Топтық терапия мен топтық тренингтің бірлігі және айырмашылығы.

Топтық тренингтің мә нін жә не ө зіндік ерекшеліктерін терең тү сіну ү шін оның практик психолог жұ мысының басқ а тә сілдерінен ө згешелігінің сипаттамасын кө рсету маң ызды. И.В.Вачковтың пікірі бойынша, топтық психологиялық тренингтің терапиядан, тү зету жә не оқ ытудан негізгі айырмашылығ ы: «топтық психологиялық тренингте де, топтық психотерапияда да бір процедуралар жиі қ олданылады. Тренинг психотерапияда (психокоррекцияда жә не оқ ытуда да) қ олданылатын ә дістердің бірі болып табылады деп дә йекті тү рде айтуғ а болады. Топтық психологиялық тренингті психолог (психотерапевт) жұ мысының басқ а ә дістерінен ө зінше дербес бағ ыт ретінде жеке алып қ арастырғ ан дұ рыс. Бұ л топтық психологиялық тренингтің терапиядан, тү зету жә не оқ ытудан маң ызды ерекшеліктерінің болуымен байланысты.

Біріншіден, психотерапиядан ө згешелігі тренингтік жұ мыстардың мақ саты емдеумен байланысты емес. Тренингті жү ргізуші емдік ә сер кө рсетуге емес, психологиялық кө мек кө рсетуді кө здеген. Ә рине, бұ л сауық тыру процедураларын қ олдану мү мкіндігін шектемейді. Тренингке тек толық тай сау адамдар ғ ана емес, сондай-ақ, жү йкелері тозғ андар жә не шектеулі психикалық қ алыптағ ы адамдарда қ атыса алады. Соң ғ ы жағ дайда практик психологқ а (дә рігерлік білімі жоқ болса) клиникалық психотерапевтпен бірлесіп жұ мыс жү ргізуге нұ сқ ау етіледі.

Екіншіден, тренингте ішкі ә лемнің сипаттамасына, жеке психологиялық қ ұ рылымдарынан бұ рын жеке адамның жалпы ө зіндік жетілу дағ дыларын қ алыптастыруғ а назар аударылады. Бұ ғ ан қ оса, тү зету кө зделген психикалық даму нормасы тү сінігімен тікелей байланысты болады. Тренингтің кейбір тү рлерінде норма категориясы мү лде қ олданылмайды.

Ү шіншіден, тренингтік жұ мысты тек оқ ытумен ғ ана тү йістіру мү мкін емес. Ө йткені когнитивтік бө лік барлық жағ дайда тренингтің негізі бола бермейді, кейде мү лде болмауы да мү мкін. Мамандардың бір тобы тренингке қ атысушылар ү шін ең алдымен эмоциялық тә жірибе қ ұ нды деп санайды. Психологиялық тренинг дамыту оқ ытуымен тығ ыз байланысты.

Сонымен бірге, тренингте психотерапиялық, тү зету жә не оқ ыту ә дістері қ олданылуы мү мкін. Бұ л кей жағ дайларда топтық жұ мыстың тү рін бірдей анық тауғ а мү мкіндік бермейді» (12).

Тә жірибеші психолог жұ мысының басқ а тү рлерінің арасынан тренингтің орнын анық тауғ а тырысқ ан автор, клиенттердің сұ раныстары бойынша (бала жә не ересек адамның) тә жірибелік психологиялық іс-ә рекеттің негізгі тө рт мақ сатын жә не соғ ан сә йкес, оларғ а жетудің психолог іс-ә рекетінің ә дістері ретінде белгіленуі мү мкін болатын тө рт тә сілін ерекшелеп кө рсетті:

1) ақ параттандыру;

2) кең ес беру;

3) интервенция;

4) тренинг.

Психологиялық жұ мыстың алғ ашқ ы ү ш ә дістері клиенттің ө зекті мә селелерін шешуге арналғ ан. Ал тренингтің тө ртінші ә дісіне қ атысын айтсақ, оның басқ а ә дістерден ұ станымды тү рдегі ерекшелігі қ атысушылардың тек сол сә ттегі мә селелерін шешуге ғ ана емес, сонымен бірге олардың болашақ та қ айта туындауын, нақ ты айтқ анда, оларғ а мә селелерді шешуді ү йрену ү шін берілетін мү мкіндіктердің есебінен, алдын-алуғ а негізделеді. (12).