Жобалау және геодезиялық іздестіру жұмыстары кезіндегі еңбек қауіпсіздігі ережелері

Жобалау жә не іздестіру жұ мыстары қ ұ рылыстың негізгі бө лімі болыптабылады. Мұ ндай жұ мыстарды жү ргізгенде ең бек қ ауіпсіздегі ережесін қ атаң сақ тау қ ажет.Алаң дағ ы инженерлік іздестірулер кезінде инженерлік-геодезиялық жұ мыстар ә р тү рлі шарттарда орындалады: қ алалар, елді мекендер аумақ тарында, орман жә не алыс жерлерде, темір жол станцияларының, ә рекет етіп тұ рғ ан ө ндірістік кә сіпкерліктердің аймақ тарында.

Біз салып отырғ ан жұ мыс обьектісі қ алада орналасқ андық тан геодезиялық жұ мыс тә жірибесі жан-жақ ты. Мұ нда ерекше триангуляция дамиды, ә ртү рлі класты полигонометриялық жә не нивелирлік жү рістер салынады, ә ртү рлі масштабтардағ ы суретке тү сірулер жү ргізіледі, бө лу жұ мыстары, орындаушы тү сірістер орындалады. Ең бек қ ауіпсіздігі ережелері кешенді салуда қ атаң сақ талады.

Электрмен, газбен пісіру кездерінде оттан сақ болу керек. Жұ мыс орындарында от сө ндіру қ ұ рал-жабдық тары болу керек жә не оларды пайдалану ережелерін жанына іліп қ ояды.

Кө п қ абатты ғ имараттарды салу, биік қ ұ рылыстарда пункттерді орналастырумен жаң а қ алалық триангуляция қ ұ рылуда қ ала аймағ ында осығ ан байланысты белгілердің қ ұ рылымы да ө згереді. Бұ л геодезисттер мен қ ұ рылысшыларды бірігіп белгінің орналасқ ан жерін барлауын жә не оны конструкциялау жобасын қ ұ руды ө ткізуге міндеттейді. Биік ғ имараттың тө бесіне шық қ ан кезде барлауды ө ткізу ү шін орындаушылар байқ ағ ыш, ә рі сақ болуы керек, қ ұ лаудан сақ тану қ ұ ралдарын қ олдануғ а міндетті. Биікте басы айналатын тұ лғ алар тө бедегі жұ мыстарғ а жіберілмеуі тиіс. Белгіні қ ұ руғ а жауапты инженер-геодезист жұ мысшылар ү шін де, белгі орнатылып жатқ ан ғ имараттың жанынан ө тетін адамдардың қ ауіпсіздігіне кепілдік береді. Ғ имарат тө бесінде белгіні қ ұ ру орнының айналасында материалдар мен қ ұ рал-саймандардың қ ұ лауына жолбермейтін тұ рақ ты бө геттер қ ұ рады.

Қ алалардағ ы адамдар кө п жү ретін кө шелерде полигонометрия, нивелирлеу жә не тү сіріс жұ мыстарын жү ргізу ө те қ ауіпті, сондық тан жұ мысты қ ауіпсіз ұ йымдастырудың келесі ә дістерін қ олданады:

1) ең алдымен техникалық жағ ынан тиімді жә не қ ауіпсіз жұ мыс ә дістерін іздестіреді. Мысалы, ү ш штативті жү йелі қ ысқ а базалық полигонометрия кө шеде қ ауіпсіз орындалуы керек. Кө п жағ дайларда нивелирлеуді кө шенің жол бө лігіне шығ армай ө ткізеді.

2) аралығ ы 8-10 м асатын кө шелерде геодезиялық жұ мыстар ені 2 м жолақ та кө шенің ортасында орындалуы мү мкін (оны белгілермен қ оршағ ан дұ рыс), ал кө лік ү шін 3-4 м жер қ алдырылады. Бұ л МАИ-мен келісілген болуы міндетті.

3) кейбір кө шелерде жұ мыс істеу ү шін МАИ-ден кө шенің бір жағ ында қ озғ алысты жауып, оны кө рші кө шеге ауыстыруғ а рұ қ сат алуғ а болады. Бұ л жағ дайда да жалаушалар мен қ озғ алысты шектеу белгілерін қ ою қ ажет.

4) Жұ мыстарды таң ғ ы уақ ытқ а, қ озғ алыс жиі болмағ ан кезде жү ргізеді.

5) Жұ мыстарды тү нде жү ргізуге жарық тандырылғ ан жағ дайда ғ ана

рұ қ сат етіледі.Бұ л жағ дайда жарық тық ескерту белгілерін қ ою тиіс.

Ө ндірісте кез келген уақ ытта жазатайым оқ иғ а орын алу мү мкін. Дә лірек айтқ анда, жер асты жә не ауадағ ы электр тораптарындағ ы электр тоғ ымен жарақ атталуы; жер асты тораптардың коллекторлары мен қ ұ дық тарын зерттеген жә не суретке тү сірген уақ ытта газбен улану; темір жол кө пірлерінде жұ мыс кезіндегі жазатайым оқ иғ алар, автомобильді немесе темір жол кө лігіменбайланысты оқ иғ алар. Тә жірибе кө рсеткендей, далалық геодезиялық жұ мыстардағ ы жазатайым оқ иғ алар жұ мыс ө ндірісінің шарттарын білмеу, ең бек тә ртібінің сақ талмауы мен қ ауіпсіздік техникасына мә н бермеуге байланысты.

Ө ндірісте жазатайым оқ иғ а болса жапа шегуші немесе оны кө рген адам ол туралы уақ ыт ө ткізбей бө лімше бастығ ына хабарлау керек.Жазатайым оқ иғ аларды болдырмау ү шін: бү йірлердің табандарын қ атайту, бү йірлерді бірнеше аралық белгілерді қ ұ рылғ ылармен бө лу, шұ ң қ ырларғ а жұ мысшылар тү су ү шін саты жасау қ ажет. [18]

Жұ мысқ а қ ауіпсіздік техникасынан нұ сқ ау алғ ан жұ мысшылар ғ ана жіберілуі тиіс. Жұ мысшыларды автобустарда жә не арнайы тасымалдау ү шін жабдық талғ ан жү к автокө ліктерінде барлық жол-қ озғ алыс ережелерін сақ тау отырып тасымалдайды.

Электр жә не пневмоқ ұ ралдардың, машиналардың қ олданысы кезіндегі қ ауіпсіздік жә не технологиялық жарақ тандыру талаптарын сақ тау ү шін жауапкершілік: машиналардың (қ ұ ралдың) техникалық кү йі, қ орғ аныс қ ұ ралдарын қ оса алғ анда технологиялық жарақ тандыру ү шін – ұ йымғ а (тұ лғ ағ а), олар тұ рғ ан балансқ а (жеке кә сіпкерлік), ал оларды уақ ытша пайдалануғ а (жалғ а) берген жағ дайда келісімшартта белгіленген ұ йымғ а (тұ лғ ағ а), оқ ыту жә не қ ауіпсіздік техникасы бойынша нұ сқ ау беру ү шін–соның штатында жұ мысшылар тұ рғ ан ұ йымғ а; жұ мыс кезінде ең бек қ ауіпсіздігінің талаптарын сақ тау ү шін – жұ мыстарды жү зеге асырушы ұ йымғ а артылады.

Жол-қ ұ рылыс жұ мыстарының учаскелері сә йкес айналып ө ту, жылдамдық ты азайту т.б. белгілермен қ оршалады.

Қ ұ рылыс алаң дарындағ ы жалпы қ ауіпсіздік шаралары қ ұ рылыс жобасында қ арастырылады.Қ ұ рылыс алаң ында бө лу жұ мыстары кезінде, кө лік кө п жү рген уақ ытта кө ліктердің жұ мысшыларды басып кетуін алдын алу бойынша шаралар қ абылдау қ ажет.

Монтаждық горизонтта геодезист ғ имараттың ұ зындығ ын жә не кө лденең ө стерін, сатылық шақ пақ тарды бө леді, ә рбір гаризонтқ а биіктіктер береді, панельдерді, блоктарды, колонналарды, жапқ ыштарды орнатуғ а қ атысады жә не орнатылғ ан конструкциялардың орындаушы тү сірісімен ө з жұ мысын аяқ тайды.

Ө ндіріс сферасына тұ рақ ты жаң а кадрлар мен жаң а машиналар тү сетініне байланысты жұ мыстардың толығ ымен қ ауіпсіздігіне қ ол жеткізу қ иын. Сондық тан, жыл сайын оқ уды жаң а техника бойынша жаң а мә ліметтер алуды жалғ астырып отыру керек. Қ азіргі уақ ытта оқ ытудың 3 формасы бар: курстық, арнайы, нұ сқ аулық.

Курстық оқ ыту инженерлік-техникалық персонал ү шін дә режені жоғ арлату курсында немесе ең бек қ орғ анысы бойынша семинарда ө ткізіледі. Бұ л оқ ыту тү рі кезекті жә не кезектен тыс болуы мү мкін.

Кә сіпкерліктің басқ арушы жә не техникалық персоналына кезекті оқ ыту ү ш жылда бір ө ткізіледі, ал экспедицияның басқ арушы жә не техникалық персоналына екі жылда бір рет, шұ ғ ыл инженерлік-техникалық жұ мысшыларғ а – жыл сайын. Басқ арушы жә не инженерлік-техникалық жұ мысшыларғ а арналғ ан кезектін тыс оқ ыту ең бек қ орғ анысы жә не ө ндірістік тазалық бойынша жаң а ережелер енген уақ ытта, жаң а техниканы ө ндірістің жаң а технологиясы мен ұ йымдастырылуы енгізілген уақ ытта жә не жоғ ары тұ рғ ан органдардың талабы бойынша ө ткізіледі.

Арнайы оқ ыту жоғ ары қ ауіпті жұ мыс қ атысушылары арнайы дайындық ты қ ажет ететін жұ мысшылар ү шін ө ткізіледі. Оларғ а: биік қ ұ рылыс бригадалары (белгілерді қ ұ ру), аэрофото суретке тү сіру, тең ізді катермен суретке тү сіру жұ мысы, судағ ы жұ мыстар, биік таулардағ ы жұ мыстар жұ мысшылары т.б. жатады. Осы жә не басқ а да бірқ атар жұ мыстарғ а арнайы оқ ыту жұ мыс орнында нақ ты тә жірибе мен жұ мыс сағ аттарында қ ойылады. Осындай оқ удан жә не тә жірибелік жаттығ уларды орындағ аннан кейін жұ мысшы емтихан тапсырып, аталғ ан жұ мыстарды орындауғ а қ ұ қ ық беретін куә лікті алады.

Нұ сқ аулық оқ ыту кіріспе нұ сқ ау беру, жұ мыс орнында нұ сқ ау беру, жоспардан тыс нұ сқ ау беруді қ арастырады.

Кіріспе нұ сқ ауды ең бекшінің біліміне, осы қ ызметтегі не кә сіптегі жұ мыс ө тіліне қ аралай барлық адамдармен жә не де іссапарғ а келген адамдармен, тә жірибе ө туге немесе ө ндірістік оқ уғ а келген студенттермен де жү ргізу қ ажет.

Жұ мыс орнында нұ сқ ау беру нақ ты бір жұ мысқ а (тапсырмағ а) бағ ытталады. Оны тікелей басшы – бригадир, прораб, кейде партия бастығ ы ө ткізеді. Мұ нда аталғ ан атқ арушы бригадада орындайтын қ ауіпсіз жұ мыс ә дістері қ арастырылады жә не тә жірибе жү зінде кө рсетіледі.

Қ айталама нұ сқ ау беру алты айдан кейін ө ткізіледі, ал қ ауіптілігі аса жоғ ары жұ мыстарда (бас инженердің нұ сқ ауы бойынша) – ү ш айда бір рет. Қ айталама нұ сқ ау берудің мазмұ ны жұ мыс орнында ө ткізілген нұ сқ ау берудің мазмұ нына ұ қ сас болып келеді. [19]

Жоспардан тыс нұ сқ ау беру мына жағ дайларда ө ткізіледі: жұ мыс тү рі ө згерген жағ дайда (жаң а тапсырма берілген жағ дайда), технологиялық ү рдіс, ө ндірістік қ ұ рал-жабдық, сайман, машинаның немесе аудан шарттарының тү рлері ө згерген жағ дайда, жұ мыс бригадалары қ ауіпсіздік техникасын бұ зғ ан жағ дайда, қ ауіпсіздік техникасын бұ зғ аннан жазатайым оқ иғ а туындағ ан жағ дайда.

Ә рбір нұ сқ ау беру бригаданың арнайы журналында тіркеледі.

Ең бек қ орғ анысы жә не қ ауіпсіздік техникасы жұ мыс ө ндірісінің технологиясымен жә не ең бек ұ йымдастырылуымен тығ ыз байланыста. Қ ауіпсіздік техникасын оқ ытудың объектісі технологиялық жә не ең бек ү рдісі, ө ндіріс ү рдісінің ұ йымдастырылуы, ө ндірістегі ахуал жә не жұ мыс орындарының жағ дайы болып табылады. Қ ауіпсіздік техникасының негізгі міндеті жарақ ат алу себептерін жою ә дістерін зерттеу, табу болып табылады.

Экспедициялық жағ дайдағ ы жұ мыстарғ а жіберілетін барлық жұ мысшылар ә ртү рлі физико-географиялық жағ дайларда жұ мыс істеу ү шін, олар міндетті тү рде алдын-ала медициналық тексерістен ө тіп, далалық жұ мыстарғ а жарамдылық тары анық талады.

Далалық жұ мыстарғ а дайындалу кезінде кә сіпорын жә не экспедиция жетекшілері жергілікті санитарлық -эпидемиялық станциялар арқ ылы эпидемиялық аурулардың ошағ ын жә не кене энцефалитінің таралу ауданын анық тайды. Кейбір қ ажет жағ дайларда медициналық органдармен келісе отырып барлық далалық жұ мыстарды орындаушылар мен қ адағ алаушыларғ а энцефалитке жә не басқ а эпидемияларғ а қ арсы егілуі қ ажет жә не ә рбір адам жеке басын сақ тандыру шараларын білуі керек.

Шө л далалық, тундралық, биік таулы аудандарда жү ргізілетін далалық жұ мыстарғ а жә не де кез келген аудандарда геодезиялық белгілерді қ ұ руғ а 18 жасқ а дейінгі адамдар жіберілмейді.

Топографо-геодезиялық жұ мыстар ө ндірісінде жұ мыс істеуге арнайы техникалық дайындығ ы бар, қ ауіпсіздік ережелерін оқ ығ ан, тексеру сынағ ын тапсырғ ан жә не ө ндіріс жұ мысында жұ мыс істеуге қ ұ қ ық беретін арнайы куә лігі бар адамдарғ а ғ ана рұ қ сат етіледі.

Бұ л жұ мыстарды басқ ару ү шін жетекшілік етуге бригада жетекшісі қ ызметін атқ аруғ а, экспедиция бастығ ына, экспедицияның бас инженеріне, сонымен қ атар, ө з объектілерінде мекеме жұ мысын қ ауіпсіз жү ргізу туралы жұ мыс жобасын сә тті қ орғ ағ ан адамдарғ а ғ ана рұ қ сат етіледі.

Экспедициялық жұ мыстарғ а жұ мысшылар мен ө ндірістік іс-тә жірибесін ө туге келген жоғ ары жә не орта оқ у орындарының студенттері мен алдағ ы жұ мыс жағ дайымен жә не ішкі жұ мыс тә ртібі ережелерімен таныстырма нұ сқ ау жү ргізіледі.[10]

Таныстырма нұ сқ ауының нә тижелерінің арнайы журналғ а енгізіледі.

Қ ұ рылыс жетекшісі жұ мысқ а шығ ар алдында ө з бригадасының жұ мысшыларына жә не осы бригадада ө ндірістік іс-тә жірибесін ө тіп жү рген студенттерге нұ сқ ау жү ргізілуі керек. Одан кейін тікелей жұ мыс алдында ө ндіріс ү рдісі кезінде оларғ а жү ктелетін барлық жұ мыстарды қ ауіпсіз жү ргізудің практикалық ә дістерін ү йретуі керек. Далалық жұ мыстарда ә рбір алты ай сайын жұ мыс қ ауіпсіздігі ережелері бойынша оқ у жә не нұ сқ аулар қ айталанады. Арнайы кітаптар болмағ ан жағ дайда жазу, қ осымшаларда ұ сынылатын формалар бойынша бригада жетекшісінің жұ мыс дә птеріне жазылады. Жұ мыс орнында жұ мыстың практикалық ә дістерінің оқ у нә тижелері арнайы хаттамада толтырылады жә не онда нұ сқ аулық жү ргізушілер мен оқ ушылардың қ олдары қ ойылады.