Негізгі жады

Негізгі жады – бұ л ақ параттарды сақ тау қ ұ рылғ ысы. Ол оперативті жә не тұ рақ ты еске сақ тап отыратын қ ұ рылғ ылардан қ ұ ралады. Оперативті еске сақ тайтын қ ұ рылғ ы (орысша баламасы ОЗУ), белгілі бір уақ ытта орындалатын программаларды дискіден кө шіріп отырады. Оны кө бінесе оперативті жады деп те атайды.

Тұ рақ ты еске сақ тайтын қ ұ рылғ ы (ТЕСҚ)- ол компьютерді қ ұ растырғ ан кезде жазылатын тұ рақ ты ақ параттар сақ талуының жері. Тұ рақ ты жады (ROM, Read Only Memory-тек оқ уғ а ғ ана арналғ ан жады)-энергияғ а тә уелсіз жады, бұ л ө згертулерді қ ажет етпейтін мә ліметтерді сақ тау ү шін қ олданылады. ТЕСҚ -ны тек оқ уғ а ғ ана болады.

Қ айта программаланатын тұ рақ ты жады (Қ ПТЖ, Flash Memory). ¤зінің мазмұ нын қ айта жазуғ а болатын энергияғ а тә уелсіз жады. Тұ рақ ты жадығ а процессордың жұ мысының басқ ару программасы жазылады. Қ ПТЖ-да дисплейді, пернетақ таны, принтерді, сыртқ ы жадыны басқ ару, компьютерді іске қ осу жә не тоқ тату, қ ұ рылғ ыларды тестілеу программалары орналасқ ан.

BIOS (Basic Input/Output System - енгізу жә не шығ ару базалық жү йесі) – компьютер іске қ осылғ аннан кейін қ ұ рылғ ыларды автоматты тү рде тестілеу; операциялық жү йені жадығ а қ осу ү шін арналғ ан программалар жиынтығ ы. BIOS-тың ролі екі тү рлі: бір жағ ынан бұ л аппаратураның (Hardware) ажырамас элементі, ал екінші жағ ынан бұ л кез-келген операциялық жү йенің (Software) негізгі модулі.

Тұ рақ ты еске сақ тау қ ұ рылғ ыларының тү рлері - CMOSRAM.

CMOSRAM - бұ л жоғ ары жылдамдық ты ә рекет ететін жә не батарейкадан аз энергияны қ амтамасыз ететін жады. Бұ л компьютерлер конфигурациясы туралы ақ параттарды жә не компьютерлер қ ұ рамындағ ы қ ұ рылғ ыларды, сонымен қ атар оның жұ мыс істеу режимдері туралы мә ліметтерді сақ тау ү шін қ олданылады.

CMOS-та ағ ымдағ ы кү н мен уақ ыт сақ талынады. Уақ ыт ү шін жауап беретін CMOS - жады жә не уақ ыт микроү рдісі кішкентай аккумулятордан қ орек алады. CMOS-тың мазмұ нын ө згерту BIOS-та орналасқ ан арнайы Setup программасымен ө згертіледі.

Графикалық ақ параттарды сақ тау ү шін бейне жадысы қ олданылады.

Бейне жадысы (VRAM) - кодталғ ан бейнелер сақ тайтын оперативті еске сақ таудың (EC) бір тү рі. Осы ЕС- тің 2 қ ұ рылғ ығ а да бір уақ ытта қ ызмет кө рсетеді-процессор жә не дисплей. Сол себептен экрандағ ы бейне жадыда видео мә ліметтердің жаң артылуымен сә йкес ө згертіліп отырады.

Жадының ең алғ ашқ ы модульдерінің бірі SIMM (Single In-line Memory Module - бір тізбекті контактілі жады) болып табылады. Кезінде 32 контактілі 8 битті модульдер шығ арылғ ан.Кейіннен 72 контактілі 23- битті модульдер шығ арыла бастады.486 машинелерде мұ ндай модульдер бір-біріне орналастырылғ ан, ал Pentium-ді 2 топпен орналасқ ан модульдер бар. Осындай орналасудың басты себебі Pentium-дағ ы жады шинасы 64-разрядты. Келесі даму барысында 64-разрядты 168-контактілі модуль DIMM (Dual In-line Memory Module -2 тізбекті контактілі жады). Rambus жадысына арнайы RIMM модулі жасалды. Модульге қ ойылғ ан талаптар ө те қ атал. Ол модуль ү шін жеке жылу ө ткізгіші қ арастырылғ ан.