Коллоидтық БАЗ-дың беттік активтілігі

Коллоидтық БАЗ-дың беттік активтілігі жоғ ары болады, ол кө мірсутектік радикалдың ұ зындығ ына байланысты. Радикалдың ұ зындығ ы бір метилен – СН₂ тобына артуы оның беттік активтілігінің шамамен 3, 2 есе ө суіне (Дюкло-Траубе ережесі) ә кеп соғ ады. Бұ л заң дылық БАЗ-дың шын жә не сұ йық ерітінділеріне қ олданылады. Оның радикалы неғ ұ рлым ұ зын болғ ан сайын соғ ұ рлым ол сулы ерітіндіден ерігіштігінің азаюынан итеріледі, ендеше Генри константасы БАЗ ү шін олардың беттік активтілігіне пропорционал болғ андық тан арта тү седі. Ендеше адсорбция жұ мысының ө згеруі немесе теріс таң бамен алынғ ан Гиббс адсорбциясының энергиясының ө згеруін былай жазуғ а болады:

(1)

мұ ндағ ы: - бір СН₂-ге есептелген БАЗ молекуласының адсорбция жұ мысы; - БАЗ-дағ ы СН₂тобының саны; - Авогадро саны.

Генри константасы мен адсорбция жұ мысы мынадай қ арым-қ атынаста болады:

(2)

мұ ндағ ы: А – БАЗ адсорбциясының шамасы. С – БАЗ-дың ерітінді кө леміндегі тепе-тең дік концентрациясы.

(2)-тең дік Генри константасы, ендеше беттік активтіліктің БАЗ-дың молекуласындағ ы СН₂ – тобының артуына байланысты еселік санымен артатынын кө рсетеді. Бірдей температурадағ ы БАЗ-дың гомологтық қ атарындағ ы екі кө рші мү шесінің беттік активтілігінің қ атынасы мынағ ан тең:

(3)

(3)-тең дік Дюкло-Траубе ережесін анық тайды. Ол тұ рақ ты шама, 20 ⁰С температурада сулы ерітінділер ү шін ≈ 3, 2-ге тең. 20 ⁰С-ден басқ а температурада оның мә ні басқ а болады. Температура артқ ан сайын оның мә ні кеми береді. Органикалық ортада Дюкло-Траубе ережесі керісінше орындалады, яғ ни БАЗ-дың молекуласындағ ы кө мірсутектік радиусының ұ зындығ ы артқ ан сайын беттік активтілік тө мендейді.

Кө мірсутектік радикалдардың ұ зындығ ы ө те артқ ан да олардың молекулаларының арасындағ ы ә рекеттесу болады, сондық тан олардың беттік активтілігі Дюкло-Траубе ережесіне қ арағ анда баяу артады. Дегенмен кө мірсутектік радикал ұ зындығ ы артқ ан сайын БАЗ-дың беттік активтілігі артады.

Мысалы, Генри константасы БАЗ-дар ү шін 10000 жә не одан да кө п мә нге ие болады. Сабындар ү шін де осындай шамада болады. сабындар концентрациясы шамамен моль/л болғ анда дейін кемітеді. Оғ ан сә йкес келетін беттің активтіліктік мә ні болады.