Здігінен майғындалу

Ө здігінен майғ ындалу деп сырттан энергия жұ мсамай жү ретін майғ ындалуды айтады. Ол екі қ ұ рамдасты (майғ ындағ ышсыз) гетерогенді жү йеде осы сұ йық тық тардың ө зара еруінің дағ дарыстық температурасына жақ ын температурада байқ алады. Осы температурада беттік керілу 1-10^-4 Дж/м² шамасынан аз болады - бұ л жағ дайда майғ ын ө здігінен тү зіледі. Ол термодинамикалық тұ рақ ты болады, себебі тамшы тү зілгенде пайда болатын еркін беттік энергияның артық мө лшері энтропиялық фактормен - заттың жү йе кө лемінде бірқ алыпты таралуына ұ мтылуымен компенсацияланады. Бұ л майғ ынның ә рбір фазасы бір сұ йық тық тың екіншісіндегі қ анық қ ан ерітіндісі болып табылады.

Беттік керілудің ө те аз мә нінде термодинамикалық тұ рақ ты болатын жү йеде ө здігінен тү зілу мү мкіндігі барлық басқ а дисперстік жү йелерде кездеспейді, ендеше бұ л майғ ындардың бірінші ерекшелігі болып табылады.

Қ андай да бір майғ ынның оның ішінде дағ дарыстық майғ ынның ө здігінен тү зілуі ү шін қ ажет σ _min-нің дағ дарыстық мә ні Ребиндер бойынша былай анық талады:

σ _min <

Мұ нда k – Больцман тұ рақ тысы.

Егер r ~ 10^-6 см жә не T=298K болса, σ _min мә ні 0, 1 эрг/см³-тан кіші болу керек.

Сұ йық май организммен жұ тылғ анда ішекте ө т қ ышқ ылының тұ здарымен жоғ ары дисперстік майлы майғ ын кү йіне дейін майғ ындалады, сосын ішек кабырғ алары арқ ылы сорылады. Таурохолат жү йесінің (ө т тұ зы) – моноглицеридолеин қ ышқ ылының 6, 0< рН< 8, 5 болғ анда шындығ ында беттік керілуі ө те тө мен, яғ ни 1 эрг/см³ тө мен болады, сондық тан ө здігінен майғ ындалу жү реді.

Ө здігінен тү зілетін жә не сә йкесінше термодинамикалық тұ рақ ты болатын майғ ындар кейде лиофильдік майғ ындар деп аталады.

1878 жылы ө здігінен майғ ындауды Гэд ашқ аннан кейін осы қ ұ былыс тә н болатын сұ йық тардың кө птеген жү йесі табылды. Алайда оның механизмі қ азіргі уақ ытқ а дейін ә ртү рлі пікірталастар тудыруда.