Деректерді енгізу-шығаруды ұйымдастыру

Паскальда клавиатурадан сандық жә не символдық деректерді енгізуге болады. Енгізудің кірістірілген екі процедурасы (ішкі программасы) бар:

read (айнымалылар тізімі); жә не readln (айнымалылар тізімі).

Read(xl, x2,..., xN) процедураның орындалу барысында программа ө з жұ мысын тоқ татып компьютер клавиатурадан xl, х2,..... xN тізім айнымалыларының N мә нін енгізуді кү теді. Бұ л мә ндер – сә йкес типтегі тұ рақ тылар – енгізу барысында бос орын арқ ылы ажыратылуы тиіс. Деректерді теру Enter клавишасын басумен аяқ талады. readln процедураның read процедурадан айырмашылығ ы енгізуді аяқ тағ аннан кейін курсор келесі жолдың басына ө теді. Мысал: var a, b: real; c: char; d: integer; read(a, c, d, b); Рұ қ сат етілетін енгізу: 83.14 k 200 -7.15

Деректерді шығ ару операторлары. Программа экран немесе принтерге сандық немесе символдық ө рнектердің мә ндерін шығ ара алады. Экранғ а шығ арудың екі процедурасы бар:

write (айнымалылар немесе ө рнектер тізімі);

writeln (айнымалылар немесе ө рнектер тізімі).

write(x1, x2v.., xN) процедурасы x1, х2,..., xN тізімдегі ө рнектердің мә ндерін экранғ а шығ арады. writeln процедурасының write процедурасынан айырмашылығ ы ол курсорды келесі жолдын басына жылжытады. Принтерге шығ ару ү шін ө рнектер тізімінің алдына lst қ ызметші сө зі қ осылғ ан сол процедуралар пайдаланылады. Мысал: write(lst, ’шешімі жоқ ’). Қ ағ азда «шешімі жоқ» деген мә тін басылады.

Баспаны басқ ару ү шін деректердің форматтары пайдаланылады. х - real типтегі айнымалы болсын. Егер форматты қ олданбаса, онда х-тің мә ні «жылжымалы» (1.654887892E-04 сияқ ты) формада шығ арылады. Форматтар нақ ты санды жаратылыс формада баспағ а шығ аруғ а мү мкіндік береді. m, n – бү тін сандар болсын. write(xxx: m: n) процедурасы xxx айнымалының мә нін экранғ а ондық бө лшек тү рінде шығ арады, сонымен қ атар m цифрларды, нү ктені жә не санның таң басын қ оса шығ арылатын символдардың жалпы санын анық тайды, n – нү ктеден кейінгі цифрлардың санын. Егер шығ арылатын символдар саны m -нен аз болса онда санның алдына бос орындар қ осылады. Мысалы, х = 123.45 болсын. Келесі мысал форматтардың х мә нін шығ аруғ а тигізетін ә серді бейнелейді:

writeln('*', x) беретін нә тижесі 1.2345000000E+02;

writeln('*', x: 8: 3) беретін нә тижесі 123.450;

writeln('*', x: 8: l) беретін нә тижесі 123.4.

Бір форматты – шығ ару ө рісінің енін - integer, boolean, char типтегі ө рнектерді шығ ару ү шін де қ олдануғ а болады.

Pascal ABC-те еректерді енгізу-шығ аруды ұ йымдастырудың ерекшеліктеріне назар аударайық.

1. Шығ ару терезесіне шығ ару ү шін стандартты write жә не writeln процедуралары пайдаланылады. Олар параметрлерсіз жә не параметрлер тізімімен шақ ырылуы мү мкін. Тізімдегі параметрлер ү тір арқ ылы ажыратылады жә не жай типке (санақ тап шығ у типінен жә не санақ тап шығ у типінің негізінде қ ұ рылғ ан аралық типтен басқ а) немесе string типке немесе нұ сқ ағ ыш типке ие болуы тиіс. writeln процедурасы ө з параметрлерін шығ арып болғ аннан кейін жаң а жолғ а ө туді жү зеге асырады.

2. write жә не writeln шығ ару процедураларында шығ арылатын ә р мә ннен кейін шығ ару форматы кө рсетілуі мү мкін. Ол қ ос нү ктеден кейін ілесетін бү тін сан немесе ө рнек болып табылады. Бұ л сан немесе ө рнек шығ ару ө рісінің енін, яғ ни шығ арылатын мә нге берілген позициялар санын анық тайды. Егер шығ арылатын мә ннің ұ зындығ ы шығ ару ө рісінің енінен аз болса, онда шығ арылатын мә тін қ ажетті енге жеткенше сол жағ ынан бос орындармен толық тырылады; нә тижесінде шығ арылатын мә н оң жақ тағ ы шетімен тегістеледі. Егер шығ арылатын мә ннің ұ зындығ ы шығ ару ө рісінің енінен кө п болса, онда формат ескерілмейді. Шығ ару форматының тү рі: m болатын нақ ты жә не кешенді мә ндер ә рдайым экспоненциалды формада шығ арылады. Мысалы, егер a, b – бү тін айнымалылар болса, онда келесі операторлар орындалғ анда:

a: =-2437; b: =13555;

writeln(a: 6, 'Сә лем! ': 9);

writeln(b: 1);

шығ ару терезесінде келесі мә тін кө рінеді:

-2437 Сә лем!

3. Нақ ты жә не кешенді мә ндер ү шін: m: n форматты да пайдалануғ а болады, мұ ндағ ы m жә не n – бү тін мә ндер. m мә ні шығ ару ө рісінің енін, ал n мә ні ондық нү ктеден кейінгі таң балар санын береді. Мысалы:

writeln(-14.859: 10: 3); // ___-14.859

writeln(-14.859: 10: 5); // _-14.85900

writeln(-14.859: 10: 2); // ____-14.86

writeln(-14.859: 10: 0); // _______-15

writeln(-14.859: 10: 7); // -14.8590000

writeln((0, 1): 10: 1); // _(0.0, 1.0)

{мұ нда _ символ арқ ылы бос орындар бейнеленген }.

4. Клавиатурадан енгізу ү шін стандартты read жә не readln процедуралары пайдаланылады. Олар параметрлерсіз жә не параметрлер тізімімен шақ ырылуы мү мкін. Тізімдегі параметрлер ү тір арқ ылы ажыратылады жә не жай типтегі (санақ тап шығ у типінен жә не санақ тап шығ у типінің негізінде қ ұ рылғ ан аралық типтен басқ а) немесе string типтегі айнымалылар болуы тиіс. readln процедурасы енгізуден кейін ағ ымдағ ы енгізу жолының соң ына дейінгі деректерді ө ткізіп жібереді.

5. write, writeln, read, readln процедуралары – ұ зындығ ы еркін болатын параметрлер тізімін кө рсетуге болатын жалғ ыз процедуралар.

6. Мә тіндік файлғ а енгізу-шығ ару ү шін дә л сол процедуралар пайдаланылады, бырақ бірінші параметр ретінде файлдық айнымалы кө рсетіледі:

writeln(f, 'abc', 1, True, 2.4);

Қ осымшадағ ы енгізу/шығ ару мысалдары бар программаларды да қ араң ыз.