Тақырып. Эвольвентті іліністің негізгі элементтері мен сипаттамасы

Тісті берілістердің геометриялық ө лшемдерін есептеу жә не оларғ а тә н кинематикалық байланыстар машина механизмдерінің теориясы пә нінде қ арастырылады. Осығ ан байланысты біз негізгі ұ ғ ымдарғ а ғ ана тоқ таламыз.

Тісті берілістің пішініне қ ойылатын бірінші талап, оның ілездік беріліс саны тұ рақ ты болуы қ ажет. Екіншіден оны дайындау теханалогиясы кү рделі болмауы қ ажет. Осы екі талапқ а эвольвента пішінді тісті ілініс сә йкес келеді (33.1-сурет).

Суреттегі жә не ─ ілінісу кезіндегі алғ ашқ ы шең берлер диамертрі, осы шең берлер бірімен бірі сырғ наусыз жанасып айналады деп есептейміз, бұ лар бастапқ ы шең бер деп аталады. Ал жә не ─ негізгі шең берлер димаетрі. Жанама NN тү зу сызығ ы осы шең берлерді сырғ наусыз домалағ анда эвольвента пішіні пайда болады. Эвольвента пішінді тістерді қ арапайым тү зу қ ұ ралдармен кесіп дайындауғ а болады (сурет2). Осы кесу кезінде тү зу сызық ты пішінді кескіш қ ұ ралдың (рейка) орта сызығ ына сә йкес келетін шең берді немесе кескіш қ ұ рал кесу кезінде жылжитын шең берді бө лгіш шең бер деп, ал олардың диаметрі жә не бө лгіш шең бердің диаметрі деп атаймыз, тү зетілмеген тісті берілістер ү шін жә не .

33.1-сурет. Сырттай ілінісетін тісті берілістердің негізгі ө лшемдері.

Сурет33.2 Тіс кескіш рейканың бастапқ ы профильі