Толықтыру торларының дәлдігін бағалау

Біздің объектіде геодезиялық жұ мыстарды орындау ү шін бастапқ ы негіз ретінде 1 разрядты полигонометрияның салынғ ан жү рістері жә не толық тыру ретінде – 2 разрядты полигонометриялық жү рістерді салу қ ызмет етеді. Пункттердің биіктіктері полигонометриялық жү рістер ү шін ІV класты дә лдік бойынша геометриялық нивелирлеу ә дісімен анық талатын болады.

Аяқ тарымен бастапқ ы пункттерге жә не бастапқ ы дирекциондық бұ рыштарғ а бірлік полигонометриялық жү рісті жобалау кезінде пункттің орналасуындағ ы қ атені жә не жү рістің ортаң ғ ы бө лігіндегі қ атені барлық жағ дайлар ү шін тең естіруден кейін анық тау қ ажет.

Дә лдікті есептеудің жалпығ а айқ ын формулалары еркін форманың жү рістерінде пункттің орналасу қ атесі анағ ұ рлым ә лсіз болады деген болжауларғ а негізделген:

(1)

мұ ндағ ы, М – соң ғ ы пункттің бастапқ ығ а жә не бастапқ ы сызық тың бағ ытына қ атысты келесі формула бойынша анық талатын дирекциондық бұ рыштардың шарты ү шін ғ ана жү рісті тең естіруден кейінгі қ атесі:

(2)

мұ ндағ ы, m_s - жақ ты ө лшеудегі орташа квадраттық қ ателік;

m_β – бұ рышты ө лшеудегі орташа квадраттық қ ателік;

D_{0, і} - жү рістің ә рбір тө бесінен центріне дейінгі арақ ашық тық.

Иілгендіктің дең гейінің критерийлері келесі формула бойынша анық талады:

(3)

мұ ндағ ы, [S] – жү ріс сызық тарының ұ зындық тарының қ осындысы; L – тұ йық тауыштың ұ зындығ ы (м); К – жү рістің иілу коэффициенті. Егер К 1, 3 болса, онда жү ріс созың қ ы, егер К 1, 3 болса жү ріс иілген болады.

- созың қ ы жү ріс.

Кесте 7 Созың қ ы жү ріс ү шін берілген деректер

Созың қ ы жү ріс ү шін, келесі формула бойынша бұ рыштардың алдын ала тең естірілген жағ дайында соң ғ ы нү ктедегі орташа квадраттық қ атесін есептеп шығ арайық:

(4)

см

см

Иілген жү ріс ү шін келесі формула бойынша бұ рыштардың алдын ала тең естірілген жағ дайында соң ғ ы нү ктедегі орташа квадраттық қ атесін есептеп шығ арайық:

(5)

см

см

Қ ұ рылыс алаң ында биіктіктік негіз қ ұ ру ү шін екі ІV нивелирлеу реперлерінің арасында бірлік нивелирлік жү рістер жобаланғ ан. [8]

Бірлік нивелирлік жү рісте туындағ ан ө лшемдердің дә лдігін бағ алау ү шін тура жә не кері бағ ыттарда ө лшенетін артық шылық тар арасындағ ы айырмашылық тар қ ызмет етуі мү мкін.

ІV класты нивелирлеу 2 разрядты полигонометрияның пункттері бойынша салынғ ан жә не жер бетіне бекітілген. Жобадағ ы нивелирлік тордың сызбасына сә йкес реперлер арасындағ ы орта квадраттық қ ателер келесі формула бойынша

есептеледі:

(6)

Нивелирлеу кезіндегі кездейсоқ жә не жү йелі орташа квадраттық қ ателіктердің шекті мә ні жә не полигондарда жіберілетін ү йлеспеушіліктер келесі кестеде кө рсетілген. (9-кесте)

Кесте 8 Шекті қ ателіктер мен жіберілетін ү йлеспеушіліктер

Нивелирлеу класы	Шекті орташа квадраттық қ ателік	Полигондарда жә не сызық тар бойынша жіберілетін ү йлеспеушіліктер, мм
Кездейсоқ , мм/км	Жү йелі , мм/км
I	0, 8	0, 08	3 мм
II	2, 0	0, 2	5 мм
III	5, 0	-	10 мм
IV	10, 0	-	20 мм

L – полигон периметрі немесе сызық ұ зындығ ы, (км)

Қ ателікті сызық немесе полигонның ү йлеспеушілігі бойынша есептейді.

IV класты нивелирлеу кезіндегі орташа квадраттық қ ателік тө мендегідей есептеледі:

мм

м