Дәрістің жоспары

1. Пневматикалық винтовканың (ИЖ-38) қ ұ рылғ ысы мен міндеті.

2. Пневматикалық винтовканың қ ұ рылу тарихы.

3. Пневматикалық винтовкадан ату ережесі.

Пневматикалық қ арудың ерекше кө п тарағ ан ә рекет сызбасы серіппесінің ә рекетіне негізделеді, оны мерген қ олымен қ ояды. Қ арудың қ ұ лағ ын басқ анда серіппесі тү зуленеді, піспек цилиндр бойынша алғ а қ арай итереді. Ү лкен қ ысыммен ауа цилиндрден тар саң ылау арқ ылы ө теді жә не оқ ты айдайды, ол серіппенің жылдамдығ ынан гө рі, стволдан одан да ү лкен жылдамдық пен ұ шып шығ ады. Бұ л конструкцияның жақ сы жағ ы айқ ын: взвод ү шін аздап кү ш салса болды, ешқ андай зарядтың керегі жоқ, сосын қ ару ә рқ ашанда ә скери дайындық та. Ә детте ол винтовкада қ олданылады.

XVI ғ асырдың аяғ ында Германияда дайындалғ ан ең бірінші винтовкалардың бірі Венада Ө нер тарихы мұ ражайында сақ талып жатыр. Сыртынан қ арағ анда кә дімгі. Бірақ оқ стволдан қ ысымдағ ы піспекпен ауаның қ ысымымен шығ ады.

1970 жылдары Америкада дарынды конструктор Генри Маркус Квакенбуш жұ мыс жасағ ан, оның пневматикалық қ арулары қ арапайым жә не қ ымбат емес болғ ан, піспектің серіппесі изелген стволмен қ айырылғ ан. Оның қ аруы кө пшілікке танымал жә не серіппе-піспек сызбасының кең інен тарауына мү мкіндік берді.

Оқ тау стволды қ айырып барып тегершіктің иіні тым ү лкен болғ андық тан, оқ ты қ олымен стволғ а салады. Бұ л жү йе қ азіргі заманғ а сай пвневматикалық қ аруғ а да кең інен тарағ ан.

Кең ес Одағ ында бұ л принцип ИЖ-22 жә не ИЖ-38 мылтық тарын қ ұ растырғ ан кезде де пайдаланғ ан (конструкторлар: А.А. Климов жә не Н.П. Прошутин). Германияда бұ л сызбаны «Диана 24», «Диана 38» жә не 45 мылтық тарында пайдаланғ ан. Бірақ шарнирлар ақ ырындар босаң сиды да, бұ л майысқ ақ тығ ын бұ зады, сосын оқ жылдамдығ ын жоғ алтады. Сондық тан ө ндірушілер заман талабына сай қ озғ алмайтын стволғ а кө шті, оқ тау жоғ арыда орналасқ ан тегершік арқ ылы болады. Америкада – «Дэйзи» жә не «Кросмэн» компаниялар. Ал бізде болса бір зарядты ИЖ-60 жә не ИЖ-61 мылтық тар ө ндіріледі, мылтық тың дү мінде орналасқ ан тегершіктің кө мегімен оқ талады – «буллпап» жү йесі. Авторлары: В.А. Стерхов, В.Л. Черепанов, Г.А. Романов.

Бірақ барлық серіппелі-сү мбілі пневматикада бір ғ ана маң ызды кемшілігі бар: атқ ан кезде тарту кіндігі орнынан қ озғ алып кетеді. Қ азіргі заман спорт ү лгісінде оны қ арсы салмақ арқ ылы жең еді, ол атқ ан кезде ствол бойынша сү мбілге қ арсы жү реді.

Пневматиканың басқ а тү рі – компрессионды, ол арнайы камерада ату болғ анғ а дейін сү мбіл арқ ылы ө те жоғ ары қ ысым болады, ал атқ ан кезде стволғ а тар ө ң еші ашылады. Осындай мылтық тың тарту кіндігі қ озғ алмайды, бірақ жоғ ары қ ысым компрессионды камераның қ абырғ асына ү лкен кү ш тү сіреді, ол иілгіштікті қ амтамасыз етіп, тез тозады.

ИЖ-32, ИЖ-32БК винтовкалары Халық аралық атқ ыштар одағ ының жарыстар ережесі бойынша қ абылданғ ан бір рет толтырумен сызба қ олданылады. Ең жақ сы компрессионды қ арудың ө ндіруімен Германияда «Валтер» жә не «Аншютц», Австрияда «Штайр-Маннлихер», Швейцарияда «Хэммерли», Америкада «Кросмэн» фирмалары айналысады.