Маска кию.

5. Қ олды спиртпен ө ң деу.

6. Дә рілік заты бар шприцті дайындау.

7. Қ олғ апты кию.

8. Науқ асты отырғ ызу немесе шалғ асынан жатқ ызу.

9. Науқ астың қ олын шынтақ буынында толығ ымен жазу.

10.Шынтақ бү гісінің астына клеенкалы жастық немесе орамал тө сеу.

11.Шынтақ бү гісінен 10 см жоғ ары жерге матаның ү стінен (жалаң аш

денеге емес) жеткілікті қ ысылғ ан жгут салу.

12, Кә рі жілік артериясындағ ы пульс жақ сы анық талатынына кө з жеткізу.

ІЗ.Кө к тамырдың толуын жақ сарту ү шін науқ асқ а бірнеше рет жудырығ ын жұ мып ашуын сұ рау.

14.Шынтақ бү гісінін терісін 70% спиртке батырылғ ан залалсыздандырылғ ан мақ тамен ө ң деу, 2-3 рет бір бағ ытта жоғ арыдан тө мен қ арай (инъекция аймағ ы - 4x8 см; алдымен кең ірек, содан кейін тура ине салатын жерді).

15.Тесу ү шін неғ ұ рлым толғ ан жэне колайлылау кө к тамырды таң дау.

іб.Сол қ олдың саусактарыньщ ұ шымен сол кө к тамырдың ү стіндегі теріні білекке қ арай біраз тартып, кө к тамырды бекіту.

17.Салуғ а апнап дайындшіғ ан инені немесе шприцті оң колга алу.

18.Кө к тамырдың ү стіндегі теріні жә не кө к тамырдың қ абырғ асын бірден тесу немесе тесуді екі кезең мен жү ргізу-алдымен теріні, содан кейін кө к тамырдың кабырғ асына жакындатып, оны тесу.

19.Ине кө к тамырда екендігіне кө з жеткізу, бу_л ү шін шприцтің поршенін ө зіне қ арай сә л тарту - сонда шприцке қ ан тү суі керек.

2О.Мейірбике науқ асқ а жү дырыгын ашуды ө тінеді де жгутты шешеді. 21. Дэріні жайлап енгізу. Дә ріні соң ына дейін енгізбей, ауа кө піршіктерін шприцте қ алдыру керек.

22.Тескен жерге спиртке батырылғ ан домалақ мактаны сол қ олмен басу.

23.Оң қ олмен инені кө к тамырдан шығ ару.

24.Науқ астың қ олын қ ан ағ уы тоқ тғ анша бірнешс минутка шынтақ буынында бү гу.

Кө к тамырғ а қ ұ ю ә ртү рлі ерітінділерді кө п мө лшерде (3 - 5 л жэне одан да кеп) енгізу ү шін қ олданылады; ол инфузиялық емнің негізгі ә дісі болып табылады. Кө к тамырлық қ ұ ю айналымдағ ы қ ан кө лемін толтыру, су-электролиттік балансты жә не ағ заның қ ышқ ыл-негіздік жағ дайын қ алыптастыру, ауыр аурулар, уланулар кезіндегі интоксикацияны жою қ ажет болғ анда қ олданылады. Егер дә рілік затты тез енгізу қ ажет болса (шок, коллапс, ауыр қ ан кету), онда кө к тамырғ а ағ ынмен қ ұ ю қ олданылады, Егер дә рілік зат қ ан тамырына акырын енуі қ ажет болса, онда тамшылатып енгізу қ олданылады. Ерітіндінің кө п мө лшерін ұ зақ (бірнеше тә улік бойы) енгізу кажеттігі туғ анда кө к тамырды катетрлеу (кө бінесе бұ ғ ана асты) немесе венесекция қ олданылады.

Кө к тамырлық қ ұ юлар тамшылатып енгізуге арналғ ан арнайы жү йелердің кө мегімен жү ргізіледі. Асептика мен антисептика ережелерін сақ тау максатында бір рет қ олданылатын жү йелерді пайдаланғ ан жө н. Автоклавта залалсыздауды қ ажет ететін кө п реттік жү йелерді қ олдану қ олайсыздау.

Ә рбір жү йе жиналғ ан тү рде қ ұ юғ а арналғ ан дә рісі бар флаконнан, ауа фильтрі бар қ ысқ а тү тікшеден жә не флаконга ауа кіретін инеден, фильтрі жә не екі тү тікшесі бар тамшылатқ ыштан, қ ысқ ыштан, тескіш инеден,

тамшылатқ ыштын тү тікшесін тескіш инемен қ осатын ө тпелі резең ке тү тікшеден тұ рады.

Флаконның металл қ алпақ шасын спиртпен сү рткеннен кейін алып тастайды да оғ ан тамшылаткыштың кысқ а инесін (ол аркылы сұ йық тық флаконнан шығ ады) жә не ауа ө ткізгіш тү тікшенің ұ зын инесін (ол арқ ылы флаконғ а ауа кіреді) кіргізеді. Тамшылаткышқ а дейінгі тү тікті қ ысқ ышпен қ ысады, флаконды тө ң кереді де тө сек дең гейінен 1-1, 5 м биіктікте арнайы қ ойғ ышқ а іліп қ ояды. Бұ л кезде ұ зын иненің ұ шы флаконның ішіндегі сұ йық тық дең гейінен жоғ ары болуын қ адағ алау керек.Тамшылатқ ышқ а ерітінді былай толтырылады: тескіш инеге баратын тү тікшені тамшылатқ ыш (аударылғ ан кү йінде) флаконмен бір дең гейде болатындай етіп кө теру керек. Барлық ауа жү йеден ығ ыстырылғ аннан кейін тү тікті тескіш инеге жақ ын жерінен кысқ ышпен қ ысады. Кө к тамырды тескеннен кейін жү йені тескіш инеге жалғ айды да қ ысқ ыштың кө мегімен сұ йық тық тың қ ажетті ену жылдамдығ ын белгілейді (минутына 50-60 тамшы). Сұ йық тық тың флаконнан тамшылатқ ышқ а ө туі басылғ аннан кейін қ ұ ю тоқ татылады.

II. Кө к тамырғ а қ ұ юды жургізудің реті.

Жабдық талуы: шприцке арналғ ан залалсыздандырылғ ан шағ ын леген, инесінің ұ зындығ ы 10 см бір реттік шприц, ішінде 70% спирті бар тығ ынмен жабылғ ан ыдыс, залалсыздандырылғ ан домалақ мақ талар, ұ сталынғ ан материалдарды салуғ а арналғ ан шағ ын леген, залалсыздандырылғ ан қ олғ аптар, тонометр, фонендоскоп, шокқ а қ арсы заттар.

1. Қ олды ағ ынды жылы сумен сабындап мұ қ ият жуу.

2. Қ олды 70% спиртпен ө ң деу.

3.Флаконның металл дискасын спиртпен ө ң деу, залалсыздандырылғ ан пинцетпен металл қ ақ пағ ын алу.

4. Резең ке тығ ынды спиртпен, йодпен, содан кейін тағ ы да спиртпен ө ң деу.

5. Жү йенің қ ысқ а инесімен тығ ынды тесу жә не де басқ а - ұ зын инені - кіргізу - «ауалық» («ауалық» иненің ұ зындығ ы флаконның биіктігінен аз болмауы керек).

6. Флаконды тө ң керу.

7. Кө к тамырғ а тамшылатып қ ұ юғ а арналғ ан штативке флаконды бекіту.

8. Қ ысқ а ине аркылы сұ йытық жү йеге барып жатқ анына кө з жеткізу.

9. Ұ зын иненің ұ шы флаконның тү біндегі сұ йық тық дең гейінен жоғ ары тұ руын жә не ол арқ ылы флаконғ а ауа барып жатуын қ адағ алау.

10.Жү йені тү гелімен ерітіндіге толтыру, ол ү шін жү йенің ұ зын тү тігінде орналасқ ан қ ысқ ышты ашып, сұ йық тық тү тіктің шетіндегі канюля мен науқ астың кө к тамырына енгізуге арналғ ан инеге дейін жеткенше тосу, содан кейін қ ыскышты жабу.

11.Қ алып қ ойғ ан ауа кө піршіктерін жү йеден ығ ыстыру, ол ү шін инеге арналғ ан канюлясы бар тү тіктің шетін ұ стап тү рып, оны тө ң керілген флаконнан жоғ ары кө теру, кө піршіктер қ абырғ адан бө лініп, тү тіктің сыртқ ы тесігінен шық қ анша тү тіктің қ абырғ асын аздап қ ағ у.

12.Инені кө к тамырғ а енгізу (ретін I бө лімнен кө рің із).

ІЗ.Қ ысқ ышты алу немесе ашу бірнеше минут бойы кө к тамырдың айналасының ісінбеуін, ауырсынбауын кадағ алау. Тамшылатып кұ юдың жылдамдығ ын реттеу (дә рігердің тағ айындауымен).

14. Инені теріге лейкопластырмен абайлап бекіту.

15.Инені залалсыз сү лгімен жабу.

Анализге кө к тамырдан қ анды алу ә дісі. Қ ан ағ ызу іс-шаралары Аналиизге кө к тамырдан қ ан лау ә дісі

Іс-ә рекетке дайындық:

1. науқ асқ а жасалатын іс-шараны хабарлаң ыз;

2. науқ асты отырғ ызып немесе арқ асымен жатқ ызың ыз;

3.қ олғ апты киің із;

4. шынтақ астына жастық ша койың ыз;

5. иық тың 3/2 орта бө лігіне резең ке бұ рауды тартып байланыз;

Іс-ә рекеттің орындалуы

1.шынтақ иінін спиртке батырылғ ан 2 мақ та шаригімен тазалау;

2. науқ асқ а колын ашып-жұ мып жұ мыс істеуін сұ рау;

3. шынтақ иініндегі кө к тамырды сол қ олдың улкен саусағ ымен бекітіп ұ стау;

4. иненің қ иылысын жоғ ары қ аратып, бұ рыштап ұ стап ә уелі теріні, содан соң кө к тамырды тесу.

5.иненің канюласынан қ ан кө рінгеннен кейін, иненің канюласына пробирканы кигізу қ ажет мө лшердегі қ анды алу;

6. резең ке бұ рауды шешіп, науқ ас жұ мғ ан қ олын ашады;

7. инъекция жасағ ан жерді спиртке батырылғ ан мақ та шаригімен басып инені шығ арып алу;

8. науқ асқ а шынтақ иінін қ ысып ұ стауын сұ рау;

9.зертханағ а жолдама жазу.

Қ ан ағ ызу

Қ ан ағ ызу бұ л қ ан тамырлық жү йеден белгілі бір мө лшерде қ анды алу. Қ анды ағ ызғ анда қ анайналымдағ ы канның жалпы кө лемі азайып, артериялық жә не венозды кысым тө мендеп, қ анның тұ тқ ырлығ ы тө мендейді. Қ азіргі кезде ә сері жоғ ары гипотензивті препараттардың болуына байланысты қ ан ағ ызу ө те сирек жү ргізіледі (гипотензивті заттарғ а сезімталдығ ы болғ анда).

Керсеткіші: гипертониялық криз, ө кпе шемені, жедел ми қ анайналымының бұ зылысының геморагиялық тү рі.

Қ арама-қ арсы кө рсеткіші: қ ан жоғ алту, тү рлі себепті шоктар, ә р-тү рлі себепті анемиялар.

Іс-ә рекетке дайындық

1. науқ асқ а жасалатын іс-шараны хабарлаң ыз;

2. науқ асты отырғ ызып немесе арқ асымен жатқ ызың ыз;

3. қ олғ апты киің із;

4. шынтақ астына жастық ша қ ойың ыз;

5. иық тың 3/2 орта бө лігіне резең ке бұ рауды тартып байлаң ыз.

Іс-ә рекеттің орындалуы

1. шынтақ иінін спиртке батырылғ ан 2 мақ та шаригімен тазалау;

2. науқ асқ а қ олын ашып-жұ мып жұ мыс істеуін сұ рау;

3. шынтақ иініндегі кө к тамырды сол қ олдың ү лкен саусағ ымен бекітіп ұ стау;

4. иненің қ иылысын жоғ ары қ аратып, бұ рыштап ұ стап ә уелі теріні, содан соң кө к тамырды тесу.

5.иненің канюласынан кан кө рінгеннен кейін, иненің канюласына резең ке тү тікке кигізу, қ ажет мө лшердегі

қ анды алу, 15О-200мл шамасында;

6. резең ке бұ рауды шешіп, науқ ас жұ мғ ан қ олын ашады;

7. инъекция жасағ ан жерді спиртке батырылғ ан мақ та шаригімен басып инені шығ арып алу;

8. науқ асқ а шынтақ иінін қ ысып ұ стауын сұ рау;