Найквист критериі

Бұ л критеридің жә рдемімен тұ йық талғ ан жү йенің АФЖС-сы бойынша тұ йық талғ ан жү йенің орнық тылығ ын анық тауғ а болады. Найквист критериін қ олдану ү шін, жү йенің тұ йық талмағ ан кездегі КБФ-ын анық тау қ ажет.

(8.2)

Сурет 8.3 Тұ йық талмағ ан жү йе АФЖС. 1- орнық ты, 2- орнық сыз жү йе

Жиілікке тү рлі мә н бере отырып, тұ йық талмағ ан жү йенің АФЖС-ын тұ рғ ызу арқ ылы тұ йық талғ ан жү йенің орнық тылығ ына бағ а беру қ ажет.

Найквист критериі былайша тұ жрымдалады: Егер тұ йық талмағ ан жү йе орнық ты болса, немесе орнық тылық шекарасында болса, онда тұ йық талғ ан жү йе орнық тылығ ы ү шін тұ йық талмағ ан жү йенің АФЖС жиілік нө лден шексіздікке дейін ө згергенде кординатасы (-1, j0) нү ктесін қ амтымауы ә рі қ ажетті ә рі жеткілікті шарты болып табылады (8.3 сурет). Егер тұ йық талмағ ан жү йе орнық сыз болса, яғ ни сипаттама тең деуінің m тү бірі жорамал ө стің оң жағ ында орналасса, онда тұ йық талғ ан жү йе орнық тылығ ының қ ажетті ә рі жеткілікті шарты, жиілік нө лден шексіздікке дейін ө згергенде тұ йық талмағ ан жү йе АФЖС кординатасы (-1, j0) нү ктесін сағ ат тіліне қ арсы бағ ытта m/2 рет қ амтуы қ ажет. Найквист критериіне мынадай физикалық мә н беруге болады. Жү йе кірісіне бірлік амплитудалы тербеліс берілсін. Егер тұ йық талмағ ан жү йенің АФЖС кординатасы (-1, j0) нү ктесінен ө тсе, онда шығ ыстық тербеліс фаза жағ ынан кірістік тербелістен 180 ⁰ қ алыс қ алады. Бұ л жағ дайла жү йені тұ йық таса, онда тұ йық талғ ан жү йеде ө шпейтін тербеліс туындайды, яғ ни жү йе орнық тылық шекарасында болады.

Сурет 8.4 Тұ йық талмағ ан орнық сыз жү йенің АФЖС (m=2). Тұ йық талғ ан жү йе орнық ты

Егер тербелістер(шығ ыстық жә не кірістік) амплитудаларының қ атынасы бірден кіші болса, онда жү йе АФЖС кординатасы (-1, j0) нү ктесін қ амтымайды, сол себептен шығ ыстық тербеліс амплитудасы уақ ыт ағ ымында біртіндеп кеміп, тұ йық талғ ан жү йе орнық ты кү йге тү седі. Егер тербелістер амплитудаларының қ атынасы бірден ү лкен болса, онда жү йе АФЖС кординатасы (-1, j0) нү ктесін қ амтиды да, шығ ыстық тербеліс амплитудасы уақ ыт ағ ымында біртіндеп ө сіп, тұ йық талғ ан жү йе орнық сыз кү йге тү седі.