Тірек білімін, білік дағдыларын жетілдіру. Ауызша тапсырмаға №6,7 есептерді қосыңыз.

Ауызша тапсырмағ а №6, 7 есептерді қ осың ыз.

Бұ л сабақ та «Иә -жоқ» деп аталатын математикалық диктант алып, тексеруге болады.

· 29 бен 3-тің нә тижесі 87-ге тең.

· 5 санын 19 есе арттырдық. 85 деген сан пайда болды.

· 17 мен 5-тің қ осындысын 4 есе арттырдық, 98 деген сан шық ты.

· 56-ның жетіден бір бө лігін 12 есе арттырдық, 96 саны шық ты.

· Бірінші кө бейткіш 25-тің бестен бір бө лігіне, екінші кө бейткіш 11-ге тең. Сонда нә тиже 55-ке тең.

· 12 мен 8-дің кө бейтіндісі 100-ден кем.

· 57 мен 37-нің айырмасын 4 есе арттырдық. 90 саны пайда болды.

· Бө лінгіш 72-ге, бө лгіш 20 мен 11-дің айырмасына тең. Сон­да бө лінгіш 9-ғ а тең болады.

· Бірінші кө бейткіш 37 мен 4 сандарының қ осындысына, екінші кө бейткіш 2-ге тең. Кө бейтіндінің мә ні 82-ге тең бо­лады.

Тексеруге арналғ ан дә птерді пайдаланың ыз.

Ауызша жаттығ уғ а №8 тапсырманы қ осың ыз: оқ улық тағ ы тапсырманы орындап, берілген сызба бойынша бірнеше осындай жаттығ улар қ ұ растыру.

а) Кө бейтінділері олардың бө ліндісіне тең болатындай екі сан ойлап тап.

□ • □ = □: □ 1 жә не 1; 2 жә не 1;

ә) Кө бейтіндісі олардың қ осындысына тең болатындай ү ш сан ойлап тап.

□ •□ •□ = □ + □ + □

1 + 2 + 3 = 1• 2• 3;

б) Екі санның кө бейтіндісі кө бейткіштердің біреуіне, ә рбір кө бейтіндіге тең болуы мү мкін бе?

□ •□ = □ □ •□ = □

егер кө бейткіштердің бірі 1-ге немесе 0-ге тең болса;

егер кө бейткіштердің екеуі де 1-ге немесе 0-ге тең болса.

Оқ ушыларды жаң а материалды қ абылдауғ а дайындау мақ сатында №1 жаттығ уды орындаң ыз.

- Қ алдық пен бө лген кезде қ андай ережені есте сақ тау қ ажет? (Қ алдық ә рқ ашан бө лгіштен кем).

Жаң а материалмен танысу.

Оқ улық бойынша екі таң балы санғ а қ алдық пен бө лу тә сілімен танысу. Есептеулерді қ арап шығ ың дар, (№2 а).

Бұ л мысалдардың ө ткен сабақ тарда шығ арылғ ан есептерден айырмасы қ андай? Қ алдық ты бө лгішпен салыстыр. Қ алай тексереміз? (Бө ліндіні бө лгішке кө бейтіп, нә тижесіне қ алдық ты қ осамыз).

Алғ ашқ ы бекіту.

№2 (ә) тапсырма тү сіндіріле отырып орындалады.

Ө ткен материалмен жұ мыс.

№3 (а) есеп талдана отырып шығ арылады.

3750: 15 = 250 (км/сағ) - 1-пойыздың жылдамдығ ы

5880: 21 = 280 (км/сағ) - 2-пойыздың жылдамдығ ы

280 - 250 = 30 (км/сағ) - 2-пойыздың жылдамдығ ы осынша артық.

№3 (ә) есепті - бағ а қ ойылатын ө зіндік жұ мыс ретінде береміз.

1) 2520: 84 = 30 (сағ) - жолдағ ы уақ ыт.

2) 72 • 30 = 2160 (км) - бірінші пойыздың жолы.

3) 2160 + 2520 = 4680 (км) - пойыздар арасындағ ы қ ашық тық.

№4а есепті (екі айырма бойынша белгісіз санды табу) сыныппен бірге шығ аруғ а болады.

№5 есепке нұ сқ ау. Кө лемі 8мх6мх4м болатын тікбұ рышты параллелепипед пішіндес бө шкеге жиырма литрлік неше канистрдің суы сыяды?

Есепті шығ ару ү шін ара қ атынасты қ айталау керек:

1 л³ = 1 дм³

6. Ү й тапсырмасы. №4ә. Шығ армашылық дең гейге арналғ ан тапсырма: №7 кестеде берілген бойынша бірнеше есеп қ ұ растыру.

90 - 92-сабақ тар. Ө ткенді бекіту.

Сабақ тардың мақ саты: кө бейту мен бө лудің жазбаша тә сілдері бойынша ө ткен сабақ тарды рефлексиялау, ө ткен есеп тү рлерін шығ ару қ абілетін тексеру; тексеруге дайындау.

Сабақ тың барысы

Ө ткен материалдарды бекіту ү шін 90-92-сабақ тың материалдарын пайдалануғ а болады. Балаларды есептеу барысында жіберген қ ателерін талдауғ а ү йретің із, есептеу алгоритмдерін бекітің із.

№8 (91-сабақ) есепке нұ сқ ау. Сұ рақ тарғ а жауап берің дер.

Кө к шең бердің ішінде 2-ге бө лінбейтін неше сан бар?

Қ ызыл шең бердің ішінде 5-ке бө лінетін неше сан бар?

Қ ызыл жә не кө к шең бердің шең берде 2 мен 5-ке бө лінетін неше сан бар?

Кө к шең берде 5-ке бө лінбейтін неше сан бар?

№5 тапсырма (92-сабақ) «абайла!» шартты белгісімен берілген. Бұ л жерде балалар 378 ц: 600 кг, 10 т: 2000 кг ө рнектеріне назар аударулары керек. Балалар басқ а амалдардың бірың ғ ай шамалармен орындалып жатқ анын тү сіндіріп беруі тиіс.

№6 (а) есеп тақ тағ а жә не дә птерге шығ арылады.

Vқ орап = 50 • 50 • 10 = 25 000 см³

Vфургон = 10 • 3 • 4 = 120 м³ = 120 000 000 см³

120 000 000: 25 000 = 4 800 қ орап сыяды

№6 (ә). Тақ тайдың ені 1 м 20 см жә не ұ зындығ ы 1 м 60 см. Осы тақ тайдан диаметрі 40 сантиметрлік неше дө ң гелек кесіп алуғ а болады?

Сызба тү рінде орындауғ а болады.

1) 120 см: 40 см = 3 - еніне 40 см-ден 3 рет орналастыруғ а бо­лады.

2) 160 см: 40 см = 4 - ұ зындығ ына 40 см-ден 4 рет орналастыруғ а болады.

3 • 4 = 12 - қ абырғ асы 40 см 12 шаршы шығ ады.

Тіктө ртбұ рышты қ абырғ алары 40 см болатын 12 шаршығ а бө леміз немесе диаметрі осындай 12 дө ң гелек кесіп аламыз.

93-сабақ. Ө ткенді пысық тау. Ө здік жұ мыс

Сабақ тың мақ саты: балалардың кө п таң балы сандарды екі таң балы сандарғ а жазбаша болу мен кө бейту алгоритмі; ә рбір ө ткен шама бірліктерінің арақ атынасы туралы білімін; алғ ан білімді есепті шешу барысында, тіктө ртбұ рыштардың периметрі мен ауданын табу қ абілетін тексеру.

Сабақ тың барысы

Мұ ғ алім қ айталау сабақ тарын бақ ылау жұ мысында кеткен қ ателерді есепке ала отырып ұ йымдастырады.

№3. Сызба бойынша ө рнек қ ұ растырып, ондағ ы амалдардың ретін анық тайды.

Мынадай ө рнек шығ ады:

(32 • 23 + 1000) - (140 - 695: 5) - (7 389: 3: 3)

№8. Есепті шығ ару ү шін шартты белгілер мен кестелерді пайдаланың ыз.

Назым (Н), Тоғ жан (Т), Мұ рат (М) пен Серікті (С) бір ұ л, бір қ ыздан кезектестіріп отырғ ызу қ ажет. Оны қ алай істейміз? Олардың аттарының бас ә ріптерін пайдалана отырып, жауаптың барлық нұ сқ асын жазың дар.

94-сабақ. Артынан қ уып жету қ озғ алысына

берілген есептер

Сабақ тың мақ саты: балаларды қ уып жету қ озғ алысына берілген есептің жаң а тү рімен таныстыру; бір бағ ыттағ ы қ озғ алыс кезіндегі жақ ындау жылдамдығ ы туралы тү сініктерін қ алыптастыру; қ озғ алысқ а берілген есептерді шығ ару, дағ дыларын бекіту.

Сабақ тың барысы

Тірек білімін, білік, дағ дыларын жетілдіру.

№1 тапсырманы орындау.

Математикалық диктант ү шін тексеруге арналғ ан дә птерді пайдаланың ыз.

Амалдарды орындап, сызба бойынша ө рнек жаз.

Қ ашық тық ты табуғ а арналғ ан 2 жай есепті шығ арың дар

Мысалы:

Кімнің жылдамдығ ы жоғ ары?

10 мин ішінде олардың қ айсысы ү лкен қ ашық тық ты жү ріп ө теді? Неліктен?

Жаң а материалмен танысуды оқ улық тағ ы материал бойынша (№1) жү ргізуге болады немесе соғ ан ұ қ сас есеп беріледі.

Оқ ушылар мұ ндай есепті тұ ң ғ ыш рет кездестіріп отыр жә не балалардың арасынан тығ ырық тан шығ ар жолды кө рсететін бір-де-бір оқ ушы табылмауы да мү мкін.

Сызбаны тақ тағ а орындаң ыз. Тү зу сызық бойынан екі нү кте белгілеп алың ыз (мектеп пен ү й) жә не екеуінің арақ ашық тығ ын 200 м деп белгілең із. Ә жей мен оқ ушының жылдамдығ ын бағ ыт сызығ ымен белгілең із (кімнің жылдамдығ ы жоғ ары болса соның тұ сындағ ы бағ ыт сызығ ы ұ зынырақ болады). Олардың ә рқ айсысы 1 минутта жү ріп ө тетін қ ашық тық - кесінділерді кө рсетіп отырың ыз.

Мектеп пен ү йдің арақ ашық тығ ы 200 м. Бір мезгілде оқ ушы мектептен, ал ә жей ү йден шық ты. Олар бір бағ ытқ а қ арай қ озғ алып келеді. Оқ ушының жылдамдығ ы минутына 110 м/мин, ал ә жейдің жылдамдығ ы 60 м/мин. Сызбаны қ арап шық жә не кестенің толтыр.

Арадағ ы қ ашық тың ә р минут сайын неше метрге қ ысқ арып отырады? Оқ ушы қ анша уақ ыттан кейін ә жейді қ уып жетеді?

Осылайша сіз оқ ушыларғ а жақ ындау жылдамдығ ын табу қ ажеттігін тү сіндіресіз.

110 - 60 = 50 (м/мин) - оқ ушы мен ә жейдің жақ ындау жылдамдығ ы.

Оқ ушы ә жейді қ уып жетуі ү шін екеуінің арасындағ ы бастапқ ы 200 м қ ашық тық ты жү ріп ө туі тиіс. 200: 50 == 4 (мин)

Бастапқ ы бекіту

№ 3. Есепті тү сіндіре отырып шығ арың ыз.

120 - 100 = 20 (м/мин) - балалардың бір-біріне жақ ындау жылдамдығ ы.

160: 20 = 8 (мин) - Ә лібекті қ уып жету ү шін Мұ ратқ а осынша уақ ыт қ ажет.

Ө рнек тү рінде: 160: (120 - 100) = 8 (мин).

Алдымен тақ тағ а жылдамдық пен қ ашық тың туралы анық тамалық мағ лұ маттарды жазып алың ыз. Содан соң балаларғ а осығ ан ұ қ сас есептер қ ұ растыруды тапсырың ыз. Бұ л есепте кө рнекі қ ұ ралдардың кө мегі зор. Екі ойыншық машина (немесе суреттерін), ү йдің, мектеп пен дү кеннің суреттерін ала келің із. Есепте берілген жағ дайды осылайша балалардың кө з алдына елестетуге жағ дай жасаң ыз.

Ө ткен материалмен жұ мыс.

5-7-есептерді сыныпта жә не ү йде орындалатын ө зіндік жұ мыс қ атарына енгізің із. №4 тең деуді нұ сқ а бойынша орындатуғ а болады.

№8 комбинаторлық есеп балаларғ а жақ сы таныс жә не олар бұ ндай есептерді ө з бетінше орындай алады. Олардан жауаптың осынша кө п нұ сқ асын қ алай реттеуге болатынын тү сіндіріп беруді сұ раң ыз.

Сенбі кү ні 4-сыныпта ү ш сабақ болады: математика (М), дү ниетану пә ні (Д) мен қ азақ тілі (Қ). Сабақ кестесінің неше нұ сқ асын жасауғ а болады?

Таң дау тә сілімен шығ ар

95-сабақ. Қ озғ алысқ а берілген есептерді шығ ару

Сабақ тың мақ саты: жаң а есеп тү рлерін шығ ару (қ уып жету қ озғ алысына) қ абілетін бекіту, ө зара кері есептер қ ұ растыруғ а болатынын кө рсетіп беру; есептеу дағ дысын жетілдіру.

Сабақ тың барысы

Тірек білік, дағ дыларын жетілдіру.

Ауызша тапсырмағ а жаң а есеп тү рлерін шығ артуды қ осуғ а болады. А жә не Б ауылдарының арақ ашық тығ ы 120 км. Бір уақ ытта А ауылынан сағ атына 80 км жылдамдық пен жең іл кө лік, ал Б ауылынан сағ атына 60 км жылдамдық пен жү к кө лігі шық ты. Жең іл машина неше сағ аттан кейін жү к кө лігіне жетеді?

1) 80 - 60 = 20 км/сағ - жақ ындау жылдамдығ ы.

2) 120: 20 = 6 сағ - осынша уақ ыттан кейін жең іл кө лік жү к кө лігіне жетеді.

3) Ө рнек тү рінде: 120: (80 - 60) = 6 (сағ)
Кері есептермен танысу.

Алдың ғ ы сабақ тарда балалар жылжып келе жатқ ан бір нысанның екіншісін қ уып жетуіне қ ажетті уақ ытты табуғ а арналғ ан есептерді шығ арды. Сондық тан бү гінгі сабақ та балаларды кері есептермен таныстыру қ ажет.

Ол ү шін №1 есептің а, ә, б нұ сқ аларын сыныппен бірге шығ арың ыз. Сызба мен оның астына жазылғ ан жауап тақ тадан ө шірілмейді. Есепті шешу барысында балалар бұ л есептерде ненің ө згергенін атап кө рсетеді жә не осы ө зара кері есеп туралы қ орытынды жасайды.

а) 175 - 75 = 100 (м/мин) - жақ ындау жылдамдығ ы.

200: 100 = 2 (мин) - Болаттың Жарқ ынды қ уып жететін уақ ыты

Ө рнек тү рінде: 200: (175 - 75) = 2 (мин)

ә) 1) 175 • 2 = 350 (м) - Болат 2 минутта осынша жол жү ріп ө тті.

2) 350 - 200 = 150 (м) - Жарқ ынның жү рген жолы.

3)150: 2 = 75 (м/мин) - Жарқ ынның жылдамдығ ы.

б) 1) 175 - 75 = 100 (м/мин) - жақ ындау жылдамдығ ы.

2) 100 • 2 = 200 м - бастапқ ы қ ашық тық (ү йлердің арасындағ ы қ ашық тық).

«Тағ ы да кері есеп бар ма?» деген сұ рақ қ а жауап іздеу.

Алғ ашқ ы бекіту.

№3 есепті шығ арың дар жә не бір-бір кері есеп қ ұ растырың дар.

Ө ткен тақ ырыптармен жұ мыс.

Уақ ытты белгілеп алып, №4 мысалды шығ арады. Жауаптарды тексеріп болғ аннан кейін, сыныпта есептеу жағ ынан алғ а шық қ ан чемпионды анық таң ыз.

№5-8 тапсырмаларды сыныпта жә не ү йде ө зіндік жұ мыс ретінде орындау қ ажет.

№8 - комбинаторлық есеп. Қ арлығ аш жексенбі кү ні ә жесіне (Ә), қ ұ рбысы (Қ) мен апайына (А) барғ ысы келеді. Қ ыз бала олардың ү йіне қ андай рет бойынша бара алады?

Шешудің екі тә сілі ұ сынылады: реттеу арқ ылы; мү мкіндіктер бұ тағ ы арқ ылы таң дап алу. Оны тақ тағ а орындайды. Ө здері туралы есеп қ ұ растыруды тапсырың ыз, шешуі осылай жазылады. Алдымен кімнен басталатынын анық тап алу керек, ал қ алғ ан екеуінің орны кезекпен ауыстырылады.

96-сабақ. Бір бағ ыттағ ы қ алып қ ою

қ озғ алысына берілген есептер

Сабақ тық мақ саты: есептің жаң а тү рімен - бір бағ ыттағ ы қ алып қ ою қ озғ алысына берілген есеп тү рімен таныстыру; есептеу дағ дыларын жетілдіру; есептің ө тілген тү рлерін шығ ара білу.

Сабақ тың барысы

Тірек білімдерін жетілдіру.

№1 тапсырманы ауызша есептеуге қ осың ыз.

Тақ тада динамикалық кө рнекі қ ұ ралды (жылжитын нысандар, тү зу сызық (жол), жол қ озғ алысы басталғ ан жерлерге қ ойылатын жалаушалар) пайдалана отырып, бір бағ ыттағ ы қ уып жету қ озғ алысына берілген есепті тү сіндірің із. Бұ л алдың ғ ы сабақ тағ ы №1, 3-есептерге ұ қ сас.

Содан соң жылжитын нысандардың орнын ауыстырың ыз. Енді балаларғ а мынадай сұ рақ қ ойың ыз:

- Мектептен, дү кеннен жә не т.б. алыстағ ының жылдамдығ ы тө мен болса не болады? (Ол алдында келе жатқ анды ешқ ашан қ уып жете алмайды.) Ал егер олар бір нү ктеден (бір жерден) шық са не болады? (Біреуі озып кетеді, екіншісі қ алып қ ояды. Яғ ни, олардың арасындағ ы қ ашық тық ү немі ұ лғ айып отырады.)