Автономия. 1 страница

3. Жақ сылық жасау.

4. Зиян келтірмеу.

5. Шындық ты айту.

6. Қ ұ пияны сақ тау.

7. Ә ділдік.

Медициналық этиканың бір бө лігі – деонтология. Деонтология грек тілінен аударғ анда - «тиісті» деген мағ ынаны білдіреді. Деонтология – басқ а салаларғ а қ арағ анда, медицина мен тә жірибелік денсаулық сақ тау саласына ө те тә н қ ажетті ғ ылым.

Медициналық қ ызметкерлердің кү ш-жігері тек науқ асты емдеуге ғ ана емес, аурудың алдын алуғ а, адамның денсаулығ ы мен ө мірін қ орғ ауғ а бағ ытталғ ан.

Деонтологияның тараулары:

• Мейірбикемен науқ астың қ арым-қ атынасы.

• Мейірбикемен қ оғ ам арасындағ ы қ арым-қ атынас.

• Мейірбикемен науқ астың туысқ андарының ортасындағ ы қ арым қ атынасы.

• Мейірбикемен ә ріптестер арасындағ ы қ арым- қ атынас.

Деонтология мен этиканың принциптерін қ олайлы іске асыру ү шін мынандай жағ дайлар қ ажет: парыз сезімі, ө з мамандығ ына бейімділігі мен білімін ү немі жетілдіру, медициналық қ ызметкер сырқ ат сеніміне кіріп, ауруынан жазылатындығ ына иландыру.

Гиппократ: «Не істеу керек болса да бә рін байсалды жә не шебер істей біл... Реті келгенде сырқ атты кө ң іл аулағ ыш орынды сө здермен, достық пейілмен мақ ұ лдау керек. Қ ажетті жағ дайда оның орынсыз талабын қ атал да, орнық ты тү рде ысырып, ал кей кезде оғ ан сү йіспеншілік білдіріп, басу айту керек» деген.

Науқ асты емдеуде сө здің ролі ә рдайым жоғ ары, кей кезде сырқ ат кө зінше медициналық қ ызметкерлер кө бірек сө йлеп қ ояды. Ол ятрогенияғ а ә келіп соқ тырады. Науқ асқ а ә р тү рлі психикалық сө з ә серлерінен болатын жағ дай эгротогения деп аталады.

Ятрогенді ауру – медицина қ ызметкерінің сө зінен, ісінен пайда болатын ауру. Ол медициналық қ ызметкерлердің теріс тү сіндірген сө зінен немесе мінез - қ ұ лқ ынан шығ ады. Кіші мейіркеш немесе техникалық қ ызметкерлердің сырқ атқ а зерттеу нә тижесін қ ате болжап, айтып берген жағ дайда да кездеседі. Сө з науқ асты емдеп қ ана қ оймайды, оны жаралауы да мү мкін екендігін мейірбике жанында ұ стап, науқ ас кө зінше тү сініксіз терминдерді айтпауғ а тырысу керек.

Ятрогенді аурулардың себептеріне: жалпы жә не медициналық мә дениетінің жетіспейтіндігі, асығ ысты, науқ астың ың ғ айсыз диагнозын болжау, зерттеу нә тижесін дұ рыс тү сіндірмеу жатады. Кез келген ауру жағ дайында мейірбике науқ астың психикасын бұ збауғ а тиіс.

Науқ астар ауруханағ а тү сіп, ө здерінің қ асына адамдар жинайды, «дә рігерден» артық пыз деп ойлайды, басқ а науқ астарғ а агрессивті тү рде ө здерінше оң ды-солды кең естер, нұ сқ аулар береді, ө здерінің тың даушыларын депрессияғ а, толқ уғ а ұ шыратады. Мейірбике мен дә рігер осы сырқ аттарғ а ерекше кө ң іл аударып, тү сіндіру жү мысын ж.ргізгенде терең білім мен ақ ылды қ олдану қ ажет. Науқ асқ а дә рі-дә рмектерден гө рі, Сіздің тү сінушілігің із, моральдық қ олдауың ыз керек.

Ал науқ астың ө зіне ә сері /жақ сы, жаман ойлауы / эгогения деп аталады.

Эго дегеніміз:

- ішкі мә дениеттің ережелерін сақ тау, тә ртіпті сақ тау, қ оғ амдық жағ дайларғ а ү немділікпен қ арау, татулық, ә ріптестік сезім;

- сыртқ ы мә дениет ережелерін, тә ртіпті сақ тау, сыпайлық, ә дептілік, жақ сы сө з, сә йкес келетін киім /сыртқ ы жинақ ылық, денесінің, киімінің, аяқ киімінің тазалығ ын сақ тау т.б./

Субординация –қ ызметіне қ арай бір-біріне бағ ыну.

Мейірбике дә рігердің бірінші кө мекшісі. Дә рігерге қ арағ анда мейірбикелер жұ мыс кезінде кө п уақ ытын науқ астармен ө ткізеді. Мейірбикелер науқ астың кө ң іл –кү йін, қ орқ ыныш-уайымын, жасалып жатқ ан емнің тү рлерін жақ сы біледі. Емнің ең басты мақ саты – дә рігердің, мейірбикенің, науқ астардың сеніміне кіруі мен олардың талабына сай келуі.

ЭТИКА – дегеніміз гректің мінез, ә дет-ғ ұ рып деген сө зінен шық қ ан философиялық ұ ғ ым. Яғ ни адамдардың мінез-қ ұ лқ ы, ә дептілігі туралы ілім. Этика адамдар мен адамдардың арасындағ ы адамгершілікке толы қ арым-қ атынастардың озық ү лгілерін, жақ сы дә стү рлерін оқ ытатын қ ағ идалар жиынтығ ы.

Этика - мораль туралы ілім, яғ ни адамгершілікті, ізеттілікті, кішіпейілділікті, ә дептілікті оқ ытады. Ал мораль дегеніміз қ оғ амдық сананың бір тү рі немесе бір кө рінісі. Адамдардың арасында ежелден қ алыптасқ ан жақ сы мінез-қ ұ лқ ы мен инабатты, адамгершілікке толы қ арым-қ атынастарын реттейтін принциптер мен жиынтық ережелерін мораль дейміз. “Адам адамғ а – дос, жолдас, бауыр” – деген ұ лағ атты сө з этикасының ең негізгі қ ағ идаларының бірі. Медициналық этика – медициналық қ ызметкерлер жұ мысындағ ы гуманизм кө рінісі, деонтологияның теориялық негізі болып саналады.

ДЕОНТОЛОГИЯ – (гректің deon – тиіс, керек деген сө зінен шық қ ан) дегеніміз ә рбір жеке адамның бү кіл адам баласы мен қ оғ амның алдындағ ы атқ аруғ а тиіс міндетін, борышын, парызын оқ ытатын этиканың негізгі бір саласы. Деонтологияның негізгі принципі – адам жеке басының қ амын ойламай, ө з мұ ддесін халық пен қ оғ амның қ ажеттілігіне саналы тү рде бағ ындыра отырып, жеке басының мү ддесін қ оғ амдық мү ддемен гармониялық тү рде ү йлестіре алуында.

Медициналық деонтология дегеніміз – медицина қ ызметкерлерінің адам баласы алдындағ ы, қ оғ ам алдындағ ы атқ аруғ а тиіс кә сіптің парызы мен ө теуге тиіс борышын оқ ытатын ілім.

Дү ние жү зі, халық тарының ә рқ айсысының ө здерінің ұ лттық діни, қ оғ амдық, мә дени ерекшеліктеріне қ арай ә р дә уірде денсаулық ты сақ тау этикасы мен медициналық этика жө ніндегі кө зқ арастары ә ртү рлі болғ ан. Тарихқ а жү гінсек ә ртү рлі қ оғ амдық -экономикалы формацияларда адамның денсаулығ ы мен ө нерін сақ тауғ а байланысты этикалық - нормалардың кө птеген тү рлері болғ анына кө зіміз жетеді.

Қ ай заманда болмасын дә рігерлер мен емшілерден, медицина қ ызметкерлерінен адамзатқ а қ ызмет ету жолында олардың бойында адамгершіліктің, мейірімділіктің, ізгі ниеттіліктің, адамғ а деген сү йіспеншіліктің, жанашырлық тың мол болуын талап етіп отырғ ан.

1.Мейірбикелік ү рдіс

Мейірбикелік ү рдіс – кә сіптік бикелік кү тімді ұ йымдастыру мен орындаудың ғ ылыми ә дісі.

Мейірбикелік ү рдістің мақ саты – ауру қ алпындағ ы ө мірді қ олайлы қ асиеттермен қ амтамасыз ету, яғ ни емделушіні физикалық, психологиялық - ә леуметтік жә не рухани тыныштық пен толық қ амтамасыз ету, басқ аша айтқ анда: емделушінің ағ засындағ ы 14 негізгі қ ажеттілікті қ анағ аттандыру, науқ ас тә уелсіздігін қ олдау жә не қ алыпқ а келтіру.

Қ ажеттілік дегеніміз – адамның денсаулығ ы мен амандығ ы ү шін маң ызды психологиялық жә не физиологиялық тапшылық.

Адам ө мір бойы қ оршағ ан ортағ а сә йкес ө мір сү ру ү шін ө з мұ қ таждық тарын ү немі қ анағ аттандыруы қ ажет.

Американдық психолог А. Маслоу адамдағ ы 14 негізгі қ ажеттілікті қ арастырды:

1. Тыныс алу

2. Тамақ тану

3. Ішу

4. Бө ліп шығ ару

5. Қ озғ алу

6. Дені сау болу

7. Дене қ ызуын сақ тау

8. Ұ йық тап, демалу

9. Киініп, шешіну

10. Таза болу

11. Қ ауіпсіз болу

12. Қ арым – қ атынас жасау

13. Ө мірлік қ азынағ а ие болу

14. Қ ызмет ету, ойын ойнау, оқ у

Тыныс алу қ ажеттілігі - оттегіні қ ажет ету адамның негізгі физиологиялық қ ажеттіліктерінің бірі. Тыныс алу мен ө мір ажырамайтын тү сініктер. Оттегі жетіспеушілігінде тыныс жиіленеді, беткей болады, ентігу, жө тел пайда болады. Оттегінің ұ лпаларда тұ рақ ты жетіспеушілігі цианозғ а алып келеді, тері мен шырышты қ абық тар кө гереді. Бұ л қ ажеттілікті қ олдау медицина қ ызметкері ү шін басты ауық ымды (приоритетті) мә селе болуы керек. Адам бұ л қ ажеттілікті қ анағ аттандыра отырып, ө мір сү руге қ ажет болғ ан қ анның газды қ ұ рамын қ олдайды.

Тамақ танудың қ ажеттілігі - денсаулық ты сақ тау ү шін ө те маң ызды. Рационалды жә не адекватты тамақ тану кө птеген аурулардың қ ауіпті факторларын жоюғ а кө мек береді. Мысалы жү ректің ишемиялық ауруы жиі жануар майлары мен холестеринге бай тағ амдарды тұ рақ ты қ абылдағ анда дамиды. Тамақ тың қ ұ рамында ақ уыздың кө п мө лшерде болуы жаралардың тез жазылуына кө мектеседі. Медқ ызметкер науқ астың тамақ тану қ ажеттілігін қ анағ аттандыру ү шін рационалды дұ рыс тамақ тануды ү йретіп ұ сыныстар беруі қ ажет. Кү нделікті жеміс-жидектерді, сү т ө німдерін, ботқ аларды, майсыз ет, балық, қ ұ с етін қ абылдау ұ сынылады. Қ ант, тә тті тағ амдар, тұ здар, алкогольді ішімдіктер шектеледі. Тамақ тану қ ажеттілігінің қ анағ аттанбауы адам денсаулығ ының бұ зылуына алып келетінін ұ мытпау керек.

Ішу қ ажеттілігі - бұ л кү нделікті 1, 5-2 литр сұ йық тық тар: су, шай, кофе, сү т, сорпа, жеміс-жидектер қ абылдау. Мұ ндай мө лшер зә рмен, нә жіспен, терлеуде, тыныс алуда жоғ алтқ ан сұ йық тық ты толтырады. Су балансын сақ тау ү шін адам бө ліну мө лшерінен кө бірек сұ йық тық қ абылдау қ ажет. Сұ йық тық ты аз қ абылдау дененің сусыздануына, ал шамадан тыс яғ ни 2 литрден артық қ абылдау бірнеше жү йе, ағ залардың қ ызметінің бұ зылуына алып келеді. Мейірбикенің сусыздану немесе ісіктердің пайда болу қ аупін алдын ала анық тауы кө птеген асқ ынуларды болдырмауғ а мү мкіндік береді.

Бө ліп шығ ару қ ажеттілігі -тағ амның қ орытылмағ ан бө лектері ағ задан зә р, нә жіс тү рінде бө ліп шығ арылады. Бө ліп шығ ару режимі ә рбір адамда жекеше болып келеді. Басқ а қ ажеттіліктерді қ анағ аттандыруды қ алдыруғ а мү мкін болғ анымен, бө ліп шығ аруды ұ зақ уақ ытқ а қ алдыруғ а болмайды.

Ұ йық тау, дем алу қ ажеттілігі - ұ йқ ы аз болғ ан жағ дайда қ андағ ы қ ант дең гейі тө мендейді, мидың қ оректенуі нашарлап, ойлау процестері бә сең дейді, зейін тұ рақ сызданады, қ ысқ а мерзімді есте сақ тау нашарлайды. Американдық ғ алымдардың зерттеуі бойынша жарты тү н ұ йық тамағ ан адамда фагоцитоз ү шін жауапты болғ ан қ ан жасушалары 2 есе тө мендейді. Науқ ас адамғ а ұ йқ ы ө те қ ажет, ө йткені ұ йқ ы науқ ас жағ дайының жақ саруына алып келеді. Зерттеу барысында ұ йқ ының бірнеше кезең дері анық талғ ан.

І кезең -жә й ұ йқ ы. Ұ йқ ы жең іл жә не бірнеше минутқ а ғ ана созылады. Бұ л кезең де ағ заның физиологиялық белсенділігі тө мендейді, ө мірлік маң ызды мү шелердің қ ызметі, зат алмасу процестері бә сең дейді. Адамды ояту оң ай, егер ұ йқ ы бө лінбесе, 15 минуттан кейін ІІ-кезең байқ алады.

ІІ кезең - жә й ұ йқ ы. Ұ йқ ы терең емес, 10-20 минутқ а созылады. Ө мірлік функциялар ә рі қ арай ә лсірейді, толық босаң су байқ алады.

ІІІ кезең -жә й ұ йқ ы. Ең терең ұ йқ ы кезең і, 15-30 минутқ а созылады, ұ йық тап жатқ ан адамды ояту қ иын. Ө мірлік маң ызды функциялардың ә лсіреуі жалғ асады.

ІV кезең -жә й ұ йқ ы. Терең ұ йқ ы, 15-30 минутқ а созылады, ұ йық тап жатқ ан адамды ояту ө те қ иын. Бұ л кезең де физикалық кү штің қ алпына келуі байқ алады. Ө мірлік маң ызды функциялар ояу қ алпына қ арағ анда ә лсіз. ІV-кезең нен соң 3-ші жә не 2-ші кезең дер қ айта байқ алады, содан соң ұ йқ ының 5-ші кезең і байқ алады.

V кезең -тез ұ йқ ы. І-кезең нен 50-90 минуттан соң тү рлі тү стер байқ алады. Кө здердің аз қ имыл -ә рекеттері, жү рек соғ уы, тыныс алу жиілігі, қ ан қ ысымы ө згереді. Дене бұ лшық еттерінің тонусы тө мендейді. Бұ л кезең де адамның психикалық қ ызметтері қ айта қ алпына келеді, ұ йық тап жатқ ан адамды ояту ө те қ иын. Бұ л кезең нің созылу уақ ыты –шамамен 20 минут.

V-ші кезең нен кейін қ ысқ а уақ ыттан соң 4, 3, 2 содан соң қ айтадан 3, 4 жә не 5-ші кезең дер яғ ни, ұ йқ ының келесі циклы байқ алады.

Адамның ұ йқ ысына бірнеше факторлар ә сер етеді: физикалық талығ у, дә рілік заттар, есірткілер, ө мір сү ру қ алпы, эмоционалды стресс, қ оршағ ан орта жә не физикалық жү ктеме. Ауырсынумен, физикалық ә лсіздікпен, уайыммен, депрессиямен сипатталатын кез-келген ауру ұ йқ ы бұ зылуына алып келеді. Мейірбике науқ асты тағ айындалғ ан дә рілердің жалпы жә не ұ йқ ығ а ә серімен таныстыруы керек.

Демалу - физикалық жә не психикалық белсенділіктің тө мендеу жағ дайы. Диванда жатып қ ана емес, сонымен қ атар арнайы жаттығ улар жасап, кітап оқ у арқ ылы да демалуғ а болады. Емдеу мекемесінде қ атты шу, жарық, басқ а адамдардың болуы демалуғ а кедергі жасауы мү мкін.

Қ озғ алу қ ажеттілігі – адам ү шін қ имыл - ә рекеттердің шектелуі немесе мү лдем жоғ алуы адам ү шін кө п мә селе тудырады. Мұ ндай жағ дай аяқ тардың жарақ аттарында, созылмалы аурулардағ ы ауырсынумен, бас ми қ ан айналымы бұ зылуы салдарынан болуы мү мкін. Қ имыл - ә рекеттердің жоғ алуы ойылу дамудың қ ауіпті факторларына жатады. Тірек-қ имыл жү йесі қ ызметінің бұ зылулары жү рек пен ө кпе қ ызметіне ә сер етеді. Қ имыл -ә рекеттердің ұ зақ мерзімді жоғ алуы ас қ орыту жү йесіндегі ө згерістерге: диспепсия, метеоризм, анорексия, іштің ө туіне, іштің қ атуына алып келеді. Сонымен қ атар зә р шығ ару қ ызметі бұ зылып, қ уық инфекциясына алып келеді. Науқ астың басты мә селесі адам тұ лғ асының қ алыптасуына елеулі ә сер ететін қ оршағ ан ортамен қ арым-қ атынас жасай алмайды.

Қ ауіпсіз болу - кө пшілік адамдар ү шін қ ауіпсіз болу сенімділік пен жайлылық ты, ың ғ айлылық ты білдіреді. Науқ астың кереуеті немесе каталка жақ сы бекітілгенде, палата едені қ ұ рғ ақ болғ анда, онда бө тен заттар болмағ анда, жарық жеткілікті болғ анда, кө ру нашар болғ анда кө зілдіріктің болуы науқ аста қ ауіпсіздік сезімін туғ ызады. Науқ ас ө зінің қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етумен қ атар айналасындағ ыларғ а зиянын тигізбейтініне сенімді болуы керек, стресті жағ дайлардан қ ашу керек.

Ә леуметтік қ ажеттіліктер - бұ л жанұ яғ а, достарына, олармен қ арым-қ атынасқ а, қ олдауғ а т.б. қ ажеттілік. Егер адам ө зін қ ажетсіз, жалғ ыз, ешкімге керексіз сезінсе, демек оның ә леуметтік қ ажеттіліктері қ анағ аттанбағ ан.

Қ ажеттіліктерді реттей отырып сыртқ ы орта факторларын ескеру қ ажет.

Қ ажеттіліктерді қ анағ аттандырудың дең гейіне байланысты болғ ан сыртқ ы факторларғ а адамның қ оршағ ан орта жағ дайлары жатады.

Ө згертуге болмайтын факторларғ а: адамның жасы, жынысы, тұ қ ым қ уалаушылығ ы жатады.

Адамның ө мір сү ру қ алпына ә сер ететін қ ауіп факторлары қ ажеттіліктерді қ анағ аттандыру бұ зылуларына алып келуі мү мкін. Оларғ а: экология, гиподинамия, артық дене салмағ ы, зиянды ә деттер, стрестік жағ дайлар т.б. жатады. Оларды тө мендегідей топтауғ а болады:

1943 жылы американдық психолог А.Маслоу адамның қ ымыл-ә рекетін анық тайтын қ ажеттіліктер иерархиясы теорияларының бірін ұ сынды. Бұ л теория бойынша кейбір қ ажеттіліктер басқ аларына қ арағ анда адам ү шін маң ыздырақ болып келеді. Соғ ан сә йкес ол оларды иерархиялық жү йе бойынша жіктеді.

Пирамиданың 1-ші сатысы.

Маслоу пирамидасының 1-ші сатысынсыз ө мір сү ру мү мкін иемес. Бұ л тірі қ алу мұ қ таждық тары, оғ ан жататындар:

1. Тыныс алу
2. Тамақ тану
3. Су ішу
4. Бө лу (шығ ару) мұ қ таждық тары

Бұ л мұ қ таждық тар тө менгі физиологиялық мұ қ таждық тар деп аталады.

Пирамиданың 2-ші сатысы - қ ауіпсіздік мұ қ таждық тары.

Адам ө мір бойы ө седі, дамиды, ө зін қ оршағ ан ортамен ү немі қ атынаста болады, соғ ан байланысты адамда ө мірлік маң ызды мұ қ таждық тар дамиды. Бұ л мұ қ таждық тар адам қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етеді. Олар:

1. Ұ йық тау, дем алу

2. Таза жү ру

3. Киіну, шешіну

4. Дене қ ызуын бір қ алыпта ұ стау

5. Дені сау болу

6. Қ ауіптен сақ тану

7. Қ имылдау

Бұ л 1-2-ші саты Маслоу пирамидасының іргетасын қ ұ райды.

Пирамиданың 3-сатысы - ә леуметтік қ ажеттіліктер, қ ажет болу мұ қ таждығ ы жатады. Адамғ а ө мір сү ру барысында қ оғ амғ а қ ажет болу, қ оғ амның қ олдауы, тү сінуі, қ оғ ам қ абылдауы қ ажет. Адамғ а қ оршағ ан орта туралы мә ліметтер қ ажет. Бұ ны қ арым-қ атынас қ ажеттілігін қ анағ аттандыру арқ ылы жү зеге асырады. Бұ л сатығ а қ арым-қ атынас жасау қ ажеттілігі жатады.

Пирамиданың 4-ші сатысы. Қ оғ амдаө мір сү ру табысқ а жету қ ажеттілігін тудырды. Бұ л сатығ а жетістіктерге жету, ө мірлік қ азынағ а ие болу қ ажеттілігі жатады.

Пирамиданың 5-ші сатысы - қ ызмет ету мұ қ таждығ ын қ ажет етеді. Адам ө зінің тө менгі сатылы мұ қ таждық тарын қ анағ аттандырмайынша, жоғ арғ ы психологиялық -ә леуметік мұ қ таждық тарын қ анағ аттандыра алмайды. Адам ә леуметтік жә не шығ армашылық табысқ а жету ү шін осы мұ қ таждық тарды ү немі, ө мір бойы қ анағ аттандыруғ а тиісті.

Медбикелік ү рдіс кезең дері

Медбикелік ү рдіс 5 кезенге бө лінеді:

1. Емделушінің денсаулығ ы жайлы ақ парат жинау;
2. Медбикелік диагноз (диагностика);
3. Кү тімді жоспарлау;
4. Жоспарлауды жү зеге асыру;
5. Кө рсетілген кү тімнің нә тижесін бағ алау.

Науқ ас туралы ақ парат кө зі:

1. Емделушіден сұ растыру

2. Емделушінің мү шелерін жә не жү йелерін физикалық тұ рғ ыдан тексеру

3. Дә рігермен сұ хбаттасу

4. Емделушінің туысқ андарымен сұ хбаттасу

5. Медициналық ә дебиетті жә не кү тім бойынша арнайы ә дебиеттерді оқ у.

6. Емделушінің ауру тарихымен танысу

Медбикелік тексеру дә рігердің тексерумен алмаспайтын, тә уелсіз болып келеді, яғ ни дә рігер мен медбике ө з жұ мыстарында тү рлі мақ саттарды кө здейді.

Дә рігердің міндеті – дұ рыс диагноз қ ойып, ем тағ айындау.

Медбикенің міндеті – емделушіні толық ың ғ айлы жағ дайды қ амтамасыз ету, ө зінің медбикелік міндетімен шектелген кө мегін беру. Мейірбикеге аурудың сыртқ ы кө ріністері маң ызды. Мысалы: демікпе, жө тел, қ орқ ыныш сезім.

Медбикелік диагноз тү сінігі алғ аш рет ХХ ғ асырдың 50-ші жылдары ортасында Америкада пайда болып, 1973 жылы ресми жә не заң ды тұ рғ ыда бекітілді. Медбикелік диагноз – емделушінің физиологиялық жә не психологиялық ө мірлік маң ызды қ ажеттілігін қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан симптомдық немесе синдромдық диагнозы.

Дә рігерлік жә не медбикелік диагноздың айырмашылығ ын сипаттау

Медбикелік мә селелердің негізгі саласы

Медбике ауруды емес емделушінің ауруғ а жә не ө з қ алпына жауабын қ арастырады. Бұ л жауап:

1. физиологиялық

2. психологиялық жә не рухани

3. ә леуметтік болуы мү мкін

Физиологиялық медбикелік мә селелер

· созылмалы немесе жедел ауру;

· жеткіліксіз немесе артық тамақ тану;

· ісіктер немесе сусыздану;

· тұ ншығ у;

· ә лсіреу;

· гигиенаның сақ талмауы т.б.

Психологиялық жә не рухани медбикелік мә селелер

• қ орқ у, абыржу, тынышсыздану;
• бос уақ ыт тапшылығ ы;
• медқ ызметкерлерге сенбеу;
• дә рілерді қ абылдаудан бас тарту;
• отбасындағ ы жанжал;
• ө лімнен қ орқ у.

Ә леуметтік медициналық мә селелер