Психологиялық кеңес және оны ұйымдастыру

Психологиялық кең ес дегеніміз рухани жағ ынан кө мекке мұ қ таж адамдарғ а ақ ыл- кең ес беру, жол кө рсету. Психологиялық кең ес арнайы жабдық талғ ан орында, бө где адамдардан оң ашаланғ ан жерде ө ткізіледі, кең есті ө ткізуге арнайы уақ ыт белгіленеді. Психологиялық кең ес беру – оқ у-тә рбие процесінде туындағ ан проблемаларды шешуге кө мек кө рсету. Кең ес беру жұ мысында психологтың іскерлік, дағ дысын дамыту мен бірге бұ л арнайы дайындық ты талап етеді.

27. Мұ ғ алімнің мынадай қ арым-қ атынас стильдері белгілі: авторитарлық стиль, демократиялық стиль, либералды стиль. Авторитарлық стильде оқ ушы тең дә режелі емес, педагогикалық ә сердің объектісі ретінде қ арастырылады. Мұ ғ алім шешімді ө зі қ абылдайды, жағ дайды жә не оқ ушылардың пікірін ескермей талап қ ояды. Авторитарлық стильді ұ станатын мұ ғ алім ө те қ атал, ө з айтқ анын екі етпей орындағ анын қ алайды, оқ ушыларө з ойын, пікірін ашық айта алмайды. Олар қ орқ ақ, селсоқ рө л атқ арады. Қ оғ амдық жұ мысты, сабақ ты мұ ғ алімнің алдында тә ртіпті бола қ алады да, мектептен тыс жерлерде тү рлі тә ртіпсіздік кө рсетеді.
Демократиялық стилде оқ ушылар қ арым-қ атынаста тең дә режелі. Мұ ғ алім шешімді оқ ушылармен бірлесіп қ абылдайды, олардың ойларын, пікірлерін ескереді.Мұ ғ алім тек ү лгерімге ғ ана емес, оқ ушылардың жеке тұ лғ алық сапаларына мә н береді.Мұ ндай мұ ғ алімдерге ү лкен кә сіби тұ рақ тылық, ө з мамандығ ына қ анағ аттану тә н.
Либералды стильде мұ ғ алім шешім қ абылдаудан бас тартады, барлығ ын оқ ушыларғ а, қ ызметтестеріне ысырайды. Оқ ушылардың іс-ә рекетін ұ йымдастыру жә не бақ ылау жү йесіз жү зеге асады, шешімсіздік, толғ аныс байқ алады. Сыныптан тұ рақ сыз микроклимат, жасырын келіспеушіліктер мө лшерсіздігінен аузы барынша сө йлеп, аяғ ы барғ анша жү реді.

28. Педагогикалық бақ ылау тү рлерінің бірі – тестілеудің іс- тә жірибедегі нә тижелеріне сү йене отырып, мынадай қ орытынды жасуғ а болады.

Жалпы оқ ыту жү йесінен педагогикалық бақ ылауды бө ліп қ арауғ а болмайды. Тест педагогикалық бақ ылаудың бір тү рі деп есептесек, онда тө мендегі мақ сатты жү йе қ ұ ру міндетті деп есептеймін:

білім мазмұ нын модул (блок) тү рінде беру;

модульге енетін біліммазмұ нын оқ ыту элементтеріне бө лшектеу;

оқ ушылардың нені, қ андай дең гейде мең геретінін анық тайтындай педагогикалық бақ ылаудың мақ сатын алдын ала анық тау;

Бақ ылаудың тестік жү йесіне кө шу ү шін тө мендегі жағ дайды есепке алуымыз керек.

оқ ушылардың білім, білік дағ дысын алдын ала анық тау, хабардар болу;

оқ ушығ а қ ысқ аша жоспар мен мақ сатты алдын ала хабарлау.

Кіріспе тестік бақ ылау, ағ ымдағ ы бақ ылау, қ орытынды бақ ылау, бір не екі жылдан кейін жү ргізілетін бақ ылау арқ ылы білім дең гейін анық тау.

Рейтингтік жү йемен тоқ сандық не жылдық білім дең гейін бағ алау. Рейтингтік жү йені тестік жү йенің жалғ асы немесе оның толық тырушысы, қ орытындысы деп қ арағ ан жө н.

Тест – педагогикалық бақ ылаудың бір тү рі жә не оқ ушының білім дең гейін анық тауғ а мү мкіндік беретін қ ұ рал. Сондай – ақ тестің пайдалы жақ тары мен бақ ылау жасау мү мкіндіктері де мол.

29.Лекцияның негізгі дидактикалық максаты - студенттердің оқ у материалын мең геруіне қ ажетті бағ ыттаушы негізді қ алыптастыру. Жақ сы, дидактикалық мақ саттарғ а сай ұ йымдастырғ ан лекция лектордың аудиториямен шығ армашылық тық тұ рғ ыдан жасайтын қ арым-қ атынасы, оның танымдық эмоционалдық тұ рғ ыдан тиімділігі жоғ ары болады. Егер студенттің ойлау қ абілеті белсенді болса, онда жаң а материал оң ай, ә рі тез оқ ытады, соң дық тан, лекцияда тың даушылардың белсенділігі мен ойлау қ абілетін тудыру қ ажет.

Лекциялар мазмұ ны, кұ рылымы, сипатына қ арай ә ртү рлі болып келеді. Бірақ, жалпы басшылық қ а алатын ә дістемелік ереже, қ агидалар ортақ болады. Лекцияның ү ш тү рі болады: І.Кіріспе. 2. Ағ ымдағ ы лекция. 3. Қ орытынды, немесе шолу лекциясы. 1. Кіріспе лекция - мұ нда пә ннің мақ саты, ғ ылымдар жү йесінде алатын орны, сол мамандық қ а қ ажеттілігі, яғ ни рө лі, мамандық қ а қ ажет оқ ылатын басқ а да пә ндермен байланысы, сол пә н ғ ылымының зерттеу пә ні, ә діснамалық негізі, ә дістер, мә селелер мен гипотезалар, даму перспективасы, іс-тә жірибесі, яғ ни практикамен байланысы, теориялық материалдар, даму тарихы, студенттердің болашақ мамандығ ына байланысы, пә нге байланысты оқ улық, оқ у-ә дістемелік қ ұ рал, ғ ылыми ә дебиеттермен таныстыру сияқ ты мә селелер сө з болады. Бұ дан басқ а пә нді оқ ып, мең герудің, жү йелі тү рде ә дебиет пен конспектілермен жұ мыс жасаудың ә дістерімен таныстырғ ан жө н. 2. Ағ ымдағ ы лекция - оқ у жоспары негізінде жасалғ ан типтік бағ дарламағ а сә йкес жұ мыс бағ дарламасы бойынша жү ргізіледі. 3. Қ орытынды немесе шолу лекция - бұ л қ ысқ аша конспект тү рінде берілмейтін, білімнің жоғ ары дең гейде жү йеленіп берілуі. Сонымен бірге ең қ иын, кү рделі емтихан сұ рактарының жауаптары қ арастырылады.

30.Сыныптан тыс тә рбие жұ мысы, тә рбие жү йесінде оның орны жә не рө лі. Сыныптан тыс тә рбие жұ мысының міндеттері, ұ йымдастыру принциптері, қ ызметтері мен мазмұ ны, қ ұ ралдары, формалары жә не ә дістері. Сыныптан тыс тә рбие жұ мысының кө птү рлілігі. Сыныптан тыс тә рбие жұ мысының негізгі формаларына сипаттама. Тә рбие жұ мысында педагогикалық қ олдау туралы тү сінік, оның мә ні жә не жү зеге асыру тә сілдері.

Мектептен тыс тә рбие жұ мысы тә рбие жұ мысының бө лінбес компоненты ретінде: міндеттері, ұ йымдастыру принциптері, мазмұ ны, формалары жә не ә дістері. Мектептен тыс тә рбие жұ мысын ұ йымдастырудың педагогикалық талаптары. Мектептен тыс тә рбие мекемелерінің тү рлері, қ ызметтері жә не міндеттері. Мектептен жә не сыныптың мектептен тыс мекемелерінің ө зара ә рекеттесуі, сондай- ақ қ оғ амдық ұ йыдарымен жә не бірлестіктермен, білім, мә дені-ағ артушылық ұ йымдарымен, мә дені жә не ғ ылыми орталық тарымен, ұ лттық мә дени орталық тар, Денсаулық ұ лттық орталығ ы жә не т.б.

Оқ ушылармен сыныптан тыс тә рбие жұ мыстарының бағ ыттары бойынша жалпы мектепшілік шаралары мен сынып сағ аттарын даярлау жә не ө ткізу ә дістемесі: этикалық ә нгіме, ә леуметтік мә селелерді шешу ә дістемесі, проектлеу жұ мыстары, дисскуссия, экскурсиялар жә не т.б.

31.Вербалды емес қ арым-қ атынас - «дене тілі», «ым-ишара тілі» деген ұ ғ ымдармен

байланысты. Бұ л қ арым-қ атынас қ ұ ралына – поза, ым-ишара, мимка, визуалды қ атынас,

тұ лғ а аралық дистанция.Қ арым-қ атынаста Вербалды жә не Вербалды емес қ атынастық кедергілер бар.

Вербалды– сө зді бө лу, талас, эмоцияналды сө здер, жабық тү рдегі сұ рақ тардың қ ойылуы.

Вербалды емес екінші адам сізбен сө з қ озғ ағ ысы келмейді, кө зіне тіке қ араудан

қ ашады, қ айта-қ айта сағ атына қ арап, арақ ашық тық сақ тап жә не т.б ә рекеттер жасайды.

Вербалды емес қ арым-қ атынас қ ұ ралдары:

– поза, жест, жү ріс.

- мимка

- визиуалды контакт

- тұ лғ ааралық қ ашақ тық.

тест (сынақ) — психологияда адамның жеке басындағ ы психологиялық ерекшеліктері мен қ абілетін, ақ ыл-ой дең гейін беліілі нормалар тұ рғ ысынан іздестіретін ә діс. Сынақ ә дісі арқ ылы адамның мең герген білім дең гейі мен ық ылас ынтасы да зерттеліп, оның нә тижелері салыстырмалы тү рде қ орытындыланады. Қ азіргі кү нде тест ә дісі кең інен қ олданылады. " Тест" — ағ ылшын сө зі, мағ ынасы " сынақ " дегенді білдіреді. Тест — адам психологиясы мен қ ылық тарының сапалық жә не сандық қ асиеттерін, алдын ала берілген стандартты нормалармен салыстыра отырып бағ алайтын психологиялық зерттеулердегі ә діс.
Мимика (гр. μ ι μ ι χ ο ζ, mіmіkos - еліктеушілік) – бет ә лпеттің қ озғ алысы, адам сезімін білдірудің бір формасы, адамның ішкі сезімін, кө ң іл-кү йінің ә р алуан сә ттерін (кө ң ілдену, қ айғ ыру, ашулану, т.б.) білдіретін бет - ә лпеттің мә нерлі қ имыл-ө згерісі.

Пантомимика - ым-ишара жә не сө йлеу интонациясымен қ атар эмоционалдық қ алыпты білдіретін форманың бір тү рі болып табылатын адам денесінің қ озғ алысы, яғ ни адамдардың қ арым-қ атынас қ ұ ралы.

32.

33.

35.

Жас ұ рпақ қ а білім-тә рбие беретін бала жанының бағ баны мұ ғ алімдер қ андай болуы керек.
1. Біріншіден, мұ ғ алімнің ары таза, адал, инабатты, сыпайы, парасатты, байсалды, ұ стамды, тө зімді, кешірімді болуы шарт.
2. Екіншіден, мұ ғ алімнің ой-ө рісі кең, жан-жақ ты білімді, ө з мамандығ ына сай, оны сү йетін, ө з ойын шә кірттеріне анық тұ жырымды, дә л айтып тү сіндіре білуі шарт.
3. Ү шіншіден, мұ ғ алім ө з оқ ушыларына беделді, ұ жым арасында сыйлы болуы шарт. Ә рдайым оқ ушыларымен ә дептілік қ арым-қ атынаста болғ аны жө н.
Оқ ушының жеке басын танып-білуде, оның оқ у - ә рекеті мен қ оғ амдық жұ мыстарының атқ аратын қ ызметі ерекше. Себебі, оқ ушының оқ у-ә рекетінде оның оқ уғ а деген ынтасын, психикалық ү рдістерін (жаң а материалды қ абылдауы, есте сақ тауы, ойлауы, сө йлеуі т. б.) мұ ғ алімнің сабақ тар жү йесіне қ атысуы арқ ылы анық тайды.

Мұ ғ алім мен оқ ушы арасындағ ы тартысты туғ ызатын себептерге оқ ушылар тобы, олардың жас жә не ө зіндік ерекшеліктері, мұ ғ алім мен оның оқ ушылар ұ жымына басшылық ету стилі де ә сер етуі жатады.Тә лім-тә рбие саласында жү ргізілген зерттеу нә тижелерін жинақ тап қ арастырғ анда мұ ғ алім мен оқ ушылар арасындағ ы тартыстардың туындап, олардың етек алуының бірнеше тү рлері болатындығ ы байқ алады.
Оқ у ісін жү зеге асырып, оны бірізділікпен жү ргізуде кедергі болатын жә йттер мұ ғ алімнің білім дең гейі мен оны шә кірттерге тиімді ә діс-тә сілдермен жеткізе алмай, тә жірибесіздік кө рсетіп, оқ ушыларғ а серпінді ық пал ете алмайды.

Оқ ушылардың жас ерекшеліктерін елемей, олардың қ ұ рдастарымен қ арым-қ атынастарының қ ыры мен сырына жете мә н беріп, оларды жете бағ аламау салдарынан болатын табыстар. Ал, оқ ушылар тобы тарапынан мұ ғ алімге қ ойылатын талаптар, олардың рухани тілектерін қ анағ аттандырмауғ а байланысты. Ә детте, мұ ндай жағ дайда мұ ғ алім оқ ушылар ұ жымынан ө з бойын аулақ ұ стап кө пшілік-қ оғ ам жұ мыстарына сирек қ атысады. Оқ ушылар ұ жымының сан алуан жұ мыстарына, ұ жымдық пікірлерге жете мә н бермейді. Мұ ндай жағ дайда оқ ушылар тарапынан ұ стазғ а деген наразылық, қ анағ аттанбау сезіміне орай тартыстың туындауына себеп болады.
36.Тестілеу ә дісі – адамның белгілі психикалық сапаларын сынақ тан ө ткізіп, анық тау. Психологиялық тест – сыналушының жеке басының кейбір ерек- шеліктерін анық тау ү шін орындалатын, ә детте, қ ысқ а мерзімді шағ ын

стандартты сынақ тапсырмалары беріледі. Бұ л кү нде психологияда адамның ақ ыл-ес даму дең гейін, кең істікте бағ ыт-бағ дар аң дау қ абілетін, психикалық ә рекетке келу мү мкіндіктерін, жадын, кә сіби іс-ә рекеттерге қ абілетін, тұ лғ алық сапаларын анық таушы тестер жиі қ олданылуда.

37. Оқ ыту психологиясы - оқ ытудың жү йеліліг і жағ дайындағ ы танымдық іс-ә рекеттің дамуын зерттейтін педагогикалық психологияның бө лімі. Ә ртү рлі дидактикалық жү йежағ дайындағ ы танымдық іс-ә рекеттің ө згешелігіне себепші болатын сыртқ ы жә не ішкі факторлардың ө зара байланысын анық тайды, баланың дамуы мен оқ у ү рдістерін басқ ару мү мкіндіктерін, оқ ыту мен оқ удың психологиялық заң дылық тарын, оқ ыту тиімділігінің психологиялық -педагогикалық ө лшемдерін зерттейді.

Оқ ыту заң дылық тары
Оқ ыту заң дылық тары арқ ылы оқ ыту процесі іске асады. Қ ұ былыстар мен процестер арасындағ ы байланысты дамытудан заң дылық туындайды.
Оқ ыту процесінің заң дылық тары:
1. Қ оғ ам талабы оқ ытудық мақ сат-міндеттерін айқ ындайды, оның мазмұ ны, ә діс-тә сілдері, ұ йымдастыру нысандарының ө згеруі, жаң аруы заң ды процесс.
2. Білім беру, тә рбие, дамыту қ ызметінің бірлігі.
3. Кез келген ақ парат бірлігі, іс-ә рекет тә сілі білім, іскерлікке айналу ү шін мұ ғ алім оқ ушының санасындағ ы білім, іс-керлік, дағ ды дең гейіне сү йену керек.
4. Дидактика заң дылық тарының ерекшелігі - оқ ыту процесінің бө ліктері - оқ ытушы іс-ә рекеті (оқ ыту), оқ ушы іс-ә рекеті (оқ у), білім мазмұ ны арасындағ ы тұ рақ ты тө уелділіктер. Оқ ыту оқ ушының белсенді іс-ә рекеті арқ ылы жү реді. Кез кел-ген оқ ыту оқ ытушы мен оқ ушы жә не білім мазмұ нының мақ сатты тү рде бір-біріне ық пал етуі арқ ылы жү зеге асады.
5. Жеке адамды ү йрету тек іс-ә рекет жасату арқ ылы мү мкін болады.

38.

39. Окыту процесі - бұ л мұ ғ алім мен оқ ушылардың белгілі бір мақ сатқ а бағ ытталғ ан ө зара ә рекеттестігінің барысында окушыларғ а білім беру міндеттерін шешу. Оқ ыту процесінің қ ұ рылымдьң компоненттері мыналар:
Мақ сат. Педагог Оқ ушы, білім алушы. Оқ ыту ә дістері. Оқ ытуды ұ йымдастыру тү рі. Алғ ан білімді ө мірде қ олдана білу, нә тижесін кө ру. Педагогикалық диагностика. Негізгі қ айшылық тар - оқ ыту процесінің қ озғ аушы кү ші. Оқ ыту - екі жақ ты процесс - оқ ыту жә не оқ у.
Оқ ыту процесі - білімді, біліктілік пен дағ дыны мең геретін, тұ лғ аның дү ниетанымын, кү ш-қ айратын, қ абілеттерін тә рбиелеп дамытатын іс -ә рекет барысы. Оқ ыту процесі - тұ тас педагогикалық процестің бір бө лігі. Оқ ыту - мақ сатты процесс. Оқ ытудың басты мақ саты, ә діс тә сілдері, мазмұ ны мен міндеттері қ оғ ам талабынан туындап, ұ дайы ө сіп, жаң арып отырады. Оқ ыту - таным процесі. Оқ ыту - даму негізі. Оқ ыту - жоспарлы процесс. Оқ ыту - бұ л кү рделі процесс. Ол тұ лғ ағ а білім беру, тә рбиелеу жә не ақ ыл - ойы мен творчестволық қ абілетін, демек біліктілігі мен дағ дысын дамыту негізінде жү зеге асырылады.

40.Практикалық психология – бұ л «ғ аламаттың практикалық курсы» жә не қ ызық ты саяхат, бұ л жерде ә р адам ө зі қ алағ ан немесе болуы тиіс жерде болуы мү мкін. Таң қ алдыратын жаң алық тар аша алады! Ө зінде сиқ ырлы қ анат сезіне алады. Кө птен кү ткен сыйлығ ын немесе толғ андырып жү рген сұ рағ ына жауап ала алады. Біздің ә р кездесуіміз – қ ызық ты ақ иқ атпен танысу мү мкіншілігі! Бұ л белгілі бір тақ ырып бойынша пікір таласуғ а жә не нақ ты сұ рақ тарды қ оюғ а шақ ыру. Бұ л кү рделі тә жірибе алмасу. Бұ л ө зің із туралы кө птеген жаң алық тар ашуғ а мү мкіндік. Бұ л ө зін-ө зі тануғ а, белглі мақ сатқ а жетуге, кө ң іл-кү йді жақ сартуғ а арналғ ан практикалық жаттығ улар! Бұ л сә ттілікті кү шейту техникасы!

41.

42. Оқ ытудың белсенді ә дістері 1. оқ ушының іс-ә рекеті ө німді, шығ армашылық, ізденіс сипат таситын окыту ә дістері; 2. оқ ушының танымдық іс-ә рекетін ынталандырушы жә не қ андай да болсын мә селенің шешу жолдары жө нінде еркін пікір алмасуды кө здейтін диалогқ а қ ұ рылғ ан ә дістер. Оларга ә ң гіме, диспут, тақ ырыптың семинар, ісойын, тренинг жатқ ызуғ а болады.
Жоғ ары мектеп педагогикасында оқ ытудың белсенді ә дістеріне іскерлік ойындар, рольдерді ойнау ә дісі, нақ ты жағ даяттарды талдау, белсенді бағ дарламалық оқ ыту, ойындық жобалау, проблемалық лекциялар, пікірталастарды жатқ ызады. Белсенді оқ ыту ә дістерінің дә стү рлі ә дістерден айырмашылығ ы оларды қ олдану барысында студенттерге жатқ ызады. Белсенді оқ ыту ә дістерінің дә стү рлі ә дістерден айырмашылығ ы оларды қ олдану барысында студенттерге берілетін білім «дайын кү йінде» берілмейді, студенттердің белсенді ә рекетінің арқ асында «қ ол жеткізіледі».

43.Психологияны оқ ыту заң дылық тары оқ ыту ү дерісінің компоненттері арасындағ ы байланысты кө рсетеді.Заң дылық тардың жалпы жә не жеке, ішкі жә не сыртқ ы, дидактикалық жә не оқ у-танымдық, психологиялық жә не ұ йымдастырушылық тү рлері болады. Заң дылық тардың мысалдарын қ арастырайық.

Психологияны оқ ытудың мақ саты мен мазмұ ны қ оғ амның тұ лғ аның білім алу дең гейіне деген талабына байланысты болса, ол – жалпы заң дылық. Психологияны оқ ытудың нә тижелілігі оқ ушының саналы тү рдегі іс-ә рекетіне байланысты болса, бұ л – жеке заң дылық.

Психологияны оқ ытудағ ы оқ у ү дерісінің тиімділігі білім беру орындарының материалды-техникалық жағ дайына байланысты, бұ л сыртқ ы заң дылық. Психология бойынша оқ у материалын мең геру терең дігі мен беріктігі оқ ушының белсенділігі мен дербестігіне байланысты, бұ л ішкі заң дылық тың мысалы.

Психологияны оқ ыту қ орытындылары білім алушылардың оқ ытудың мақ сатын тү сіну мен қ абылдауғ а тура пропорционалды дең гейде болса, бұ л дидактикалық заң дылық. Оқ у материалын мең герудің табысты болуы оқ ытудың проблемалық дең гейіне байланысты, бұ л оқ у-танымдық заң дылық мысалы. Білім алушының дамуы басқ а адамдардың, яғ ни ө зара тура жә не жанама байланыстағ ы адамдардың дамуына байланысты болса, бұ л - ә леуметтік-психологиялық заң дылық. Оқ ыту ү дерісінің тиімділігі оқ ытушының ұ йымдастыруына жә не басқ аруына байланысты болса, бұ л - ұ йымдастырушылық заң дылық.

44.Педагогтардың ә леуметтік жә не кә сіби позицияларының позицияларының нақ ты болуы педагогикалық мамандық қ а қ ойылатын маң ызды талаптардың бірі. Білім беру жү йесін одан ә рі жетілдіру міндеттері ә детте мұ ғ алімге қ ойылатын талаптардың ө суімен жә не сапасын дамытумен байланысты. Кө п жылдар бойы педагог іс-ә рекетінің объектісі ретінде оқ ушы саналды. Ал, мұ ғ алім педагогикалық іс-ә рекетінің объектісі ретінде кө рінеді.

Педагог позициясы – интеллектуальды, ерік, эмоционалды-бағ алы қ атынастардың қ оршағ ан ортағ а, педагогикалық шындық қ а, педагогикалық іс-ә рекетке қ атынастарының жү йесі. Ол бір жағ ынан, қ оғ ам қ оятын талаптардан кө рінсе, екінші жағ ынан, белсенділік сапаларынан – педагогтың мотив, мақ сат, бағ алы қ ұ ндылық тары, дү ниеге кө зқ арасы, мұ раты арқ ылы кө рінеді.

Педагог позициясынан оның жеке басы, ә леуметтік бағ алы сапасы, азаматтық мінез-қ ұ лқ ы, ә рекеті кө рініс береді.

45. Сауалнама (анкета) – пікір сұ рау ө ткізу ү шін іріктелген респонденттерге бірқ атар сұ рақ тар қ ойып, олардан жауап алатын пікір сұ рау парағ ы. Сауалнама кең інен қ олданылмастан бұ рын мұ қ ият жасалып, сынақ жү ргізіліп, байқ алғ ан кемшіліктері болса жойылуы керек. Сауалнама қ ұ ру – бір ө нер деп саналады. Пікір сұ рау ә дісін мә ліметтерді жинау кезінде қ олданғ анда, зерттелетін мә селеге сауалнама сипатының, қ ұ рылымының жә не типінің сә йкестігін анық тау қ ажет. Сауалнаманы кең інен қ олданудан бұ рын, оның кемшіліктерін айқ ындау жә не болдырмау ү шін тестілеуден ө ткізу керек.

Сауалнама қ ұ рылымы. Кіріспе, деректеме жә не негізгі сияқ ты ү ш бө ліктен тұ рады.

Кіріспеде респонденттің пікір сұ рауғ а қ атысуын ө тініп, оның мақ саты кө рсетіліп, респонденттің жауаптарының қ андай пайда ә келетіндігі туралы айтылады. Сауалнаманың негізгі бө лігінде зерттеу мақ саттарын айқ ындайтын сұ рақ тар қ ойылады, ал деректеме бө лігінде – респонденттердің жасы, жынысы, отбасылық жағ дайы сияқ ты сұ рақ тар қ ойылады. Сауалнама жү ргізушінің аты-жө ні, пікір сұ рау жү ргізген орны жә не кү ні міндетті тү рде кө рсетілуі қ ажет.