Аппендицит ауруын басқа аурулардан ажырату

1) Асқ азанның тесілген ойық жараларында қ арыннан ақ қ ан сұ йық іштің оң каналымен ағ ып оң шап тұ сына жиналады да, оның ішпердесін қ оздырып аппендицитте байқ алатын орынның ауыруын береді. Бірақ та перфоративті ойық жараның аппендицитте жоқ қ ө ріністері де бар: қ ызу кө терілмеген, қ ан тамыры сирек соғ ады (ауырсыну шогы), іштің ауырсынуы кү шті, кө п аумақ қ а жайылғ ан, іш қ атаң дығ ы да кө п аумақ қ а жайылғ ан жә не ө те кү шті. Ойық жара перфорациясында " ойық жаралық анамнез" бар. Рентгенограммада бауыр мен кө к ет арасында ойық жара тесігінен шық қ ан ауаның кө лең кесі байқ алады.

Іштің бұ л ауыруында қ ұ сық, кекірік, тамақ талғ ау, кейде қ ан қ ұ су байқ алады.

2) Ө т қ абынуында - іштің ауыруы оң қ абырғ алар астында, майлы тағ амдар қ абылдағ аннан соң басталады. Холецистит қ ө бінесе қ арт ә йелдерде кездессе, аппендицит жас адамдарда байқ алады. Холециститте тері, кө з сарғ аюы мү мкін, онда ауыру қ абырғ алар астынан оң иық қ а, оң жауырынғ а шабады. Аппендицитте бұ лар жоқ.

3) Бү йректер шаншуы. Оң бү йректің тү йілуі - іш ауырсынуын, қ ұ сық, іш кебуін береді. Бұ ның аппендициттен айырмашылығ ы ауырудың иррадиациясының ө згешелігінде. Пастернацкий симптомы, науқ астың ө те қ атты қ иналуы, лейкоцитоз жоқ тығ ы бү йрек тү йілуін қ олдайды. Зә рден жаң а эритроциттер табылуы жә не рентгенде бү йрек тасы анық талуы диагнозды шешуге кө мектеседі.

4) Жатыр қ осалқ ыларының қ абынуында (аднексит) - іштің тө менгі бө лігінің ауырсынуы, анамнезде бала кө термеуі, аборт, тоң у, ауыр жұ мыс. Диспепсиялық бұ зылыстар жоқ. Аднексит жас ә йелдерде ғ ана емес, жас қ ыздарда жә не қ арт ә йелдерде де кездеседі.

Диагнозы анық емес ә йелдер хирургиялық емханағ а орналастырылады да, консилиум шешімі бойынша операцияның қ ажеттілігі анық талады. Операцияда анық талғ ан аппендикс қ абынуы аурудың клиникасына сә йкес болмаса жатыр қ осалқ ыларын тексеру қ ажет.

Жатырдың оң қ осалқ ыларының қ абынуы іштің оң бө лімінде орналасқ ан мү шелерінің ауырсыну сезімін береді. Ауырудың айырмашылығ ы оның басқ а орынғ а шабуында, (иррадиация) орнында. Жатыр қ осалқ ыларының қ абынуында ауыру тө менге, жамбасқ а (шапқ а, бұ тарасына) шапса, аппендицитте - жоғ арығ а шабады. Жатыр қ осалқ ылары қ абынғ ан ә йелдердің ішкі жыныс мү шелері ісінеді, ауырады, етек кірі бұ зылады, ЭТЖ ө тe шапшаң данады.

5) Аппендицитті инфекциялы аурулардан айыру - ең бірінші іш сү зегінен айыру қ ажет. Іш сү зегінде де ә лсіздену, ішек жағ дайы бұ зылуы, дене қ ызуының кө терілуі байқ алады. Бұ л ө згерістер аппендицитте де кездеседі. Бірақ та, іш сү зегінде қ ан анализінің ө згерістері анық. Лейкопениякездессе, аппендицитте керісінше лейкоцитоз. Іш сү зегінде кө к бауыр ісінеді, теріде розеолалар, қ анда Видаль реакциясыанық талады.

6) Ө кпе қ абынуы - бұ л екі ө згеше мү шелер ауруларының қ андай жақ ындығ ы бар деген сұ рақ тың тууы мү мкін. Бірақ та, кейде пневмония ішке иррадиация беретін ауыру сезімін шақ ырып, ішті қ атайтып, дене қ ызуын кө теріп қ ате диагнозғ а ұ шыратады. Бұ ндай қ ателікке ұ шырамау ү шін ауруды толық тексеріспен жағ дайын аныктау (қ ызу жоғ ары, тыныс ауырланғ ан, ө кпеде қ ырыл т.б.) қ ажет.

7) Жатырдан тысқ ары жү ктілік - жыртылғ ан жатыр қ осалқ ыларынан аз мө лшерде қ ан ақ қ анда аппендицитке ұ қ сас іш ауыруы, лоқ су, қ ұ су (қ анның ішпердесін қ оздыруы) байқ алады. Бірақ та ауыру шапқ а, қ уық қ а, тік ішекке беріледі, зә р шығ ару жиілейді. Анамнезде - етек кірінің бұ зылуы (кешігу немесе мерзімінен ерте келуі, бала кө термеуі, гинекологиялық аурулар).

Объективті тексерісте - іші жұ мсақ, бірақ та оның тө менгі бө лімі қ атты ауырсынады (Куленкампф симптомы), Промптов симптомы, жыныс мү шесінің артқ ы кү мбезінің ісінуі, емшектер емізіктерінің пигменттенуі, ө суі. Артқ ы кү мбез арқ ылы пункциясымен қ ан алынуы керек.

Жыртылғ ан тү тігі алынып тасталады. Егер тү тік жыртылуына қ оса аппендицит анық талынса аппендэктомия қ оса орындалынады.

8) Аналық ұ рық безінің бұ ралуы - кө бінесе бездің ө згеруінде байкалады. Бұ ндайда іш ауырсынуы тұ рақ ты, ол шапқ а, шат арасына, белге, аяқ қ а беріледі. Бұ нымен қ атар қ ұ сық, іштің болмашы қ атаюы жә не ішперде қ озуы, операцияда іште геморрагиялық сұ йық байқ алады. Аналық безінің бұ ралғ ан кистасын кері қ арай бұ рап тү зеуге болмайды (тромбоэмболия қ аупінен қ орқ ыныш).

9) Аналық ұ рық безінің апоплексиясы (жыртылуы) - апоплексиялық қ ан ағ уының менструальды циклмен байланыстылығ ынан диагнозды айыру ү шін менструация уақ ытын анық таудың маң ызы зор. Апоплексия менструацияның 12-15 кү ндері арасында, немесе келесі менструациядан 1-3 кү н бұ рын байқ алады. Іш ауырсынуы жедел басталады, бірақ та оның орны анық емес, оң немесе сол шап тұ сында, кейде ауырсыну артқ ы тесікке, аяқ қ а, белге беріледі.

Ә лсіреу, бас айналу, лоқ су, кейде дене қ алтырауы байқ алады, бірақ та дене қ ызбайды. Кан тамыры соғ уы жиі, іштің сыртқ ы қ ө рінісі ө згермейді, іш дем алуғ а анық қ атысады, іш жұ мсақ, бірақ та жамбас тұ сы жә не шаптан жоғ ары орын ауырсынады. Алғ ашқ ыда Щеткин симптомы жоқ, ол 12 сағ аттан соң байқ алады. ЭТЖ, лейқ оциттер саны ө згеріссіз.

Операциялы тактика - жас ә йелдер мен қ ыздарда мү шені сақ тау ү шін аналық безі жарасын тігу немесе оның сына тә різді резекциясы орындалады. Тек кистозды ө згерген немесе ауыр жарақ аттанғ ан аналық безін толық алып тастайды.

Кейінгі жылдары аппендициттің деструктивті асқ ынғ ан тү рлері жиілеп отыр. Бұ л жасы қ артаң тартқ ан адамдардың кө бейуімен, олардағ ы ауру қ линикасының атипиялы ө туімен, аурудың белгілі клиникалық кө ріністерінің жоқ тығ ымен, ү йде емделуімен жә не осының ә серінен емханағ а кешігіп жатқ ызылуымен байланысты. Аппендициттен ө лім негізінде осы науқ астарда кездеседі.

Диагнозды аныктау қ иындығ ына келесі жағ дайлар себеп болады:

1) Аурудың атипиялы ағ ымы (кә рілер мен нә рестелерде)

2) Аппендициттің қ осалқ ы ауыр аулармен қ оса басталуы. Бұ л сә тте дә рігер бұ рынғ ы кө ріністерге қ осылғ ан жаң а кө ріністерді анық тайды.

3) Аурудың диагностикалық кө ріністерін тегіс анық тамауы (вагинальды, ректальды, рентгенді, лабораторлы).

4) Дә рігерлердің тек аппендициттің жеке бір кө рінісіне зор қ ө ң іл бө ліп, басқ а кө ріністерімен санаспауы.

5) Іш ауыруының уақ ытша бә сең денуіне немесе жоғ алуына зор маң ыз беру. Бұ л аппендициттің гангренозды тү ріне кө шуінде байқ алады.

6) Аппендициттің клиникасын жә не симптомдарын (ә сіресе ә йелдерде, кә рілерде, балаларда) білмеу.

Апендициттің клиникалық кө ріністері ө те кө п жә не ә р тү рлі, олар келесі жағ дайлармен байланысты:

а) аурудың тү рі мен кезең іне

б) аурудың жасы мен организм реакциясымен

в) аппендикстің орналасқ ан орнымен

г) асқ ынудың тү рімен.

Аппендициттің қ арапайым (катаральды) тү рінде іш ауыруы онша кү шті емес, лоқ су, қ ұ су сирек. Кейде ауыру орны ауысып отырады. Науқ астың жалпы жағ дайы қ анағ аттанарлы, тілі дымқ ыл, дене қ ызуы 37-37, 4⁰ аспайды, қ ан тамыры шапшандығ ы дене қ ызуына сә йкес. Ішті басқ анда оң жамбас тұ сының ауыруы жә не қ атаң дығ ы анық, ал Щеткин-Блюмбергтің симптомы болмауы мү мкін.

Қ анда лейкоциттер саны азғ ана кө бейген (10-12⁰ /л), ЭТЖ болмашы шапшаң данғ ан.

Аппендициттің ірің деген - флегмонозды тү рінде - оң жамбас тұ сының ауыруы кү шті жә не тұ рақ ты, лоқ су, қ ұ су жиі. Аурудың жалпы жағ дайы ауыр, ә лсіз. Іштің оң бө лшегінің дем алуғ а нашар қ атынасуы байқ алады, дене қ ызуы 38-38, 5⁰ дейін кө теріледі, қ ан тамыры соғ уы жиілейді (80-90), тіл ақ тү сті шырышпен жабылғ ан. Іштің оң бө лігі ауырсынады, қ атты, Щеткин-Блюмберг симптомы т.б. симптомдар анық. Лейкоцитоз 16-18-10⁹ жетеді, лейкоциттер формуласы бұ зылғ ан, ЭТЖ шапшаң дағ ан.

Гангренозды аппендицитте - оң жамбас тұ сының ауырсынуы бә сең дейді, кейде толық жоғ алады. Бұ ның себебі қ ұ рт тә різді ө сіндінің жү йке жү йесінің сезімталдығ ының нашарлануы болады. Қ айталанғ ан жә не жең ілдік бермейтін кұ сық. Улану ә серінен науқ астың жалпы жағ дайы ауыр, бірақ дене қ ызуы кө терілмеген, ал тамыр соғ уы жиіленген (1 мин/100-120рет). Тіл шырыштанғ ан, қ ұ рғ ақ. Іш қ атты, ө те ауырғ ыш. Перитонит симптомдары анық. Лейкоцитоз онша емес (10-12 10⁹/л) немесе кө терілмеген, бірақ та лейкоциттер формуласы бұ зылғ ан. Зә рде – нә урыз, эритроциттер, цилиндрлар кө ріністері байқ алады.

Перфоративті аппендицитте - Оо жамбас тұ сының ауырсынуы кү шейеді жә не ауырсыну іштің барлық бө лімдеріне жайылады. Перитонит дами тү седі де іш тыныс алуғ а толық қ атынаспайды. Дене қ ызуы жоғ ары (гектикалы), тіл кұ рғ ақ, шырыштанғ ан. Қ анда лейкоцитоз жоғ ары, лейкоциттер қ ұ рамы солғ а бұ рылғ ан, ЭТЖ ө те шапшаң.

Қ ұ рт тә різді ө сіндінің соқ ыр ішектің артында (ретроцекальды) орналасуында - аурудың симптомдары анық емес, сондық тан диагноз қ ою қ иындайды. Ауырсыну сезімі оң жамбас тұ сында емес - оң мық ында орналасып, оң аяқ қ а шабуы мү мкін. Іш бетінің қ атаюы болмашы, немесе жоқ. Ауыру жә не қ атаң дану белдің, мық ынның тұ сында, ішпердесінің қ озу кө ріністері бә сең. Образцов жә не Пастернацкий симптомдары анық.

Егер ретроцекальды (ретроперитонеальды) орналасқ ан аппендикс шірісе-қ абыну процессі тікелей ішпердесінен тысқ ары жайылып дизуриялы бұ зылыстарғ а жә не аяқ тың контрактурасына соғ ады.

Қ ұ рт тә різді ө сіндінің жамбас қ уысында орналасуында аурудың клиникасы анық емес - іштің тө менгі бө лігі ауырсынады, іш ө теді, немесе зә р шығ ару бұ зылады. Тік ішекті немесе қ ынапты саусақ пен зерттеудің манызы зор.

Жедел аппендицит ауруының асқ ынулары:

I.Аппендикулярлы инфильтрат - қ абынғ ан ө сіндінің айналасындағ ы мү шелердің (шарбының, ішектің) ө зара жабысып " ісікке" айналуы науқ астардың 0, 2-12% де кездеседі. Кө бінесе қ артаң ауруларда байқ алады да жалғ ан ісікті аппендицит деп аталады. Инфильтрат аурудың басталғ анынан 3-4 тә уліктен кейін басталады. Аппендикулярлы инфилътраттың кө ріністері:

1. Оң жамбас тұ сының сыздап немесе қ атты ұ стама ауыруы.

2. Инфильтратты басқ анда қ атты ауыру.

3. Қ озғ алмайтын " ісік".

4. Кейде ісіктің ү стінің тырысуы.

5. Дене қ ызуы.

6. Лейқ оцитоз жә не ЭТЖ шапшаң дануы.