ ана(С₀˃ C_мтдк) БАЗ-дың мицеллалары тү зіледі.(14- сурет).

2 9eT1/GXOfgAAAP//AwBQSwMEFAAGAAgAAAAhAKvvqlnfAAAACgEAAA8AAABkcnMvZG93bnJldi54 bWxMj8FOg0AQhu8mvsNmTLw07YKYUpClMRqjSU+ihx637BSI7CxltwXf3vGkx5n/zzffFNvZ9uKC o+8cKYhXEQik2pmOGgWfHy/LDQgfNBndO0IF3+hhW15fFTo3bqJ3vFShEQwhn2sFbQhDLqWvW7Ta r9yAxNnRjVYHHsdGmlFPDLe9vIuitbS6I77Q6gGfWqy/qrNlSrzY1fenRfUs3TE77WV4fZuCUrc3 8+MDiIBz+CvDrz6rQ8lOB3cm40WvYJlkCVc5WMcguJDEaQbiwIs0TUCWhfz/QvkDAAD//wMAUEsB Ai0AFAAGAAgAAAAhALaDOJL+AAAA4QEAABMAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAFtDb250ZW50X1R5cGVz XS54bWxQSwECLQAUAAYACAAAACEAOP0h/9YAAACUAQAACwAAAAAAAAAAAAAAAAAvAQAAX3JlbHMv LnJlbHNQSwECLQAUAAYACAAAACEARJqwp5oCAAB6BQAADgAAAAAAAAAAAAAAAAAuAgAAZHJzL2Uy b0RvYy54bWxQSwECLQAUAAYACAAAACEAq++qWd8AAAAKAQAADwAAAAAAAAAAAAAAAAD0BAAAZHJz L2Rvd25yZXYueG1sUEsFBgAAAAAEAAQA8wAAAAAGAAAAAA== " adj="0,, 0" path="m84322, 318149nsc254848, 129890, 656192, 5059, 1106729, 149v390753, -4259, 758828, 82589, 974060, 229831l1134110, 511810, 84322, 318149xem84322, 318149nfc254848, 129890, 656192, 5059, 1106729, 149v390753, -4259, 758828, 82589, 974060, 229831e" filled="f" strokecolor="#4579b8 [3044]"> C

T_kT, ⁰C

Крафт нү ктесінің маң ызы зор болғ андық тан, оғ ан ә сер ететін факторларды қ арастырайық.

1. Крафт нү ктесі БАЗ молекуласындағ ы кө мірсутекті радикалдың ұ заруымен ө седі.

2. Крафт нү ктесінің мә ні БАЗ молекуласының полярлы тобы мен қ арсы ионның табиғ атына тә уелді.Электролиттердің қ оспалары Крафт нү ктесін ө сіреді.Хлоридтер мен иодидтерге қ арағ анда бромидтердің Крафт нү ктесі жоғ ары орналасқ ан.Бір валентті қ арсы иондары бар БАЗ-дарғ а қ арағ анда кө п валентті карсы иондары бар БАЗ-дардың Крафт нү ктесі жоғ ары болады.

Крафт нү ктесі тө мен БАЗ-дарды алу ү шін келесі шараларды қ олдану керек:

1.алкилді тізбекке қ осымша метил тобын енгізу керек;

2.алкилді тізбекке қ ос байланыс енгізу керек;

3.алкил тізбегі мен полярлы топтың арасына полярлы сегмент (оксиэтилен тобын) енгізу керек.

10.1 сурет. Дисперстік жү йелер тұ рақ тылығ ының сипаттамасы.