Дезинфекция

Дезинфекция (зарарсыздандыру) – қ оршағ ан ортадағ ы инфекциялы аурулардың қ оздырғ ыштарын жою. Дезинфекция кезінде микроорганизмдердің вегетативті тү рлері ғ ана жойылады. Микроорганизмдерді физикалық факторлар мен химиялық заттармен жоюғ а болады.

Дезинфекцияның мақ саты: емдеу сауық тыру мекемелерінің палаталарынан сыртқ ы ортаның объектілерінен инфекциялы аурулардың қ оздырғ ыштарын кетіру жә не жою.

Зарарсыздандырудың екі тү рі бар: алдын - алу жә не ошақ ты.

Алдын - алу (профилактикалық) зарарсыздандыру емдеу сауық тыру мекемесінде АІИ алдын алу ү шін жү ргізіледі.

Ошақ ты зарарсыздандыру инфекция ошағ ын алғ ашқ ы 6-12 сағ ат ішінде қ оздырғ ыштардан тазалау ү шін жү ргізіледі.

Ошақ ты дезинфекцияның ү ш тү рге бө лінеді: кү нделікті, қ орытынды, соң ғ ы.

Кү нделікті –ү йде немесе емдеу сауық тыру мекемелерінде бірнеше рет ылғ алды зарарсыздандыру ерітіндісімен жууды айтамыз. Эпидемиялық ошақ та кү ніне бір рет жасалынып отырады. Мысалы: палатада кү ніне 2 рет, процедуралық бө лмеде 3 рет, асханада ә р тамақ тан кейін, ә жетханада ластанғ ан сайын, манипуляциялық бө лмеде ә р бір манипуляциядан кейін зарарсыздандыру жү ргізіліп отырады.

Қ орытынды – науқ ас емделіп жақ сы болып ауруханадан шық қ ан соң, науқ асты бір бө лімшеден екінші бө лімшеге ауыстырғ аннан кейін немесе қ айтыс болғ аннан соң бір рет ө ткізілетін шара. Зарарсыздандыру мақ саты эпидемиялық ошақ ты инфекциядан толық бір жолата тазарту. Ол 1 рет жасалынады, қ алалық жерде 5-6 сағ ат ішінде, ауылдық жерде 12 сағ ат ішінде келесі жағ дайларда жү ргізілу керек.

1. науқ асты ауруханағ а жатқ ызғ анда ү йінде жасау керек;

2. науқ ас жазылып шық қ аннан кейін аурухана палатасына жасау керек;

3. науқ ас басқ а бө лімшеге ауыстырылғ анда палатағ а жасалуы керек;

4. науқ ас қ айтыс болғ анда ү йінде немесе палатада жасалуы керек.

Соң ғ ы – терапия бағ ыттағ ы бө лімшелерде айына бір рет, ал хирургиялық бағ ыттағ ы бө лімдерде жә не байлап таң у бө лмесінде, босану залдарында, жаң а туылғ ан балалар, шала туылғ ан балалар, операция бө лімшесінде аптасына бір рет жалпы жинастыру жү ргізіледі. Мейірбике орамалды байлап, халат немесе алжапқ ышты кию керек. Бө лмеде барлық заттарды ортағ а жинап, есік, терезелерді, қ абырғ аларды 2% сабын ұ нтағ ы, содалы ерітіндімен жуу қ ажет. Ол ү шін 200гр сабын, 200гр кальциленген сода, 9 л 600мл су. Таза сумен шаямыз 1% гипохлорид ерітіндісіне шү беректі малып алып, ә рбір затты сү ртеміз, заттарды орнына қ оямыз. Ультракү лгін сә улесін 2 сағ ат қ оямыз. 2 сағ аттан соң сө ндіріп 30 минуттан соң жұ мысқ а кірісеміз.

Зарарсыздандырудың ә дістері: механикалық, физикалық, химиялық, аралас.

Механикалық – жуу, шансорғ ышпен ө ң деу, желдету, кір жуу, ылғ алды жинау, қ олды жуу.

Физикалық - қ айнату, ыстық қ ұ рғ ақ ауа, сулы бумен ә сер, ультракү лгін сә улемен ә сер ету т.б.

Физикалық ә діске жататындары:

· кү н сә улесін қ олдану;

· ультракү лгін сә улелерді қ олдану;

· қ алдық тарды ө ртеу;

· қ айнату, пастеризация (6-7 кү н аралығ ында 60˚ С температурада бірнеше рет пастерилизациялау, экспозия – 1 сағ ат);

· дистелденген суда қ айнату – 30 минут, ас содасы қ осылғ ан жағ дайда 15 минут қ айнату. Қ айтадан заттарды органикалық қ алдық тардан тазалау қ ажет. Тазалау жеке ыдыста эпидемияғ а қ арсы шараларды сақ тағ ан жағ дайда жү ргізіледі, ағ ынды суды зарарсыздап, канализацияғ а қ ұ йылады.

· Зарарсыздаудың ауалы ә дісі (ыстық ауалы шкафта 120˚ С температурада, 45 минут). Бұ л ә діспен шыныдан, металл, резина, латекстен, термотө зімді полимерлі металдардан жасалғ ан заттар органикалық заттармен ластанбағ ан жағ дайда зарарсызданады;

· Булы ә діс – жоғ арыда кө рсетілген заттар алдын ала тазартуды қ ажет етпеген жағ дайда қ олданылады. Зарарсызаушы агент: 0, 5 атм қ ысымды су буы. Зарарсыздау режимі: 110˚ С температурада, экспозия- 20 мин, стерилизациялық ыдыстарда – бикстерде жә не дезкамера, автоклавта сирек қ олданылады.

Физикалық ә діс – қ ызметкерле ү шін зиянды, бірақ ө те сенімді ә діс.

Химиялық ә діс - химиялық заттарды қ олдану (сутегінің асқ ын тотығ ы, формалин, септокол, лизоформин, эрасан, гипохлорид кальций. ЕПҰ -да зарарсыздаудың химиялық тү рінің толық батыру ә дісі жиі қ олданылады. Науқ аспен қ арым-қ атынаста болмайтын заттар, оның бө ліктері ү шін дә ке, бө з шү беректі дезинфекциялық ерітіндіге малып, 2 рет сү рту ә дісі қ олданылады.

ЕПҰ -да дезинфекция ү шін тек ғ ана денсаулық сақ тау министрлігі, сан-эпид бақ ылаудың рұ қ сат етілген ерітінділері қ олданылады. Сү рту ү шін дезинфекциялық ерітінділерді: сайдекс, формалин, глутарал, дезоксон-1 жә не тағ ы басқ а адам ағ засына жоғ ары токсикалық ә серінен қ олдануғ а болмайды.

Зарарсыздандырудың химиялық ә дісіне жататындары:

• суландыру;
• сү рту:
• толық батыру;
• шашырату.

Дезинфекцияның комбинацияланғ ан (аралас) ә дістері

Аралас ә діс - бірнеше тә сілдерді қ осып пайдалану арқ ылы жү зеге асырылады жә не арнайы зарарсыздаушы камераларда жү ргізіледі.

Булы-ауалы 110˚ С температурада ылғ алды ауамен, 0, 5 атм қ ысым, экспозиция – 20 минут.

Параформалинді – 0, 5 атм режимі, температура 90˚ С, экспозия -30 минут

Камералы дезинфекцияда заттар ыстық ауамен белгілі температурада жоғ ары қ ысыммен, кейде будың ә серін кү шейту ү шін қ осымша формальдегидті (формалин) камерағ а жіберу арқ ылы зарарсызданады.

Жуғ ыш ерітіндіні дайындау

1. 5 грамм Лотос ұ нтағ ы.т.б.

2. 27, 5% -17 мл сутегінің асқ ын тотығ ы.

3. 978 мл су.

Жуғ ыш ерітіндіні 20-25˚ С жылытамыз.

Антисептикалық жә не дезинфекциялық заттар

ЛИЗОФОРМИН ЕРІТІНДІСІН ДАЙЫНДАУ Ү ШІН

0, 5% лизоформин дайындау ү шін 8 л суғ а 40мл лизоформин;

1% лизоформин дайындау ү шін 8 л суғ а 80мл лизоформин;

2% лизоформин дайындау ү шін 8л суғ а 160 мл лизофрмин;

3% лизоформин дайындау ү шін 8 л суғ а 240 мл лизоформин.

Лизоформин сұ йық кө гілдір тү сті пластмасс ыдыста шығ арылады. Суда жақ сы ериді. Сулы ерітінділері кө гілдір жә не мө лдір, хош иісті болады. Дайындалғ ан ерітіндінің сақ талу мерзімі 14 кү ннен артық болмауы керек. Тү сі ө згергеніне қ арай ауыстырылып отырады.

ХЛОРАМИН ЕРІТІНДІЛЕРІ

Тура пайдалану алдында қ олданылады;

0, 5% дайындау ү шін 1 л суғ а 0, 5г хлорамин;

1% дайындау ү шін 1 л суғ а 10 г хлорамин;

2% дайындау ү шін 1 л суғ а 20 г хлорамин;

3% дайындау ү шін 1л суғ а 30 г хлорамин.

Зарарсыздандырушы негізгі заттардың сипаттамасы

Хлорамин Б – суда ериді, 50-60˚ С жылытылғ ан ерітіндісінің зарарсыздандыру ә сері кү шті. Медициналық заттарды зарарсыздандыру, ошақ ты жә не алдын алу зарарсыздау ү шін (ішек таяқ шалары, вирустар, туберкулез қ оздырғ ышы, саң ырауқ ұ лақ тар) қ олданылады.

Кальцийдің нейтралды гипохлориді – ерітіндісі шамалы лайланғ ан, оны дайындағ аннан соң 30 минуттан кейін қ олдануғ а болады.

Натрий гипохлориді – 0, 5% жұ мысты ерітіндісі 60 минут экспозициямен вирусты инфекцияларда шыны, пластмасса, силиконды резинадан жасалынғ ан заттарды толық батыруда қ олданылады. 0, 25% ерітіндісі бактериалды инфекцияда (туберкулезден басқ а) 15 минут экспозициямен толық батыруда қ олданылады. Бө лмелерді зарарсыздандыру ү шін 0, 125% ерітіндісі жуушы ерітінді қ ұ рамында қ олданады.

Хлориксидин биглюконат – 20% мө лдір, иісі жоқ ерітінді. Хирургиялық қ ұ рал-саймандарды, хирург, мейірбике, акушеркалардың қ олдарын ө ң деу ү шін қ олданылады.

Сү тегінің асқ ын тотығ ы- 3-4% ерітінді 80-180 минут экспозициямен жуғ ыш ерітінді қ ұ рамында қ ұ рал-саймандарды тазалау ү шін қ олданылады.

Деохлор таблеткалары таблетка тү рінде шығ арылады, ә сер ететін заттар ретінде натрий тұ зды дихлоризоциануриялық қ ышқ ылдар жә не 1, 5 г (44, 2%) белсенді хлор кіреді. Деохлор таблеткалары суда жақ сы ериді. Сулы ерітінділері тү ссіз жә не мө лдір, хлор иісі болады. Сақ тау мерзімі шығ арылғ ан кү ннен бастап 3 жылды қ ұ райды. Дайындалғ ан ерітіндінің сақ тау мерзімі 3 кү ннен артық болмауы керек. Деохлор таблеткалары ерітіндісі бө лме ішіндегі заттардың ү стін, санитарлық техникалық қ ұ ралдарды, киімдерді, ыдыстарды, ойыншық тарды, науқ ас кү тіміне арналғ ан заттарды дезинфекциялауғ а арналғ ан.

Зарарсыздандырушы заттардың жарамдылығ ын бақ ылау тү рлері

1. Визуальды (кө збен) бақ ылау – дезинфекциялық станция қ ызметкері (лаборант, дә рігер) жү ргізеді.

2. Бактериологиялық бақ ылау – дезинфекциялық станция лаборанты жү ргізеді (қ ұ рал-саймандардан 1% мө лшерде жағ ынды алынады).

3. Химиялық бақ ылау – қ ұ рғ ақ зат жә не дезинфекциялық ерітінді сынамалары алынып, дезинфекциялық лабораторияғ а жіберіледі.

Зарарсыздандыру шараларын ө ткізуге арналғ ан заттар жә не ол заттарғ а қ ойылатын талаптар:

Дезинфекциялық шараларды жү ргізу ү шін белгіленген рұ қ сат етілген заттар (эмаль ыдыстар, пластмасса контейнерлері, стерилизаторлар) қ олданылады.

1. ыдыстардың қ ақ пағ ы болу керек;
2. ыдыстар мен қ ақ пақ тар маркерленген болу керек (дезинфекциялық ерітінді концентрациясы тағ айындалуы, дайындалуы уақ ыты жазылады).
3. қ ымбат қ ұ рал-жабдық тар (эндоскоптар, т.б) қ осымша

инструктивті-ә дістемелік қ ұ жаттарғ а сай зарарсыздандырылады

Зарарсыздандыру ерітінділерін қ олдану ережелері:

1. адамғ а зиянды болмау керек;
2. арзан болуы керек;
3. ө ткір иісті болмау керек;
4. жуу қ асиеттері болу керек;
5. бұ йымдардың бетін бү лдірмеу керек;
6. биологиялық заттардың қ оспаларында белсенділігі жойылмауы керек;
7. аз уақ ытта микробтарды тез жою керек.

Дезинфекциялық ерітінділерді қ олданғ анда медицина қ ызметкерлерінің қ орғ ану ережелері

1. Қ ұ рамындағ ы хлоры бар ерітінділермен жұ мыс жасағ анда медициналық қ ызметкерлер қ олғ аппен жұ мыс істеуі қ ажет.

1. Дезинфекциялық ерітінділер теріге немесе жара қ абық тарына тигенде оларды ағ ынды судың астында жуу қ ажет;
2. Дезинфекциялық ерітінділердің ыдыстары, ерітіндінің атауы, оның концентрациясы, дайындау кү ні кө рсетіліп, белгіленуі керек.
3. Дезинфекциялық ерітінділерді науқ астардың қ олдары жетпейтін арнайы бө лінген ғ имараттарда (санитарлық бө лме) сақ тау қ ажет.

Медициналық мақ саттағ ы бұ йымдарды зарарасыздандыру тә сілдері:

Зарарсыздандырудың химиялық тә сілі 2 нұ сқ ада берілген:

1) қ анмен, науқ астың кілегей қ абаты мен жә не биологиялық сұ йық тық тармен қ атынаспағ ан бұ йымдарды зарарсыздандыру ү шін;

2) туберкулез инфекциясымен қ атынасқ ан бұ йымдарды зарарсыздандыру ү шін;

Зарарсыздандыруды алжапқ ыш жә не биялай киіп жү ргізу тиіс. Зарарсыздандырудан соң бұ йымдарды толығ ымен батыру ә дісімен ағ ынды суда зарарсыздандыру ерітіндісінің иісі толық кеткенше жуу керек. Зарарсыздандыру ерітіндісі тек бір рет қ ана қ олданылуы тиіс.

Кө п рет қ олданылатын кұ рал-жабдық тарды зарарсыздандыру тә ртібі:

• зарарсыздандыру ерітіндісі бар № 1 ыдыс

• зарарсыздандыру ерітіндісі бар № 2 ыдыс

• пинцет

• қ ұ рал-жабдық тар

Іс-ә рекеттер:

1. зарарсыздандыру ерітіндісі бар №1 ыдыста қ ұ рал-жабдық тарды бірнеше рет жуу керек, мақ саты қ анның жә не дә рінің калдық тарынан тазалау.

2. қ ұ рал-жабдық тарды зарарсыздандыру ерітіндісі бар № 2 ыдысқ а 60 минутқ а жібітіп қ оямыз.

3. қ ұ рал-жабдық тарды зарарсыздандыру ерітіндісінің иісі кеткенше ағ ынды суда жуу керек, сонан соң кө п рет қ олданылатын қ ұ рал-жабдық тарды залалсыздандыруғ а дейінгі тазалық тан ө ткізуге жібереміз.

Қ олдарғ а қ ан тигенде жү ргізілетін ө ң деу.

Оларды 2 минут ішінде антисептикалық ерітінділер мен мол дымқ ылданғ ан тампонмен ө ң деу керек.

А) 0, 1 % дезоксон ерітіндісі

Б) 70 °С спиртке жә не 5 минуттан кейін ағ ынды сумен шаю.

Медициналық қ алдық кластары. Медициналық қ алдық тарды класына

байланысты жинау, зиянсыздандыру жә не сақ тау ережелері

«Медициналық қ алдық тарды жинауғ а, зарарсыздандыруғ а, сақ тауғ а, тасымалдауғ а жә не кө муге қ ойылатын санитарлық – эпидемиологиялық талаптар» санитарлық – эпидемиологиялық нормалары мен ережесі Қ Р № 533 23. 07. 2010 бұ йрығ ымен бекітілген

Медициналық қ алдық тарды жинауғ а зарарсыздандыруғ а, сақ тауғ а, тасымалдауғ а жә не кө муге қ ойылатын санитарлық -эпидемиялогиялық талаптар ережесі мен нормалары