Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Минералды заттар 2 страница






Дені сау адамның тамақ тану тә ртібі.

Емдеу алдын-алу мекемелерінде емдік тамақ тандыруды ұ йымдастыру. Емдә мдік мә зір туралы тү сінік.

Тамақ тану ағ заның физиологиялық қ ажеттілігі болып табылады. Адам ағ засына қ ажетті заттарды тағ ам арқ ылы алады, олар ақ уыздар, майлар, кө мірсулар, минералды заттар, витаминдер жә не сулар. Осы заттардың барлығ ы кү рделі алмасу ү рдісіне қ атысады. Ақ уыздар, кө мірсулар, майлар ағ заны энергиямен қ амтамасыз етуде басты қ ызмет атқ арады. Метаболизм ү рдісі кезінде ақ уыздан, майдан, кө мірсулардан энергия бө лінеді, олар қ ұ нарлық пен ө лшенеді. Ағ задағ ы 1 гр ақ уыздың тотығ уынан 4 ккал, 1 гр майдан - 9 ккал, 1 гр кө мірсудан - 4 ккал энергия тү зіледі. Тағ ам қ ұ нарлығ ы арнайы кестемен кө рсетіледі. Дені сау адамғ а тә уліктік ү лестегі жануар ақ уызының мө лшері кө рсетілген қ алыпқ а сә йкес кұ растырылуы керек 100 - 120 г, ө сімдік - 40 гр, жануар майы - 85 - 90 гр, ө сімдік - 10 - 15 гр, кө мірсулар - 400 - 500 гр, тө рт мезгіл тамақ тануда жалпы тағ ам салмағ ы З кг дейін жетуі қ ажет. Физикалық жұ мыспен айналыспайтын ауруханада жатқ ан науқ астарда тағ амның қ ұ нарлығ ы қ алыптан аспауы керек. Орта есеппен алғ анда ересек адамдарда энергияның физиологиялық қ ажеггілігі Ресейде 2500 ккал (І996, 1998), Европаның кө птеген мемлекеттерінде жә не АҚ Ш-та - 2200 - 2500 ккал деп анық талғ ан тө сек тартып жатқ ан науқ астарда энергияғ а қ ажеттілік біршама тө мен болады. Белоктар, майлар, минералдың заттар ұ лпалар мен тіндердің қ ызметін қ алпына келтіру ү шін «кұ рлыстық» заттар болып табылады.

Ақ уыздар - тірі клеткалардың негізі, олар ферментгер мен гормондардың қ ұ рамына кіреді, тыныс алуғ а, бұ лшық еттердің жиырылуына жә не босаң суына қ атысады, ағ заны микробтар мен вирустардан қ орғ айды Ақ уыздар жануар тағ амдарының (сү т, ет, бальщ) жә не ө сімдіктердің (нан, жарма, бұ ршақ) қ ұ рамында кездеседі. Ресейде физикалық жұ мыспен жә не спортпен шұ ғ ылданбайтын 18-29 жастағ ы дені сау адамның 1 кг дене салмағ ына тә улігіне орта есеппен 1, 0 г ақ уыз қ ажет. Европада жә не АҚ Ш—та ақ уызғ а қ ажеттілік тө мендеу, 1 кі дене салмағ ына - 0, 75 - 0, 85 г ақ уыз. жануар ақ уызы жалпы ақ уыз мө лшерінің 50 пайызын кұ райды (ресейде - 55 пайыз).

Майлар-ағ заның негізгі энергия кө зі болып табылады. Клеткалық мембраналардың, нерв тіндерінің негізгі қ ұ раушысы. Майлар арқ ылы ағ зағ а А, Д, Е дә румендері, ауыстырылмайтын май қ ышқ ылдары, лецитин сияқ ты тіршілігіне қ ажетті заттар тү сіп отырады. Майлар кейбір минералды заттар мен майда еритін дә румендердің ішек арқ ылы сің ірілуін қ амтамасыз етеді. Майлы тіндер - энергиялық заттардың белсенді қ оры. Қ азіргі кезде экономикалық дамығ ан елдерде тамақ тануғ а жануар майлары кө п мө лшерде қ олданылады.

Кө мірусулар - тамақ тану мә зірінің негізгі бө лігін қ ұ райды жә не оның энергия қ ұ ндылығ ының 50 - 60 пайызын қ амтамасыз етеді. Олар ақ уыздар мен майлардың қ алыпты алмасуы ү шін қ ажет. Кө мірсулар негізі ө сімдік тағ амдарында болады. Талшық тар, пектиндер, гемцеллюлозалар ішекте қ орытылмайды жә не энергияны аз мелшерде бө леді. Кө мірсуғ а тә уліктік қ ажеттілік дені сау 18-30 жастағ ы ерлер мен ә йелдерде 360 жә не 300 г, немесе 1 кг қ алыпты дене салмағ ына 5 г. Кө мірсулардың жалпы мө лшерінің 80 пайызына жуығ ы крахмалдың (дә нді тағ амдар, бұ ршақ, картоп) 15 пайызы - жең іл қ ортылатын жай кө мірсулардың, оның ішінде қ ант жә не кұ рамында қ анты бар тағ амдардың, 5 пайызы - тағ амдық талшық тардың (жеміс- жидектер, дә ндер) ү лесіне жатады.

Су - тағ амдық мә зірдің маң ызды бө лігі болып табылады. Ол зат алмасу ү рдістерін, тағ амның қ орытылуын, зат алмасу заттарының шығ арылуын, жылу реттеуді жә не т.б. қ амтамасыз етеді. Су адамның дене салмағ ының 2/3 бө лігін қ ұ райды жә не ағ заның суды 10 пайызынан артығ ын жоғ алтуы адам ө міріне қ ауіп тө ндіреді. Суғ а қ ажеттілік тамақ тану сипатына жә не ең бегіне, климатка, денсаулық жағ дайына жә не басқ а да факторларғ а байланысты. Орта есеппен алғ анда ересек адамның суғ а қ ажеттілігі тә улігіне 2, 5 литр. Адам 1 - 1, 5 л суды сұ йық тық (сорпа, шай, компот) арқ ылы, 1 - 1, 5 л -тағ ам ө німдерінен алады, 0, 3 - 0, 4 л ағ заның зат алмасуы кезінде тү зіледі.

Минералды заттар - (натрий, калий, кальций, фосфор, темір, магний) - ағ заның қ алыпты тіршілігіне қ ажет. Кальций мен фосфор сү йек, жү йке жә не бұ лшық ет тіндерінің маң ызды кұ раушылары болып табылады. Натрий ә ртү рлі мү шелерге қ озудың жү йке арқ ылы ө ткізілуінде елеулі роль атқ арады, ағ зада суды іркілтеді, қ ан тамыр қ абырғ асының жеткілікті тонусын қ амтамасыз етеді. Калий бұ лшық еттердің, сондай-ақ жү ректің қ озу, жиырылу жә не босаң су ү рдісіне қ атысады.

Дә румендер - тағ амдык мә зірдің міндетті тү рде болуы қ ажет жә не алмастырылмайтын кұ раушы бө лігі болып табылады. Ағ заның қ алыпты тіршілігін қ амтамасыз етеді. Тамақ қ ұ рамында дә румендердің жеткіліксіз болуы гипо- немесе авитаминозғ а ә келуі ық тимал,

Емдік тамақ тану

Ішкі ағ за ауруларының негізгі кешендік емі болып табылады. Онда тамақ тану тә ртібін сақ тау да кіреді, сау адам кү ніне 4 рет тамақ танады.

Мейірбикенің міндеті науқ астарғ а жалпы кү тім жасап, емдік тамақ тануды дұ рыс ұ йымдастыру.

Емдік тамақ тануды немесе диетотерапияны емдік жә не алдын-алу мақ сатында жедел жә не созылмалы ауруларда арнайы тағ амдық рацион қ ұ ру ү шін қ олданады. Емдік тамактанудың негізгі қ ағ идаларының бірі: тағ амдық рационның тепе-тең дігі. Емдә м тағ айындағ анда аурудың сипаты, ағ за мү шелеріндегі бұ зылулар дә режесі ескеріледі. Соғ ан байланысты тағ амдық рационга сә йкес ө згерістер енгізіледі, белгілі бір ө німдер шектеледі, алып тасталынады, тамақ дайындау тә сілі ө згертіледі. Кейде, қ ысқ а уақ ытқ а физиологиялық толық емес емдом немесе ашығ у тағ айындалады. Кейбір ауруларды емдеуде тамақ тану тә ртібінде ө згерістер болады (тағ ам қ абылдау жиілігі жә не ұ зақ тығ ы) жә не тағ амдарды кулинарлық ө ң деу сипаты да ө згереді. (бө лшектеу, жылы ө ң деулер, буда жә не суда қ айнату жә не т. б.)

Тағ ам қ ұ рамының сапалық ө згерістері - қ иын қ ортылатын, дө рскі тамақ тарды бермеу, тағ амның жалпы мө лшерін азайту жә не арнайы кулинарлық ө ң деу (майдалау, ү ккілеу) - асқ орту жолын механикалық

аялауды қ амтамасыз етеді. Химиялык аялау - бу_л ащы ет, бшіық, кө кө ніс сорпалары, қ уырылғ ан ет тағ амдары, қ ою туздық тар, дә мдеуіштер сияқ ты ас қ орыту сө лдерінің бө лінуін кү шейтетін тағ амдық заттарды бермеу. Сонымен қ атар тағ ам ө те қ атты ыстық болмауы керек, асқ азанның жылуыны сә йкес 36 - 37°С болуы қ ажет. Ауруханалық мекемелерде тө рт реттік, ал кейбір аурулар тобына 5 - 6 жэне 8 реггік тамақ тану ұ ймдастырылады. Кү ндізгі уақ ыттағ ы тағ ам қ абылдаудың арасындағ ы ү зіліс 4 сағ аттан кө п болмау керек.

Емдә мдік мә зірдің арнайы 30 дан аса қ атары бар. Соынң 15 неғ ұ рлым жиі қ олданылады. Номерлік жү йедегі емдә мдер Ресейдің, ТМД жә не Қ азақ станның ауруханаларында тамақ тануды ұ йымдастыруда қ олайлы. Қ азіргі кездегі диетологияда бұ л жү йе ескірген болып саналады, ө йткені ол негізінде науқ астың жеке ерекшеліктеріне емес бір аурудың жалпы сипатына бағ ытталғ ан, бір науқ аста бір емес бірнеше аурулар болуы мү мкіндігі ескерілмеген. Кейбір мемлекеттерде, мысалы Германияның ауруханаларында, арнайы емдә м жоқ, тек бір базалық емдә м қ олданыдады, оны емдеуші дә рігер мен диетолог ә рбір науқ асқ а арнайы ө згертіп отырады.

Барлық емдә мдар физиологиялық толық қ ү ұ рамды, ү йлестірілген, яғ ни ақ уыздар, кө мірсулар, минералды заттар мен дә румендер жеткілікті мө лшерде болуы қ ажет.

Емдә мдік мә зірлер

№1а, №1б, №1 емдә мдер. Асқ азан жара ауруларының ә ртү рлі сатыларында, гастриттің аскынуында тағ айындауғ а болады.Тағ айындау мақ саты - асқ азан жолдарын химиялық, механикалық, термиялық тітіркендіргіштерден сақ тау. Тамақ тану тә ртібі: ә р бір 2 - 3 сағ ат сайын аз мө лшерде тамақ тану.

№2 емдә м. Шайнау аппратының қ ызметі бұ зылғ анда, созылмалы гастритте, созылмалы энтероколиттің асқ ынбағ ан кезінде тағ айындауғ а болады. Операциядан жә не жедел жұ қ палы аурулардан кейін тағ айындалады. Тағ айындау мақ саты: асқ азан мен ішектердің қ ызметін қ алпына келтіру. Тамақ тану тә ртібі: кү ніне 4 - 5 рет.

№3 емдә м. Іш қ ату кезінде тағ айындалады.Тағ айындау максаты: ішектің қ алыпты босатылып отыруын жә не перисталтикасын кү шейту. Тағ ам ө сімдік талшық тарына бай болуы кажет, сұ йық тық ты кебірек ішу керек.Тамақ тану тә ртібі: кү ніне 4 - 5рет, ал тү нде жатарда бір стақ ан айран, қ ара ө рік, қ ызылша жеу керек.

№4 емдә м. Ішекке операция жасағ аннан кейін, жедел - созылмалы энтероколитте жә не гастроэнтероколитте тағ айындалады.

Тағ айындау мақ саты: ішектерді химиялық жә не механикалық аялау; ішектің перистальтикасын жә не ондағ ы ашу ү рдістерін кү шейтетін тағ амдарды бермеу. Ө сімдік талшық тарын жә не сү тті шектеу. Тамақ тану тә ртібі: кү ніне 5-6 рет, шектеулі мө лшерде. Сұ йық ішу тә улігіне 1, 5 л.

№5 емдә м. Бауыр жә не ө т шығ ару жолдарының созылмалы ауруларының ө ршімеген кезең інде (холецистит, гепатит, бауыр циррозы) жә не асқ азан ішек жолының аурулары болмағ ан жағ дайда ағ айындалады.Тағ айындау мақ саты: бауыр қ ызметінің бұ зылысын қ алпына келтіру. Тамақ тану тә ртібі 2 - 2, 5 сағ ат сайын тағ ам қ абылдау жә не кү ніне жылы кү йінде 2, 5 л дейін сұ йық тық ішу.

№6 емдә м. Подаграда жә не зә рқ ышқ ылды диатезде тағ айындалады. Тағ айындау мақ саты: пуриндік алмасуды қ алпына келтіру жә не зә р қ ышқ ылының тү зілуін азайту. Пуриндік негізге бай тағ амдарды шектеу, сілтілі радикалды сақ тайтын (кө кө ністі, жемісті, сү тті) тағ амдарды тағ айындау. Тамақ тану тә ртібі: кү ніне 5 рет, кү ніне 2, 5 л сілтілі сұ йық тық ты кө п мө лшерде ішу

№7а, 76. 7 емдә м. Бү йрек ауруларында, жедел нефритте, бү йрек қ ызметі сақ талғ ан жедел гломерулонефритте жә не бү йрек жеткіліксіздігінде, гипертониялық ауруларда тағ айындалады.

Тағ айындау максаты: бү йректі аялауғ а мейлінше жағ дай жасау. Тұ зды шектеу арқ ылы кө терілген қ ан қ ысымына жә не ісіктерге ә сер ету. Тамақ тану тә ртібі: кү ніне 4-5 рет.

№8 емдә м. Семіздік кезінде, арнайы тамақ тануды қ ажет ететін қ осымша асқ орыту мү шелерінің, бауырдың жә не жү рек қ ан тамыр жү йесінің аурулары болмағ анда тағ айындалады. Тағ айындау мақ саты: майдың кө п мө лшерде жиналуын болдырмау жә не жою мақ сатында зат алмасуғ а ә сер ету. Кө мірсулар мен майлардың есебінен тағ амның қ ұ ндыльнынң шектеу.Тамақ тану тә ртібі: жиі-жиі аз қ ұ нарлы тағ ам қ абылдау. Аптасына 1 - 2 рет ашығ у кү ндері тағ айындалады.

№9 емдә м. Қ ан диабетінде, қ осымша аурулары болмағ ан жағ дайда, Тағ айындау мақ саты: кө мірсу алмасуының жақ саруына жағ дай жасау. Тамақ тану тә ртібі: кү ніне 6 рет.

№10, 10а емдә м. Жү рек қ ан тамыр жү йесінің ауруларында, қ ан айналым жеткіліксіздігі болуына (№10) жә не болмауына (№10а) байланысты тағ айындалады. Тағ айындау мақ саты: емдә мге калийге бай тағ амдарды енгізу, ас тұ зын шектеу арқ ылы қ ан айналым жү йесін жақ сартуғ а, ісіктерді азайтуғ а жағ дай жасау. Тамақ тану тә ртібі: аз мө лшерде кү ніне 6 рет тағ ам қ абылдау.

№11 емдә м. Ө кпе туберкулезі, арық тау кезінде тағ айындалады. Тағ айындау мақ саты: тағ амның кұ нарлығ ын арттыру арқ ылы ағ заның қ арсы тұ ру кабілеттілігін жоғ арылату, витаминдік тепе-тең дікті қ алпына келтіру. Тамақ тану тә ртібі: кү ніне 4 - 5 рет тағ ам қ абылдау.

№12 емдә м. Жү йке жү йесінің аурулары кезінде тағ айындалады.

Тағ айындау максаты: жү йке жү йесін коздырмау, ащы тағ амдарды жә не дә мдеушілерді (приправа), кофені, шайды шектеу қ ажет.

№13 емдә м. Жұ қ палы ауруларда жә не баспаның жедел сатысында жә не т.б. тағ айындалады. Тағ айындау мақ саты: қ ызба кезең інде ағ заның қ арсы -тұ ру қ абілеттілігін жоғ арылатуғ а жағ дай жасау. Аз мө лшердс кү ніне 6 рет тағ ам қ абылдау.

№15 емдә м. Барлық ауруларда. асқ орыту жү йесінің қ алыпты жағ дайында.

Тамақ тану тә ртібі: кү ніне 4-5 рет тағ ам қ абылдау.

Емдә мдік тамақ тануды ұ йымдастыру

Ауруханада жатқ ан науқ астарды тамақ тандыруды ұ йымдастыруда медицина қ ызметкерлері жә не тамақ дайындайтын жердің қ ызметкерлері қ атысады.

Емдеуші дә рігер науқ асқ а белгілі бір емдә м тағ айындап, сырқ атнамағ а белгілейді. Бақ ылаушы мейірбике мө лшерлік-мә зір қ ұ растырады. Онда қ анша науқ асқ а қ андай емдә мдік мә зір тағ айындалғ аны кө рсетіледі. Барлық мө лшерлік-мә зірдің деректерін қ осу негізінде талап етілген тағ амдардын қ ажетті мө лшері дайындалады.

Ә детте ірі ауруханаларда науқ астарды тамақ тандыруды дә рігер-дитетолог басқ арады. Тамақ дайындайтын жердің жұ мысын бақ ылау аурухананың диетолог мейірбикесіне жү ктеледі. Дайын тамақ ты тарату тек кезекші дә рігер сапасын тексергеннен кейін ғ ана жү ргізіледі. Тамақ ты бө лімшенің дә мханасына ә келгеннен кейін жылытып, содан соң дә мхананы мен бақ ылаушы мейірбике тарата бастайды. Тамақ ты таратар алдында арнайы халат киген жө н. Халінің ауырлық дең гейіне байланысты науқ астар тамақ ты асханада немесе палатада қ абылдайды. Ауыр халдегі науқ астарды тамақ тандыру бақ ылаушы мейірбикенің міндетіне жатады. Халі ауыр науқ астарды тө секте жатқ ан қ алпында, тө сегінің бас жағ ын кө терің кілеп, тесек ү стіне қ ойылатын ү стелшені қ олдану арқ ылы, ал ол болмағ ан жағ дайда науқ астың кеудесі мен мойнын сү лгімен жауып касық пен немесе шү мекті ыдыспен тамақ тандырады. 20 - 30 минуттан қ ейін босағ ан тамақ тың ыдысын алып кету керек. Домхана мек асхана ү шін арнайы белгіленген тазалау кұ ралдары болады. Ү стелдер мен еденді зарарсыздандырғ ыш ерітіндіні қ олданумен ылғ алды тазалау ә р тамақ танудан кейін жү ргізіледі. Ыдыстарды майды кетіретін заттарды қ олданумен арнайы ванналарда жуылады, ыдыс жуатын аспаптар ыстық сумен шайылады, содан кейін 0, 5% хлорамин ерітіндісіне батыру арқ ылы зарарсыздандырылады да ағ ынды сумен шайып, кептіреді. Жө ке зарарсыздандырғ ыш ерітіндіге салынады.

Ауыр халдегі, ә лсіреген науқ астарды кейде қ асық пен немесе шү мекті ыдыспен тамақ тандырады. Бұ л тамақ тандырудың табиғ и тә сілі. Кейбір жағ дайларда, науқ астар ө здігінен тамақ тана алмаса немесе кей себептердің салдарынан табиғ и жолмен тамақ тандыру мү мкін болмаса жасанды тамақ тандыру қ олданылады.

Жасанды тамақ тандырудың тә сілдері:

1. Асқ азан зонды арқ ылы. Кө рсеткіштері: ауыз қ уысының мертігуінде, жуыну бұ зылғ анда, ес-тү ссіз жатқ анда, кейбір психикалық ауруларда (тамақ танудан бас тартқ анда). Зонд асказанғ а мұ рын немесе ауыз арқ ылы енгізіледі. Зонд аркылы: сорпа, сү т, май, шикі жұ мыртқ а, шырын, балалардың тағ амдық қ оспалары беріледі. Қ азіргі кезде арнайы препараттар (белоктық, майлық, кү ріш жә не басқ а энпиттер) қ олданылады. Тә улігіне 600 - 800 мл енгізуге болады.

2. Гастростоманың немесе еюностоманың кө мегімен. Кө рсеткіштері: кө мекей, жұ тқ ыншақ, ө ң еш зақ ымданғ анда немесе зілді кү йгенде, ө ң ешке жасалғ ан операциядан кейін.

3. Парентералды. Кө рсеткіштері: асқ азан-ішек жолдарында қ орыту, сің ірілу бұ зылғ анда, анорексияда (тә бет болмағ анда). тоқ тамайтын кұ суда, тамақ танудан бас тартқ анда. Осы мақ сатта донорлық кан, белок гидролизаттары, тұ з ерітінділері, глюкоза микроэлементтермен кө к тамырғ а енгізіледі.

4. Қ оректік клизма. Клизма кө мегімен қ оректендіруші ертінділерді енгізу. Қ азіргі кезде ө з маң ызын жоғ алтқ ан. Су, физиологиялық жә не т.б. ерітінділерді енгізуді емдік клизма деп атағ ан жө н.

 

15.Ауыр халдегі науқ астарды тамақ тандыру

Ауыр науқ астарды кү ту мейірбикеден сабырлылық ты, шеберлікті жә не мейірімділікті талап етеді. Ә детте ауыр науқ астар ренжігіш, талап қ ойғ ыш, шыдамсыз болып келеді. Науқ астың мұ ндай тә ртібі оның ө зінен емес, оның ауруының психикасына ә сер етуінен болады. Мұ ны аурудың ә сері деп қ абылдау керек. Мұ ндай науқ астар кө біне тамақ ішуден бас тартады. Мұ ндай тынышсыз науқ асты тамақ тандыру кө птеген ә діс-тә сілді талап етеді. Бө лмені желдетіп, науқ астың қ олын жуғ ызу керек. Бұ л кезде мейірбикеге кіші мейіркештің кө мегі қ ажет. Науқ астың жағ дайы келсе, оның отырғ ызып не басын биіктеткен жө н. Науқ астың отыруғ а жағ дайы болмаса, науқ асты бір қ ырымен жатқ ызу керек. Ауыр науқ асты тамақ тандыру ү шін алдына кішкене стол орнатылғ ан арнайы тө сектер қ олданылады. Ал мұ ндай арнайы тө сек болмаса, оның орнына тумба қ оюғ а болады. Тағ ам жартылай сұ йық жә не жылы болуы шарт. Науқ асты қ асық пен не арнайы сусындатқ ышпен (поильник) тамақ тандырады. Асық пай науқ астың тағ амды дұ рыс қ абылдауына жағ дай жасау керек. Тағ амды аз - аздап беріп тұ ру қ ажет. Тағ ам ә р тү рлі жә не тә бет ашатындай болуы қ ажет.

Ас қ абылдағ аннан кейін тағ ам қ алдығ ын жә не ыдысты жинап алу керек. Науқ астың ауыз қ уысын қ айнағ ан сумен шайғ ызады.

Халі ауыр пациенттерді тамақ тандыру іс- ә рекеттері

Мейірбике науқ асты тамақ тандыруғ а дейін, барлық емдеу жұ мыстарын бітіріп, палаталарды желдетіп, тө секте жатқ ан науқ астарды дә ретке отырғ ызып тамақ қ абылдауғ а дайындайды.

Дайындау қ ажет:

1. Жылы тамақ ты;

2. Табақ ты, ішінде суы бар ыдысты, орамалды, салфетканы, кереуеттің жанына қ оятын столда таза қ асық ты, тамақ ты, су ішкізетін ыдысты (поильник).

Іс- ә рекеттер:

1. Қ олың ызды жуың ыз.

2. Пациентке қ олын жууғ а кө мектесің із.

3. Пациенттің жағ дайының мү мкіншілігіне қ арай, оны жоғ ары кө теріп

жатқ ызың ыз.

4. Пациенттің кеудесіне салфетка жайың ыз.

5. Тамақ тың ыстық тығ ын тексерің із.

6. Тамақ тандыру кезінде сө йлеуге рұ қ сат етілмейді, шашалып тамақ

тыныс жолдарына кетіп қ алуы мү мкін.

6. Пациентті қ асық пен асық пай тамақ тандырың ыз.

7. Сусынды су ішкізетін ыдыспен (поильникпен) берің із.

8. Тамақ тандырып болғ аннан кейін пациенттің аузын шайдырып, сү ртің із.

Аурухана мекемелері ү шін 4 рет тамақ тандыру, науқ астардың кейбір топтарын /жү рек, ішкі жара ауруларын/ 5-6 рет тамақ тандыру белгіленген. Науқ астың тамақ қ абылдау санына жә не сол мекеменің кү н режиміне қ арай тамақ тану уақ ыты анық талады. Тамақ ты дер кезінде ішу науқ астың тамақ қ абылдау уақ ытына шартты рефлексін дағ дыландырып, тә беті мен ас қ орытуын жақ сартуғ а кө мектеседі.

Науқ асты жасанды тамақ тандыру

Кей жағ дайда ауыр науқ астарды ауыз қ уысы арқ ылы тамақ тандыру мү мкін болмайды /ауыз қ уысы аурулары, асқ азан-ішек қ ұ рылысы, ес-тү ссіз жағ дайларда т.б./. Мұ ндай жағ дайларда жасанды жолмен тамақ тандырады. Жасанды тамақ тандыру ағ зағ а асқ азан зондының, клизманың кө мегімен немесе парентералды /веналық немесе тері асты/ жолымен қ оректік заттар енгізу болып табылады. Жасанды тамақ тандыру кейде қ алыпты тамақ тануғ а қ осымша болады.

Жасанды тамақ тандыру келесі жолдармен жү зеге асады:

  1. Ауыз, мұ рын арқ ылы немесе гастростома арқ ылы енгізілген зонд кө мегімен;
  2. Клизма кө мегімен қ оректік ерітінділерді енгізу;
  3. Қ оректік ерітінділерді парентералді (кү ре тамырғ а тамшылатып) жолмен енгізу.

Клизма кө мегімен тік ішек арқ ылы 300-500 мл жылы (37-38˚ С) глюкоза ерітіндісі, натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісі, аминоқ ышқ ылдар ерітінділері енгізіледі.

Парентералді тамақ тану ас қ орыту жолдарының ө ткізгіштігі бұ зылғ анда, қ алыпты тамақ тану мү мкін болмағ ан жағ дайларда (ісіктер) жә не асқ азан, ө ң ешке операция жасалғ аннан соң тағ айындалады. Парентералді тамақ тану ү шін аминоқ ышқ ылдар ерітінділері, 5% глюкоза ерітіндісі қ олданылады. Сонымен қ атар электролит ерітінділері, В тобы витаминдері, аскорбин қ ышқ ылы енгізіледі. Оларды енгізуден алдын су моншасында дене температурасына дейін жылытылады, кү ре тамырғ а тамшылатып жіберіледі. Ерітінділерді жіберу жылдамдығ ын қ атаң бақ ылау қ ажет.

Науқ асты мұ рын немесе ауыз жолы арқ ылы ө ткізілген

зонд кө мегімен тамақ тандыру

Қ ажетті заттар: залалсыздандырылғ ан жің ішке зонд (мұ рын катетері), вазелин, воронка немесе Жане шприцы, 600-800 мл сұ йытылғ ан тағ ам.

Іс -ә рекеттер:

1. Залалсыздандырылғ ан асқ азан зондын алың ыз.

2. Зондты (мұ рын жолы арқ ылы енгізгенде) вазелинмен майлаймыз.

3. Зондты тө менгі мұ рын, мұ рын-жұ тқ ыншақ қ уысы арқ ылы енгізу керек

4. Сол қ олдың саусағ ымен зондтың мұ рын-кө мей жолындағ ы жатысын

саусақ пен баса отырып, кө мейге дұ рыс келуін қ адағ алау керек.

5. Зондтың бос бө лігін воронкамен жалғ астырамыз, ақ ырындап

воронкағ а дайын тамақ ты қ ұ ямыз. Ә зірлеген сұ йық тамақ ты

Жане шприцімен сорып алып, ауасын шығ арып беруге де болады.

6. Қ оректік заттарды енгізіп болғ ан соң, ондағ ы тағ амның қ алдық тарын

жуу ү шін зондқ а таза су қ ұ яды, кейін воронканы алып тастаймыз.

7. Зондтың ұ шын науқ астың бетіне лейкопластырмен оғ ан кедергі

жасамайтындай етіп бекіту керек.

8. Кейбір жағ дайларда зондты науқ астың жағ дайына байланысты 2-3

тә улікте ауыстырып тұ ру керек.

Есің ізде болсын! Зонд ө ң ешке немесе асқ азанғ а тү ссе пациенттің хал жағ дайы ө згермейді. Ал егер зонд кең ірдекке тү ссе пациент кө геріп, жө теліп қ ақ алады. Бұ л жағ дайда зондты тез шығ арып алып, пациентті дем алдырың ыз.

Науқ асты асқ азан тесігі (гастростома) арқ ылы қ оректендіру

Асқ азан тесігін жасап, ол арқ ылы тамақ тандыру ө ң ештен тамақ ө тпейтіндіктен, қ арын қ алтқ ысының тарылуынан болады. Жылытылғ ан тағ амды шағ ындап /150-200мл/ кү ніне 5-6 рет қ ұ яды. Қ ұ ятын тамақ ты біртіндеп 250-500мл дейін кө бейтеді, бірақ жіберуді кү ніне 3-4 ретке дейін азайтады. Воронка арқ ылы ұ нтақ талғ ан қ атты тағ амдарды, сұ йық тағ амдарды беруге болады. Воронкағ а кө п тамақ қ ұ юғ а болмайды, себебі қ арын немесе ішек бұ лшық еті тарылып, тамақ тесік арқ ылы сыртқ а шығ уы мү мкін.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.