Амин қышқылдарының сандық анықталуы

Амин қ ышқ ылдарын сараптау ү шін ГСХ ә дісі пайдаланылды. Бұ л сараптау «Карло Эрбо-4200» (Италия) аминқ ышқ ыл анализаторында белгілі ә дістеме бойынша ө тті. Стандартты ерітіндіні ұ стау уақ ытына байланысты сапалық жә не сандық сараптау жү ргізілді. Нә тижесінде 20 аминқ ышкылы анық талды (Зат: 24-34), 7- сурет пен 10- кестеде.

Сурет 7- Zygophyllum Rosovii ө сімдігінің қ ұ рамындағ ы ГСХ арқ ылы анық талғ ан амин қ ышқ ылдардың сандық мө лшері.

Кесте 10- шикізат қ ұ рамындағ ы аминқ ышқ ылдарының мө лшері

Табиғ атта 150- ден астам аминқ ышқ ылдарының тү рі кездеседі, солардың ішіндегі 20–сына жуығ ы ақ уыз, ферменттер, дә румендер жә не басқ а да организм ү шін қ ажетті органикалық қ осылыстардың негізі болып табылады. Адам организміндегі аминқ ышқ ылдың жеткіліксіздігін табиғ и тағ аммен немесе осы қ осылыстар кездесетін дә рілік заттармен орнын толтырады. Кө птеген аминқ ышқ ылдары физиологиялық қ асиет кө рсетіп ғ ана қ оймай, жоғ ары эффективті зат болып табылады.

Ең кө п мө лшерде Zygophyllum rosoviі ө сімдігінің жер ү сті бө лігінде кө п мө лшерде глютамат, аспаратат, аланин, пролин, ал аз мө лшерде оксипролин, орнитин кездеседі (4- диаграммадан анық кө рінеді). Адам организмінде бұ лар маң ызды қ ызмет атқ арады, мысал, глютамат кө мірсулар биосинтезін, иммунитетті кү шейтеді жә не фолий қ ышқ ылынның синтезінде қ ызмет атқ арады, аспаратат жү йке жү йесін қ алыпқ а келтіреді жә не аммиак синтезіне қ атысады, аланин бауырда оң ай глюкозағ а айналады жә не кері процесс жү реді, ал пролинмен негізгі дә некер тін ақ уызы – коллагенге бай [44].

Диаграмма 4- Zygophyllum Rosovii ө сімдігінің амин қ ышқ ылдары мө лшері

Екі жү йелі қ ағ азды хроматография ә дісі арқ ылы БСС (40: 12, 5: 29) жә не 6% НАс (сірке қ ышқ ылы) жү йесінде, ЖАК айқ ындағ ышын қ олдана отырып, сулы қ алдық тың қ ұ рамын анық тадық. Зерттеу нә тижесі бойынша сулы қ алдық тың қ ұ рамында флаваноидтың гликозидтелген формасы (Зат: 35) анық талды. Анық тау нә тижелері 11- кесте мен 8- суретте нақ ты кө рсетілген:

Кесте- 11 Сулы қ алдық тың Қ Х нә тижесі

Сурет 8- Сулы қ алдық тың екі жү йелі Қ Х- сы

Қ орытындылай келе, хлороформды экстракта 10 май қ ышқ ылы, хлорофилдер, стероидтар жә не терпеноидтар идентификацияланды. Флавоноидтар (агликон мен гликозид) мен сапониндер этилацетатты экстрактыда анық талды, ал бутанолды жә не сулы эсктракттарды флавоноидтың гликозидтелген формасы анық талды.

R₁, R₂, R₃, R₄ – -ОН немесе -ОСН₃ немесе гликозидтер.

Сонымен қ атар, сулы қ алдық та 20 аминқ ышқ ылы идентификацияланды. Этилацетатты, бутанолды, сулы экстракттарда флавоноидтың гликозидтелген формасы анық талғ андық тан, о-толуидин айқ ындағ ышымен жә не стандартты ү лгілерді қ олдана отырып, БҚ Х – ғ а кө мірсуларды анық тау ү шін, белгілі еріткіштер (БСС) жү йесіне қ ойдық. Нә тижесінде, этилацетатты, бутанолды жә не сулы экстракттарда полисахарид қ ұ рылысымен арабиноза, глюкоза мен галактоза идентификацияланды. Сондық тан, біз этилацетатты, бутанолды экстракттағ ы қ оспаның қ ұ рамындағ ы полисахаридтерді анық тау ү шін қ ышқ ылдық гидролиз ә дісін қ олдандық. Тә жірибе 6 сағ ат бойы жү ргізілді. Ол ү шін ә р заттан сынама алып, оғ ан 5%- ды НСL- дың 5 мл қ ұ йып тә жірибе жү ргіздік. Ә р бір сағ ат сайын сынама алынды. Бір жү йелі қ ағ азды хроматографияғ а меншіктермен салыстыра отырып, БСС жү йесіне қ ойып, о- толуиндинмен айқ ындадық. Зерттеу нә тижесінде этилацетатты экстракт қ оспасы қ ұ рамында арабиноза (Rf=0, 36) (Зат: 36) жә не глюкоза (Зат: 37) (Rf=0, 29), ал бутанолды экстракт қ оспасы қ ұ рамында арабиноза (0, 31) мен галактоза (0, 37) (Зат: 38) бар екені анық талды. Қ ышқ ылдық гидролиз нә тижесі 9 жә не 10 суретте кө рсетілген:

Сурет 9 – ЭА экстракттың 6 сағ аттық қ ышқ ылдық гидролиз нә тижесі

Сурет 10- Бутанолды экстракттың 6 сағ аттық қ ышқ ылдық гидролиз нә тижесі

Тә жірибе жасалғ ан этилацетатты жә не бутанолды экстракттағ ы полисахаридтердің қ ұ рылысы:

Глюкоза-Арабиноза (Glu-Ara)

n

Галактоза-Арабиноза (Gal-Ara)

O n

Сызба-нұ сқ а- 3 ZYGOPHYLLUM ROSOVIІ Ө СІМДІГІНЕН БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІ ЗАТТАРДЫ БӨ ЛУ СХЕМАСЫ

		Этилацетатты экстракт

ГСХ ЖҚ Х ЖҚ Х Қ Х Қ Г Қ Х Қ Г ГСХ Қ Х