Тақырыбы: « Ақыл ойы кем балалардың жеке-педагогикалық ерекшеліктері.

(3 сағ ат)

Жоспар:

1. Ақ ыл-ойы кем баланың жеке тұ лғ асы (эмоционалды-еріктік сферасы, мінезі, ө зін бағ алауы.
2. Топтағ ы тұ лғ а аралық қ атынасы.

Мақ саты: Студенттердің интеллектуалдық дамымағ ан балалардың негізгі жеке тұ лғ алық ерекшеліктері туралы білімдерін қ алыптастыру.

1 Мектепке дейінгі ақ ыл-ойы кем балалардың тұ лғ алық сферасының барлық аспектілері баяу, ү лкен ауытқ умен қ алыптасады. Балаларғ а эмоционалдық дамуының артта қ алуы тә н.

Ерік сферасы оларда бастапқ ы қ алыптасқ ан кезең де орналасқ ан.

Ақ ыл-ойы кем балалардың ө зін-ө зі бағ алауын экспериментті зерттеу жоғ арылау шағ ының тұ рақ сыздығ ын белгілейді, бірақ оның жасына байланыстылығ ы бар. Мектепке дейінгі балалар ү шін, темпераменттік ерекшеліктері дең гейінде тә н-моторлық белсенділіктің жоғ арылығ ы, жоғ ары алаң даушылық, кө ң іл-кү й бұ зылуы. Оларғ а қ орқ ыныш, кө бінесе ерте жастағ ы балалар ү шін сипатты: ертегі кейіпкерлерінің қ орқ ыныштылығ ы, жануарлар, қ араң ғ ылық.

ПДТ(ЗПР) балалар эмпатияның дең гейі бойынша қ алыпты дамығ ан қ ұ рдастарына, ақ ыл-ойы кем балаларғ а қ арағ анда жақ ын.

Ақ ыл-ойы кем балаларғ а қ арағ анда, ПДТ (ЗПР) балалар алдын-ала оқ у іс-ә рекетінің сипаты туралы дұ рыс кө ріністер жеткілікті. Бірақ бұ л нақ ты емес, қ алыпты дамығ ан қ ұ рдастарына қ арағ анда, олар кө бінесе, мектепке дейінгі ө мірге іс-ә рекет алгоритмін сақ тауын қ алайды.

2. Кө мекші мектеп оқ ушыларының ө зара тұ лғ алық қ арым-қ атынасын зерттеуде, кө мекші мектептің бастауыш сынып оқ ушылары арасындағ ы қ арым-қ атынасының ө зіндік қ ұ рылымына қ арамай, сол заң дылық тар бойынша дамиды, яғ ни жалпы мектеп оқ ушылары арасындағ ы қ атынастары сияқ ты жә не ойын, ең бек, оқ у, интернатта бірігіп ө мір сү ру процессіндегі ә леуметтік қ арым-қ атынасындағ ы қ ажеттіліктеріне байланысты. Ә р оқ ушығ а ұ жымда жағ ымды эмоционалдық ө зін сезінуін жә не адекватты ө зін бағ алауын қ алыптастыру жә не жеке ө зара қ атынас сферасындағ ы дең гейін қ амтамасыз ету қ ажет.

Оқ ушылар арасындағ ы ө зара тұ лғ алық қ арым-қ атынасын зерттегенде, кө мекші мектеп оқ ушылары мен жалпы мектеп оқ ушыларының арасындағ ы ө зара қ арым-қ атынасы дамитын жә не жинақ талатын, жалпы заң дылық тар анық талды. Одан басқ а, кө мекші мектептің жоғ арғ ы сынып оқ ушыларының кө бісі тұ лғ алық қ атынастар жү йесінде ө зінің бағ алауының адекваттылығ ы жә не ұ жымдағ ы ө зінің орнын дұ рыс бағ алауын қ алыптастыру белгіленеді.

Ө зіндік бақ ылау сұ рақ тары:

1. Ақ ыл-ойы кем балалар тұ лғ асының ерекшеліктері.
2. Ақ ыл-ойы кем балалардың ө зіндік тұ лғ а аралық қ атынасы.

Ә дебиеттер:

1. Выготский Л.С. Проблемы дефектологии. М., 1995.
2. Дети с нарушениями развития. Хрестоматия. М., 1995.
3. Пожар Л. Психология аномальных детей. М., 1996.
4. Рубинштейн С.Я. Психология умственно отсталого школьника. М., 1986.
5. Усанова О.Н. Специальная психология. М., 1990.

Дә ріс №9

Тақ ырыбы: «Зияты дамымағ ан балалардың ә леуметтік бейімдеу жә не интеграция жағ дайлары» (1сағ ат)

Жоспар:

1. Кө мекші мектеп бітірушілерінің ә леуметтік-ең бекке бейімделуі.
2. Оқ ытудың интеграциясы.

Мақ саты: Студенттердің ә леуметтік бейімдеу жә не ақ ыл-ойы кем балалардың интеграциясы туралы кө ріністерін қ алыпттастыру.

1 Кә сіби бағ дарлану, ең бекке оқ ыту жә не тә рбиелеу, кө мекші мектеп бітірушілерін ә леуметтік-ең бекке бейімделу мә селелерінің шешімін олигофренопедагогиканың ә леуметтану мен қ ұ қ ық тың тығ ыз байланысымен анық талады. Кә сіби-ең бекке оқ ыту сабақ тарында материалдардың технологиялық ерекшеліктерін жә не қ ү ралдарды зерттеу барлық сезім мү шелерінің белсенді жұ мысы негізінде жү реді. Оқ ушы шығ атын материалды оқ ығ ан кезде бұ лшық ет-қ имылдық сезімдер, барлық анализаторлар іс-ә рекет жағ дайына келтіріледі, ө ң деу процессінде олардың қ асиеттеріне белсенді ық пал етеді. Мұ нда кө мекші мектеп бітірушілерінің кә сіби-ең бектік дайындығ ының мә нін дамытатын жә не тү зетумен бекітіледі.

2 Қ азіргі уақ ытта ауытқ уы бар жә не қ алыпты оқ ушылардың біріккен оқ ытуын ұ йымдастыруғ а тырысудың кө рінуі, интеграция мағ ынасын береді.

Интеграция ү шін келесі сипаттама тә н:

- интеграция динамикалық ө згеру сипатымен ажыратылады, оғ ан ә рқ ашан интеграцияның жетіспеушілігі қ аупі бар.

- интеграцияғ а тек қ ана арнайы жағ дайда реабилитация, тә рбиелік жә не білім беру шаралары кезінде жү зеге асады.

- интеграция ө зін реабилитациялық қ абілеттері, ө зін тә рбиелеу жә не ө зін жү зеге асырудың жоғ ары дең гейін ұ сынады.

- интеграция- ауытқ уы бар балалар жә не жасө спірімдердің материалдық -техникалық жағ дайларда бейімделуден тә уелді.

Батыс елдерінде ө ткен ғ асырдың соң ында ауытқ уы бар балаларды оқ ыту интеграцияланғ ан бағ дарламасы алғ ашқ ы рет пайда болды. Бірақ бұ л бағ дарламалар тек қ ана 60-80 жылдарында кең қ олдана бастады.

К.Хортон (1988) жиі қ олданылатын 3 бағ дарламаны келтірді:

- Арнайы кабинет.

Жалпы мектептегі арнайы мұ ғ алім (дефектолог) толық ставкада жұ мыс істейтін, арнайы-педагогикалық кабинет. Ауытқ уы бар бала қ алыпты сыныптың мү шесі болып табылады жә не оғ ан дефектологтың арнайы кө мегі қ ажет болғ ан жағ дайда арнайы кабинетке бағ ытталады. Экономикалық аспектіде интеграцияланғ ан бағ дарламаның бұ л тү рі мектепте минимум 4 ауытқ уышылық бар бала болғ ан жағ дайда жү зеге асуы мү мкін.

- «Саяхатшы мұ ғ алім» бағ дарламасы.

Бағ дарламаның бұ л тү рі ү немі арнайы мұ ғ алімнің кө мегін қ ажет ететін ауытқ уы бар балаларғ а арналғ ан. Арнайы мұ ғ алім бірнеше мектептерде мұ ғ алім-консультант ретінде жұ мыс істейді. Ол кө п уақ ытын қ алыпты балаларғ а арналғ ан сыныпта, мұ ғ аліммен бірге ө ткізеді, ол ауытқ уы бар баланың жеке қ атынасында консультация ө ткізеді.

- Бағ дарлама «Мұ ғ алім-кең есші»

Бағ дарламаның бұ л тү рі арнайы педагогтың ә р қ ашандағ ы кө мегін қ ажет етпейді. Арнайы педагог ө зі баратын мектептерде мұ ғ алім-кең есшінің рө лін атқ арады. Уақ ытының кө п бө лігін ол мұ ғ аліммен бірге, ауытқ ушылық тары бар балаларғ а кең ес береді, қ алыпты балалар оқ итын сыныпта ө ткізеді.

Профессор П.Миттлердің (1988) ауытқ ушылық тары бар балалардың жалпы мектепте интеграциясы келесі жағ дайларды сақ тағ ан кезде сә тті болуы мү мкіндігін айтады:

- интеграцияланғ ан оқ ыту қ алыпты балалардың ата-аналарының қ алауы негізінде жү зеге асады.

- Оқ ыту кезінде ауытқ уы бар балағ а арнайы педагогикалық кө мек кө рсетілуі қ ажет.

- Ауытқ ушылық тары бар балаларғ а қ амқ орлығ ы, қ алғ ан балалардың қ амқ орлығ ына зиян келтірмеуі қ ажет.

- Интеграция, берілген мектепте орналасқ ан барлық қ ұ рамдарды қ олдану негізінде жү зеге асуы қ ажет.

- Ауытқ уы бар бала мектеп іс-ә рекетінде қ алғ ан оқ ушыларымен бірге қ атысуы қ ажет.

- Арнайы дайындық ты дені сау балалардың мұ ғ алімі сияқ ты, жалпы мектепте жұ мыс жасайтын арнайы мұ ғ алім де алуы қ ажет.

Интеграция міндеттері.

- жалпы мектептің, ауытқ ушылық тары бар балалардың қ алыпты балалармен бірге оқ итын, материалдық жә не техникалық қ ұ ралдануы.

- Ерте жастан бастап ауытқ ушылық тары бар балалардың іздеу шү йесін ө ң деу жә не олардың ата-аналарына отбасында педагогикалық жә не педагогикалық кө мек кө рсету

- Ауытқ ушылық тары бар балалардың оқ ыту процессінде ү здіксіз «кө мек кө рсететін кө мекші мұ ғ алімдер» категориясын енгізу.

- Интеграция жағ дайында оқ ытудың жағ ымды қ атынасын қ алыптастыру ү шін ауытқ ушылық тары бар балалардың жә не олардың ата-аналары ү шін тә рбиелік жұ мысты бағ ыттау.

Ө зіндік бақ ылау сұ рақ тары:

1. Кө мекші мектеп бітірушілерін ә леуметтік-ең бекке бейімдеу.
2. Интеграцияланғ ан оқ ытудың жү йесі.

Ә дебиеттер:

1. Выготский Л.С. Проблемы дефектологии. М., 1995.
2. Дети с нарушениями развития. Хрестоматия. М., 1995.
3. Пожар Л. Психология аномальных детей. М., 1996.
4. Рубинштейн С.Я. Психология умственно отсталого школьника. М., 1986.
5. Усанова О.Н.Специальная психология. М., 1990.

2.3 Практикалық (семинар)сабақ тар жоспары (15 сағ ат):

1 Тақ ырып «Кіріспе» (1 сағ ат)

1.Сұ рақ тар:

- олигофренопедагогика, психология ғ ылымдарының бағ ыты ретінде;

- отандық жә не шетелдік ғ ылымдағ ы ақ ыл-ойы кемдігінің проблемалық жағ дайлары.

2.Практикалық бө лім:

- сө зжұ мбақ тарды ұ жымдық шешу

3.Ө зіндік жұ мыс:

- курс бойынша арнайы ә дебиеттерден картотека жасау;

-жалпы жә не арнайы ә дістерді қ олданғ андағ ы ерекшелігін жә не айырмашылығ ын анық тау

4.Ө з ө зін тексеруге арналғ ан сұ рақ тар:

- олигофренопедагогиканың пә ні мен міндеттері;

- педагогикалық зерттеу ә дістері;

- тарихи экскурс.

5. Ә дебиеттер:

-Власова Т.А., Певзнер М.С. О детях с отклонениями в развитии.М., 1973.

-Основы дефектологии. В.А.Лапшин, Б.П.Пузанов.М., 1991.

-Основы специальной психологии. Под.ред. Л.В. Кузнецовой.М., 2003.

-Психология аномальных детей и подростков- патопсихология. М.-Воронеж., 1996.

-Рубинштейн С.Я. Психология умственно отсталого школьника. М., 1979.

2 Тақ ырып «Кемістік жә не компенсация» (1 сағ ат)

1.Сұ рақ тар:

- компенсация тү сінігін қ арастырғ андағ ы тарихи аспект;

- дефект қ ұ рылымының педагогикалық мә селесі

2.Практикалық бө лім:

- дамуында бұ зылысы бар балалардың біріншілік кемістігіне жә не екіншілік ауытқ уына мысал келтіру

3.Ө зіндік жұ мыс:

- Л.С.Выготскийдің белгілі жұ мыстарының тізімін қ ұ ру

4.Ө з ө зін тексеруге арналғ ан сұ рақ тар:

- «дефект» жә не «компенсация» тү сінігі;

- Л.С.Выготскийдің дефект жә не компенсация туралы жазғ аны;

- ішкіжү йелік жү йеаралық компенсация.

5.Ә дебиеттер:

-Дефектологический словарь.М., 1970.

-Основы дефектологии. В.А.Лапшин, Б.П.Пузанов.М., 1991.

-Основы специальной психологии. Под ред. Л.В.Кузнецовой.М., 2003.

-Психология аномальных детей и подростков-патопсихология. М.-Воронеж., 1996.

3 Тақ ырып «Ақ ыл-ой кемідіктің клиникалық сипаттамасы» (1 сағ ат)

1.Сұ рақ тар:

- ақ ыл-ой кемдігінің критериялары;

- ақ ыл-ой кемдігінің негізгі формасының клиникалық сипаттамасы

2.Практикалық бө лім:

- тақ ырып бойынша тесттерды дайыныдау

3.Ө зіндік жұ мыс:

- ақ ыл-ойы кемдігінің барлық клиникалық сипаттамасы бойынша салыстырмалы кесте қ ұ ру

4.Ө з ө зін тексеруге арналғ ан сұ рақ тар:

- ақ ыл-ой кемістігінің клиникалық формалары;

- олигофренияның этиологиясы;

-олигофрения кезінде ақ ыл-ой дамымауының дең гейі.

5.Ә дебиеттер:

-Власова.Т.А., Певзнер М.С. О детях с отклонениями в развитии.М., 1973.

-Гаврилушкина О.П. Воспитание и обучение умственно отсталых дошкольников. М., 1985.

-Основы дефектологии. В.А.Лапшин, Б.П.Пузанов.М., 1991.

-Основы специальной психолгии. Под ред. Л.В.Кузнецовой.М., 2003.

-Психология аномальных детей и подростков-патопсихология.М.-Воронеж., 1996.

-Рубинштейн С.Я. Психология умственно отсталого школьника.М., 1979.

4 Тақ ырып «Ақ ыл-ойы кемістіктің ажырату диагностикасы» (1 сағ ат)

1.Сұ рақ тар:

- ә леуметтік қ амтамасыздандыру жү йесінің мемекелері;

- ақ ыл-ой кемдігінің ауыр тү рі;

- психикалық дамуының ауытқ уы

2.Практикалық бө лім:

- глоссарий қ ұ рау

3.Ө зіндік жұ мыс:

- ақ ыл-ойы кемдігі бар балаларды тү зету жолын анық тау

4.Ө з ө зін тексеруге арналғ ан сұ рақ тар:

- кө мекші мектепке қ абылдаудың медициналық кері кө рсеткіштері;

- ақ ыл-ой кемдігінің ауыр тү рлері;

- психикалық дамудың аномалиясы.

5.Ә дебиеттер:

-Власова.Т.А., Певзнер М.С.О детях с отклонениями в развитии.М., 1973.

-Гаврилушкина О.П. Воспитание и обучение умственно отсталых дошкольников. М., 1985

-Основы дефектологии В.А.Лапшин, Б.П.Пузанов, М., 1991.

-Основы специальной психологии. Под ред. Л.В.Кузнецовой.М., 2003.

-Психолгия аномальных детей и подростков-патопсихология. М.-Ворнеж., 1996.

-Рубинштейн С.Я. Психология умственно отсталого школьника. М., 1979.

5 Тақ ырып «ПМПК-да балаларды тексеру» (2 сағ ат)

1.Сұ рақ тар:

- ПМПК-да баланы тексерудің бірізділігі;

- мамандардың қ ортындысы

2.Практикалық бө лім:

- ақ ыл-ой кем баларадың педагогикалық - педагогика тексеру дайындау

3.Ө зіндік жұ мыс:

- баланы педагогикалық -педагогикалық тексеру ү шін ә дістемелер дайындау

4.Ө з ө зін тексеруге арналғ ан сұ рақ тар:

- медициналық тексеру;

-педагогикалық тексеру;

-педагогикалық тексеру;

-логопедиялық тексеру.

5.Ә дебиеттер:

- Власова Т.А.Отбор детей во вспомогательную школу. М., 1983.

- Пожар Л. Психология аномальных детей и подростков. М., 1996.

- Усанова О.Н. Дети с проблемами психического развития. М., 1995.

6 Тақ ырып «Кө мекші мектеп жә не оның міндеттері» (2 сағ ат)

1.Сұ рақ тар:

- кө мекші мектептің арнайы міндеттері;

- кө мекші мектептегі оқ у пә нінің негізгі сипаттамасы

2.Практикалық бө лім:

- кө мекші мектепте сабақ тың жобасың қ ұ растыру

3.Ө зіндік жұ мыс:

- кө мекші мектептің сыныбындағ ы негізгі пә н бойынша оқ у бағ дарламасының сыныптың мазмұ нын ойластыру

4.Ө з ө зін тексеруге арналғ ан сұ рақ тар:

- кө мекші мектепте тү зете оқ ытудың принциптері;

- кө мекші мектеп бағ дарламалары;

- кө мекші мектеп оқ ушыларының контингенті.

5.Ә дебиеттер:
-Власова Т.А., Певзнер М.С. О детях с отклонениями в развитии. М., 1973

-Гаврилушкина О.П. Воспитание и обучение умственно отсталых дошкольников. М., 1985.

- Основы дефектологии. В.А.Лапшин, Б.П.Пузанов. М., 1991.

- Основы специальной психологии. Под ред. Л.В.Кузнецовой. М., 2003.

- Психология аномальных детей и подростков-патопсихололгия. М.-Ворнеж., 1996.

- Рубинштейн С.Я. Психология умственно отсталого школьника. М., 1979.