Таңдалынған бұйымға ұсынылатын талаптар

Бү гінгі таң ғ а дейін ө ндіріс ұ йымының ең негізгі кө рсеткіші болып ө нім сапасы, огның бә секеге қ абілеттілігі қ арастырылады.

Ә р тү рлі заттардың сапасын анық тау ә рекеттері ерте заманнан – ақ қ олданылғ ан. Платон бұ йым сапасы оның жетілгендік дә режесі деп есептеді; Аристотель тұ жырымы бойынша сапа осы заттың дә л сондай тү рден айырмашылығ ын айқ ындайтын қ асиеттер жиынтығ ы. Кез келген ө нім, соның ішінде киім де қ олданылу талаптарына сай болуы тиіс. Киім ең алдымен тұ тыну заты саналатындық тан, оның сапасы адам – тұ тынушы қ оятын талаптарғ а сай анық талады. Егер ө ндіріс талабын, техникалық мү мкіншіліктер мен экономикалық ө нім дайындаудың тұ тастығ ын бір уақ ытта ескермесе бұ йым сапасын толық елестету мү мкін емес. Ө йткені ө нім ө ндірістен тыс, материалсыз, конструкциясыз, энергия шығ ынынсыз жә не адам ең бегінсіз оның дайындалуына қ ажетті қ ұ ралдарсыз тұ тынуғ а ұ сынылмайды.

Киім сапасына қ ойылатын барлық талаптар тұ тынушылық жә не техникалық - экономикалық болып бө лінеді. Тұ тынушылыұ талаптар функционалдық, ә леуметтік, эстетикалық, эргономикалық, эксплуатациялық талаптар болып жіктеледі.

Тұ тынушылық талаптарғ а бұ йымды қ оғ амдық сұ раныстарғ а сә йкестігін, олардың ө ндіріске жә не қ тім мақ саттарына лайық тылығ ын қ амтамасыз ететін ә леуметтік талаптар жатады. Сондық тан ә леуметтік талаптар бұ йым ассортименттерінің мақ сатқ а лайық тылығ ымен анық талады. Ә леуметтік факторлардың рө лі сауда орындарының тауармен толуы жә не халық ә л - ауқ атының жақ саруы нә тижесінде анық талады.

Функционалдық талаптар бұ йымның негізгі функционалдық тағ айындалуы мен тұ тынушының сыртқ ы келбетіне киімнің ү йлесімділігін есепке алады. Тағ айындау модельге, конструкцияғ а жә не матағ а қ ойылатын талаптарды анық тайды. Тұ тынушы шарттарының ә р алуандылығ ы киімнің кең ассортиментін анаық тайды.

Функционалдық талаптар қ азіргі ө мір қ ұ рылымына, тұ рмысқ а, адам қ ызметінің тү ріне, оның сырт келбетіне, жас жә не психологиялық ерекшеліктеріне киімнің сә йкестік дә режесін қ амтамасыз етеді.

Эстетикалық талаптар. Киім сапасын тұ тыну заты ретінде бағ алау кезінде бұ л талаптар ерекше орын алады. Киімді дайындау барысында эстетикалық талаптарды ескермеу киімді пайдасыз затқ а айналдыруғ а ә кеп соғ ады. Ө йткені ол негізгі мақ сатты қ ызметтерінің бірін орындай алмайды: адамның эстетикалық қ ажеттілігін қ анағ аттандыру, яғ ни адамның сұ лулық пен шығ армашылық қ а мұ қ таждығ ы. Киім осы дә уірдің жетекші кө ркемдік стилі мен оның кө рінісі сә нді есепке алу арқ ылы жобаланады. Эстетикалық талаптар ү ш топқ а бө лінеді: қ азіргі заманғ ы стиль мен сә нге сә йкестігі, модель композициясының жеткілікті дә режесі, бұ йымның тауарлық тү р.

Киімді эстетикалық қ абылдау конструктивтік элементтерін жасау мен технологиялық ө ң деудің дә л жә не мұ қ иат орындалуына байланысты: атап айтқ анда бұ йымдағ ы қ ос бө ліктердің симметриялық орналасуы, біріктіру тігістері мен ә рлеу тігіндерінің ұ қ ыпты орындалуы, астардың сапасы мен оның тү сінің бұ йым тү сіне сә йкестігі жә не т.б.

Эргономикалық талаптар. Эргономика – адам мен ө неркә сіп бұ йымдары жә не қ оршағ ан орта арасындағ ы ө зара ә рекеттестк заң дылығ ын кешенді тү рде оқ ытатын ғ ылыми пә н, яғ ни «адам факторы» туралы ғ ылым.

Тігін бұ йымдарына гигиеналық, антропометрикалық, физиологиялық, психофизиологиялық қ асиеттер кешенін анық тайтын эргономикалық талаптар қ ойылуы мү мкін.

Киім адам денесінің 80 - ын жауып тұ рады, сондық тан адам киіммен биологиялық қ арым – қ атынаста болады, яғ ни киім адамның ың ғ айлылық пен ық шамдылық ты сезінуіне ә сер етеді (жылылық ты, суық ты, қ ысымды, психологиялық жағ дайғ а ә сер ететін бұ лшық ет ү йкелісін, шаршағ андыұ ты, жұ мысқ а қ абілеттілікті, кө ң іл - кү й).

Эргономикалық талаптар киімнің жылу сақ тау қ ызметін қ амтамасыз ететін талаптарды қ амтиды: жылу тең дігі, вентиляциялау дә режесі, ішкі (киім асты) жә не сыртқ ы (атмосфералық) ә серден сақ тау. Эргономикалық талаптар тобына жататын психофизиологиялық талаптарғ а киімді киіп - шешу ың ғ айлылығ ы, киімнің жеке элементтерін жә не бұ қ аралық киімдерді пайдалану ың ғ айлылығ ы жатады. Киімнің нақ ты тү ріне байланысты кимнің жеке элементтерін ың ғ айлы пайдалану тү ймеліктің рационалды орналасуымен жә не оның қ ызметінің мық тылығ ымен, астар бетінің тегістігімен, мойын ойындысы қ иығ ының ө лшемі жә не формасымен, қ алталар орналасуының жайлылығ ымен анық талады.

Эксплуатациялық талаптар(сенімділік). Сенімділік киімді пайдалану процесінде оның сапасын сақ тау дә режесімен анық талады. Сенімділік бұ йымның қ айтарымсыздығ ын, ұ зақ қ а сақ талатынын, жө ндеуге келетіндігін анық тайды. Сенімділік теориясындағ ы негізгі ұ ғ ым – қ абыл алмау ұ ғ ымы, яғ ни кенеттен немесе бірте - бірте жұ мысқ а қ абілеттілігінің жоғ алуы. Сондық тан киім конструкциясын жасау барысында киімнің тү йіндері мен бө лшектерінің форматұ рақ тылығ ын, материалдардың тозуғ а тө зімділігін, тігістердің физикалық ауырлық қ ы тұ рақ тылығ ын киім конструкциясы қ абілеттілігін ескеру керек.

Техникалық -экономикалық талаптар. Киім сапасына қ ойылатын техникалық -экономикалық талаптар оны ө ндіру мен эксплуатациялауғ а кететін шығ ындарды есепке ала отырып, киім дайындаудың технологиясы мен жобалау ә дістерінің, конструкциясы жетілуінің техникалық дә режесін қ амтамасыз етеді. Бұ л талаптар бұ йымның ең бексыйымдылығ ы мен материалсыйымдылығ ын, механикаландыру мен автоматтандыру дә режесін, қ азіргі конструкциялау мен технология дә режесін кө рсетеді [6].