Материалдардың сипаттамасы

Бұ л бө лімде қ азіргі кезде берілген тігін бұ йымдарын ө ң діруге қ ажетті материалдар ассортиментіне анализ беру жә не текстиль маталарын ассортиментінің негізгі ө згерістеріне талдау жү ргізу керек.

Киімге материал таң дау кезінде суретші - модельер ең алдымен таң дағ ан киім силуэтін қ амтамасыз етуге мү мкіндік беретін, материал қ асиеттері мен сә нді тү стік гаммаларын басшылық қ а алады. Материал таң дау кезінде тек қ ана олардың жеке қ асиеттерінің сипаттамасын нұ сқ ау етіп қ ана қ оймай, сондай - ақ, кешенді бағ аны қ олдануғ а тиіс, ол эксплуатацияда материалдың бағ ытын нақ ты анық тауғ а мү мкіндік береді, сондық тан да модельдеу, қ ұ растыру, киімді тігу технологиясын дайындау кезінде оның барлық ерекшеліктері ескеріледі.

Кез-келген киімдік материалғ а ұ сынылғ ан жалпы талап – бұ л кию ү дерісінде кімнің пішінінің жақ сы сақ талуы. Осы талапты қ анағ аттандыру ү шін материалдың толық қ асиеттер қ атарын сипаттау қ ажет. Олардың негізгісі – бір реттік жә не бірнеше реттік созу кезінде қ алдық деформациясының бар болуы, материалдың мыжылуы жә не мыжылмауы, жазық тық та қ алай бү гілсе, солай қ ажалу мен тозуғ а қ арсыласуы. Мата ассортименті шикізат қ ұ рамы, ә рлеу тү рі жә не қ ұ рылымы бойынша ә р тү рлі болады.

Тұ рмыстық қ олданыстағ а маталар жә не беймата тө семелері келесі кластардан тұ рады: мақ та маталар, зығ ыр маталар, жү н маталар, жібек маталар. Тұ рмыста қ олданылатын маталардың жалпы сипаттамалар, қ олданылуы, негізгі тү рлері келесі стандарттарда келтірілген: МЕМСТ 21790 – 93, МЕМСТ 29298- 92, МЕМСТ 17504 – 80, МЕМСТ 9009 – 93, МЕМСТ 10138 – 93 т.б. Маталардың ассортименттерін тү рлі белгілері бойынша топтар мен топшаларғ а бө лінелі. Мысалы, жазғ ы топша жазғ ы киімдерді дайындауғ а арналғ ан кө йлек маталарының ассортиментін ортақ тастырады. Бұ л маталар қ алың емес, жің ішке, салмағ ы аз, жақ сы ауа жә не буө ткізгіш болады, яғ ни жаздық киімге сай барлық қ асиеттермен сипатталады.

Қ азіргі заманғ ы маталардың сипаттамалары. Кү нделікті киімдер кө рсетілімдерінде жылы, тоқ ылғ ан жә не трикотажды материалдардан басқ а, шифон, жібек, атлас маталарынан тігілген кө йлектерді кө руге болады. Киім ассортименті қ андай ү лкен болса, олар тігілетін материалдар да сошалық ә р алуан. Киім алуғ а барғ анда оның сә н ү лгісіне айрық ша мә н бергенімізбен, матасына кө ң іл бө ле бермейміз. Қ азіргі заманғ ы кө йлектік маталар топшасына ангора, атлас, барқ ыт, шифон, креп - сатин, джерси, дюшес, букле, зефир, кашемир жә не басқ а да маталар жатады [8].

Шифон(французша chiffon – шү берек) – вуальды еске салатын ө те жең іл, мө лдір жә не ә уелі жең іл жібек мата. Шифон – жібектен тоқ ылғ ан ең жең іл, жұ қ а мата, бірақ ө те ә лсіз. Жақ сы жағ ы: Шифон ә рі жұ қ а ә рі берік материал. Кеудешелер мен кө йлектерді шифоннан тіккен дұ рыс.

Батист – жасанды жә не табиғ и талшық тардан дайындалады, бұ л нә зік, жұ қ а мата.

Букле – бұ л ретсіз орналасқ ан ілгекті жә не тү йінді қ абатты жү н мата.

Дюшес – жоғ ары сапалы ә йелдер киіміне астар ретінде немесе кешкі кө йлектер ү шін қ олданылатын жібектен немесе жасанды талшық тардан жасалатын ө те жылтыр тегіс мата.

Кракле (фр. – шытынағ ан) – беткі қ абаты крепке ұ қ сас жә не «кө піршікті» қ ұ рылымды болады. Бұ л мата мақ тадан немесе жасанды талшық тардан дайындалады, сол себепті блузка жә не кө йлектерге жақ сы сә йкес келеді.

Жібек матасының ассортиментінің материалдары шамалы қ алың дық ты жә не салмақ ты, тегіс жә не жылтыр бетті, қ ұ рамында ұ зындығ ы шексіз талшық тан немесе жібек талшығ ынан тұ ратын маталарды жатқ ызуғ а болады. Жібек маталар талшық тық қ ұ рамының табиғ атына байланысты 8 топқ а бө лінеді, оның ә рқ айсысына сә йкес топшалардан тұ рады. Жібек матасының ассортименті барлық мата ассортиментінің 11% қ ұ райды. Жібек матасын ө ң деуде табиғ и жібек, жасанды жә не синтетикалық талшық, жіптер, басқ а табиғ и талшық тар қ олданылады. Прейскурантқ а сә йкес мата 8 топқ а бө лінеді: 1 – табиғ и жібекті, 2 – басқ а талшық пен қ қ оспалы табиғ и жібекті, 3 – жасанды жіпті, 4 – басқ а талшық пен қ оспалы жасанды жіпті, 5 – синтетикалық жіпті, 6 – басқ а талшық пен қ оспалы синтетикалық жіпті, 7 – жасанды талшық ты жә не басқ а талшық пен қ оспалы жасанды талшық ты, 8 – синтетикалық талшық ты жә не басқ а талшық пен қ оспалы синтетикалық талшық ты (10 сурет).

Сурет 10. Жібек матасы

Киім фурнитурасы. Фурнитуралар – тігін ө ндірісіне қ ажетті кө мекші бұ йым. Фурнитура тігін бұ йымдарын тү ймелеу, бекіту, осы бұ йымдардың бө лшектерін жең ілдету, сонымен қ атар киімнің кигенде ың ғ айлы болуы ү шін қ олданылады. Тігін ө ндірісінің фурнитураларына: тү ймелер, сыдыр – малар, кнопкалар, ілгектер, ілгіштер жә не қ апсырмалар жатады [9].

Сыдырма ілгек. Сыдырмалы ілгек мақ та маталы ө ң ірлік таспаның, сыдырманың екі жолағ ына бекітілген екі қ атар звенодан тұ ратын, қ озғ алыс кезінде жоғ ары - тө мен сыдырма бойымен жылжып ілгектерді ағ ытып немесе тұ йық тапбекітеді. Металлдан жасалғ ан сыдырма ілгектер тө рт тү рлі болады: А − бір замокты жә не алынбайтын шектеуішпен; Б − екі замокты; В − бір

Кесте 2.

Тігін жібінің, иненің жә не тігістің ө лшемі

Тігін ө неркә сібінің замокты жә не алынбалы шектеуішпен; Г – екі замокты алынбалы болады. Сыдырмалар ә р тү рлі киімдерде қ олданылады (кө йлектерде, костюмдерде, пә лтелерде), сыдырмының екіші тү рі тек қ ана арнайы киімдерде, спорттық кү ртешелерде, кожгалантереялық бұ йымдарда қ олданылады.

Технологиялық ү дерісінің ерекшелігін, сә нді ескере отырып, тігін бұ йымдарына арналғ ан материалдарды дұ рыс таң дау, оның сапасының жоғ арылауының маң ызды шарты болып табылады. Сапалы жібек берік, созылмалы, икемді материал ә рі ұ зақ қ а шыдайды. Жібектен жасалғ ан киімдер кү н кө зіне тө зімді. Бұ л матадан тігілген кө йлектер денені терлетпейді Жібек маталардан тігілген кө йлектер нә зік қ атпарлар қ ұ рып, желбіреп, тө мен тү сіп тұ рады жә не қ ыздарғ а таң қ аларлық кө рініс береді. Сол себепті бұ йымғ а жібек матасы таң далынды.