Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Электрлі энергияның тұтынушыларының сипаттамалары






Кө мір шахтасы. Кө мір ө неркә сібі – еліміздегі пайдаланатын отынның 1/2 бө лігі – кө мірдің ү лесіне тиеді. Елдің халық шаруашылығ ындағ ы жә не минералдық – шикізат кешеніндегі базалық салалардың бірі. Ол энергетиканы, металлургияны, химия ө ндірісін, ө неркә сіптік жә не коммуналдық қ азандық тарды, ауыл шаруашылығ ын, халық ты отынмен қ амтамасыз етеді, сондай-ақ қ азба кө мірді ө ндіру жә не ө ң деу шараларын да қ амтиды. Кө мірден тү рлі ә дістермен шаруашылық тың ә р саласына қ кажетті 350-ден астам қ ұ нды заттар алынады. Қ арағ анды кө мір алабы орталық та орналасуымен жә не жоғ ары сапалы, аз кү лді, кокстеленетін тас кө мір ретінде қ олайлы жә не тиімді. Негізінен технологиялық отын-кокс ретінде ө неркә сіпте қ олданылады. Біраз бө лігі электр қ уатын алу ү шін электр стансаларында энергетикалық отын ретінде пайдаланылады. Кө мір терең де орналасқ ан, қ азып алынатын орташа терең дігі 300 метр. Сондық тан да жер астында шахталық ә діспен ө ндіріледі. Бұ ндай жағ дайда ө ндірілетін кө мірдің ө зіндік қ ұ ны жоғ ары болады. Қ арағ анды кө мірдің негізгі тұ тынушылары – Қ азақ стан мен Ресейдің, металлургиялық зауыттары мен электр стансалары. Қ азіргі кезде Қ азақ станда 100-ден астам кө мір кеніштері орналасқ ан, олардың геологиялық қ оры 176, 7млрд.т. Олардың ішінде барланғ ан қ ор – 38, 63млрд.т жә не қ азіргі кезде ө ндіруге жарамды кө мір қ оры 34, 1млрд.т. Республика бойынша тас кө мірдің қ оры 14, 33млрд.т соның ішінде 12, 39млрд.т – А+В-С1 санатына, 1, 94млрд.т – С2 санатына жатады.Тас кө мірдің негізгі кеніштері – Қ арағ анды, Екібастұ з алаптары, Қ ошеке кеніші. Кокстелетін кө мір Қ арағ анды алабында ө ндіріледі жә не кө мір ө ндіру кө лемінің 50% -ын қ ұ райды.Кокстелетін кө мірдің жалпы қ оры 6, 12млрд т-ғ а тең. Республика аумағ ы бойынша кө мір қ орлары мынадай тә ртіппен орналасқ ан:

*Шығ ыс Қ азақ станда 4, 5 млрд.т жалпы геологиялық қ ор жә не 3, 04млрд.т барланғ ан қ ор;

*Батыс Қ азақ станда тиісінше – 2, 9млрд.т жә не 1, 79млрд.т;

*Солтү стік Қ азақ станда 81, 8млрд.т жә не 18, 52т;

* Оң тү стік Қ азақ станда – 33, 0млрд.т жә не 0, 48млрд.т. Салада 62 ө неркә сіптік орны мен ө ндірістік бірлестік жұ мыс істейді, олардың ө ндіріс кө лемі 2698, 5млн.тең ге болды.

Темір жол торабы. Темір жол кө лігі – кө лік кешенінің жетекші саласы, жү ктер мен жолаушыларды алыс қ ашық тық қ а тасымалдайтын басты қ атынас қ ұ ралы. Темір жол кө лігі локомотивтер мен вагондардан тұ ратын, арнайы рельс жол арқ ылы тасымалдауғ а арналғ ан кө лік тү рі болып табылады. Темір жол кө лігінде тасымал қ ұ ны басқ а кө лік тү рлерімен салыстырғ анда біршама тө мен, қ атынауы тұ рақ ты. Қ азақ станның ішкі қ ұ рлық тық орналасуы жағ дайында Темір жол кө лігі елдің кө лік кешенінің қ ұ рамында аса маң ызды рө л атқ арады. Темір жол кө лігі 19 ғ асырда ірі ө неркә сіп орындарының ашылуына, ә сіресе, кен қ азып, металл ө ң деудің дамуына байланысты пайда болды. Дү ние жү зінде тұ ң ғ ыш Темір жол кө лігі 1825 Англияда Дж. Стефенсон салдырғ ан ұ зындығ ы 21 км “Стоктон – Дарлингтон” желісінде қ атынады. Бұ дан кейін Темір жол кө лігі 19 ғ асырдың 30-жылдары Австрияда, Германияда, Бельгияда жә не Францияда пайда болды. 1830 жылда АҚ Ш -та, 1837 жылда Ресейде темір жол желілері ашылады. 1850 – 1870 жылда Азияда, Африкада, Оң тү стік Америкада, Австралияда салына бастады. Темір жол қ ұ рылысы аз уақ ыт ішінде жедел қ арқ ынмен дамып, 20 ғ асырдың басында темір жол торабының ә лемдегі жалпы ұ зындығ ы 1 млн. км-ден асып тү сті. Қ азақ стан аумағ ында алғ ашқ ы Темір жол кө лігі Покров – Слободка – Урбах желісімен 1894 жылда 25 қ азаннан қ атынай бастады. Бұ л жолдың 130 км-і Қ азақ стан жерімен ө тті. 1891 – 1896 жылда салынғ ан Транссібір (3138 км), 1901 – 1906 жылда салынғ ан Орынбор – Ташкент темір жол (2090 км) желілері қ азақ даласымен ө тті. 1918 жылда Қ азақ стан аумағ ындағ ы болат жолдардың жалпы ұ зындығ ы 2, 6 мың км-ге жетті. Кең ес ү кіметі орнағ аннан кейінгі алғ ашқ ы салынғ ан темір жол 1920 – 1922 жылда ашылғ ан Петропавл – Кө кшетау желісі болды. Орта Азия мен Қ азақ станды Ресеймен жалғ астырғ ан ұ зындығ ы1444 км Тү рксіб (Тү ркістан – Сібір) темір жол 1927 – 1930 жылдарда салынды. 1958 жылда Қ азақ станда Кең ес Одағ ындағ ы ең ү лкен темір жол ұ йымы – Қ азақ темір жолы қ ұ рылды. Қ азақ стан тә уелсіздік алғ аннан кейін 2005 жылда Алтынсарин – Хромтау темір жолы тартылды. Қ азақ станда қ азіргі таң да темір жолы желісінің жалпы ұ зындығ ы 14, 4 мың км-ден асады. Темір жолы саласында 100 мың нан астам адам ең бек етеді. 1913 локомотив, 77029 жү к вагоны жә не 2094 жолаушылар вагоны бар. Қ азақ стандағ ы темір жол торабы мен Темір жол кө лігі “Қ азақ стан темір жолы” ұ лттық компаниясы АҚ -ның қ ұ зырына бағ ынады. Оның қ ұ рамында “Жолаушылар тасымалы”, “Арнаулы ә скерилендірілген кү зет қ ызметі”, “Электрмен жабдық тау”, “Ақ су – Конечная”, “Темір-терсек”, “Теміржолмаш”, “Қ азкө ліксервис”, “Теміржолсужылужабдық тау”, “Теміржолмү лік” еншілес кә сіпорындары жұ мыс істейді. Қ азақ стандағ ы жү к тасымалының жалпы кө леміндегі Темір жол кө лігінің ү лесі 1991 жылда 36%-ды қ ұ рағ ан болса, 2000 жылда ол 50%-дан асты. 1991 жылдан бастап Темір жол кө лігімен тасымалданатын жү ктің қ ұ рылымы ө згеріске ұ шырады. Темір жол кө лігімен тасымалданатын негізгі тауар ө німі – кө мір, тү рлі кентас, астық, мұ най, тағ ы басқ а отын-энергетикалық жү ктердің ү лес салмағ ы артып келеді: тас кө мірдің ү лесі 1998 жылда 38%-дан 2000 жылда 44%-ғ а ө сті; мұ най мен мұ най ө німдері тиісінше 7, 4%-дан 12%-ғ а артты. 2000 жылдан бастап Темір жол кө лігінің ө ндірістік жә не қ аржы-экономикалық км болды. Сыртқ ы сауда қ атынастарының серпінді дамуына байланысты/км жә не 11849 млн. жолаушы/қ ызметінің жақ сару белгісі байқ алды. 1999 жылмен салыстырғ анда жү к тасымалдау кө лемі жә не жү к айналымы тиісінше 28, 5%-ғ а жә не 36%-ғ а артты (соң ғ ы жылдардағ ы жү к тасымалының кө рсеткішін кестеден қ араң ыз). Темір жол кө лігі бойынша жү к айналымы 2000 жылда 125, 0 ткм болса, 2005 жылда бұ л кө рсеткіш 163, 4 ткм-ге жетті. Темір жол кө лігімен 2000 жылда 21, 3 млн. адам, 2004 жылда – 16, 4 млн. адам тасымалданды. Жолаушы айналымы тиісінше 10215 млн. жолаушы Еуропа мен Азия арасындағ ы жү к тасқ ыны ұ лғ айды, сондай-ақ кө лік дә ліздерінің қ алыптасуына алғ ышарттар пайда болды. Қ азіргі кезде Темір жол кө лігі қ атынасының бағ ыттары Трансазия темір жолының Солтү стік дә лізі мен Оң тү стік дә лізі (Теджен – Серахс – Мешхед темір жол) арқ ылы ө теді. Орталық кө лік дә лізі – Еуропа – Кавказ – Азия (ТРАСЕКА) қ алыптасты, ол Ұ лы Жібек жолының қ азіргі жаң ғ ыртылғ ан ү лгісі болып табылады.

 

 






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.