Эукариоттар генінің молекулалық құрылымы

Прокариоттар генінің молекулалық қ ұ рылымы

Эукариоттар генінің молекулалық қ ұ рылымы

Промотор- транскрипция кезінде РНҚ полимеразамен байланысатын нуклеотид-р-ң арнайы жуйесі. О-р структуралык ген-р-н алдында н\е о-р-ң 2-ші бір реттеуші нуклеотидтер жуйесі аркылы болініп орналасады. Кейбір гендерде промотор кодтаушы учаскеде, траскрипциялык бірліктің ортасында орналасадыю оларды ішкі промотр д.а.

Оператор -реттеуші белоктардың байланысатын арнайы нуклеотидтер жү йесі. Олар промотрларга жакын орналасады.

Транскрипция- басталатын нү кте немесе «О»сайты- транск-я басталатын жерді корсетеді, 300-ге жуык нукл-р-ң ар-ы жуйесі.

Энхансер- транск-я жылдамдығ ын 200 есеге дейін арттыратын н.а.ж.

Сайлансер- транскрипция жылдамдығ ын тө мендететін н.а.ж.

Прибнов-бокс- промотор учаскесі ішіндегі н.а.ж. 7нуклео-н: ТАТААТГ турады, оны консенсестук жуйе д.а.

Аттенуатор- транск-я-ң аяқ талуы жайлы белгі беретін н.а.ж.

Терминатор- транскрипцияның аяқ талғ андығ ы жайлы сигнал береді.

Спейсерлер - ген-р-ң ара- арасында акпара жазылмаган н.ж.

Эукариоттык ген-р-н промотрлык жуйелігінде 3 турлу сайт ор-н:

1. Голдерберг –Хогнесс боксы н\е ТАТА бокс транск-я басталатын нуктеден солга карай 20 жуп нуклеотидттік кашыктыктаор-н. О-н уз-гы 20 жуп неклеотидке сә йкес келеді. Активтілігі ен томені.

2. ЦААТ боксы ТАТА бокстын сол жагында ор-н. Бул жуйе инициация проц катысады ж\е транск-я баст. Нуктеден жогары, сол жагында 70-80 жуп нуклео-р аралыгынан орын алады. О-н курамында ГГТ/АЦААТЦТ нукл. Жуйесі бар.

3. ГЦ –Бокс н\е ГГГЦГГ жуйесі- о-н 1-1неше кошірмесі б-ды. ГЦ боксы транск-я басталатын нуктеденсолга карай 80-100 жуп нуклео-р аралыгында орн-н.

· ЦААТ жә не ГЦ боксы-н сайт-ры транск-я-н жылдамдыгы мен тиімділігіне ә сер етеді.

· Эукориоттык ген-р-н структуралык болімі белоктар жайлы акпараты бар экзондардан жә не акпараты жок интрондардан турады.

*******************

2.Жасушадагы тұ қ ым қ уалау ақ паратының тасымалдану типтерін жә не бағ ыттарын сызу жә не тү сіндіру.

Тұ қ ым қ уалау ақ параты- ДНҚ -да тізбектесе орналасқ ан нуклеотидтер ретімен жазылғ ан.Ген-тұ қ ымның бірлігі ретінде бір полипептидтік тізбек синтезделетін, бақ ыланатын ДНҚ учаскесі.