Сабақ. Ұзындық және оның өлшем бірліктері

Сабақ тың мақ саты: оқ ушыларды жаң а ұ зындық ө лшем бірлігі - километрмен таныстыру; ұ зындық ө лшем бірліктерінің арасындағ ы қ атынасты қ ою; атаулы сандармен есептеу дағ дыларын дамыту.

Сабақ тың барысы:

Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ тың мақ сатын хабарлау.

Тірек білім, білік жә не дағ дыны белсендіру.

«Компьютер» ойыны.

Теміржол кассасында қ анша билет сатылғ анын саң аң дар.

700 - 1 602 + 40 + 2 - 100 + 600 (1 152)

Ұ шақ қ а қ анша билет сатылды?

900: 2 + 150: 6 + 450 - 230 + 70 (390)

Пойызда қ анша билетсіз адам болды?

18: 2 + 10 + 1100 - 200 -300∙ 0 (0)

Ауызша есептеуге № 3 тапсырманы ұ сынуғ а болады.
Математикалық диктант.

· Кесіндінің 1

5- бө лігі 9 см. Барлық кесіндіде қ анша сантиметр бар?

· Қ осаяқ денесінің ұ зындығ ы 20 см. Бұ л оның секіру ұ зындығ ының

1

15- бө лігі. Қ осаяқ тың секіруінің ұ зындығ ы нешеге тең?

· Бақ а денесінің ұ зындығ ы 5 см. Бұ л оның секіру ұ зындығ ының

1

40 - бө лігі. Бақ аның секіруінің ұ зындығ ы нешеге тең?

· 1

5 метр неше дециметр болады?

· Жү зімнің қ ұ рамында 1

6 - бө лік қ ант бар. 90 кг жү зімде қ анша қ ант бар?

· Тү йе 40 жыл ө мір сү реді, ө мірінің 1

5 - бө лігінде ол ө седі. Тү йе қ анша жыл ө седі?

Жаң а материалмен танысу

Бұ л сабақ та маймыл, піл жә не жылан туралы мультфильмнен жыланның ұ зындығ ын ә ртү рлі ө лшемдермен ө лшегені туралы ү зінді кө рсетуге болады. (Г. Остер).

- Ә р ө лшеген сайын жыланның ұ зындығ ы ө згерді ме? Неге ә р ө лшегенде ұ зьшдық ө згеріп отырды? (Себебі, ө лшем ө згеріп отырды).

Жаппай жұ мыс

- Ұ зындық бірліктерін атаң дар. Ең кіші бірлік қ андай? Ең ірі бірлік

қ андай?

- Қ алай ойлайсың дар, ү лкен қ ашық тық ты қ андай бірліктермен ө лшеу тиімдірек?

Жү здік метрменен санаң дар (100 м, 200 м, 900 м). 1000 метрді ү лкен қ ашық тық ты ө лшеудегі жаң а ұ зындық ө лшемі ретінде санау енгізілген. Оны «километр» деп атайды. Километрді ө зің е таныс ұ зындық ө лшемдерімен салыстырың дар (оқ улық тағ ы кесте бойынша жұ мыс).

№1 тапсырманың ә) бө лімін орындау кезінде сандарды ө су ретімен орналастырады. Дауыстап тү сіндіру арқ ылы орындалады.

Алғ ашқ ы бекіту.

№2-ні тү сіндіре отырып орындау. Кө рсетілген ө лшем бірліктеріне ө рнектейді.

Мә ліметтерді километрмен жә не метрмен жазың дар.

· Джомолунгма тауының биіктігі 8 848 м.

· Альпідегі Монблан тауының биіктігі 4 807 м.

· Жер бетің дегі ең терең ү ң гір Франциядағ ы Пьер-Сен-Мартен деп аталады. Оның терең дігі 1 350 метрді қ ұ райды.

· Каспий тең ізінің ең терең жері - 1 025 метр.

· Қ азақ станның батысынан шығ ысына дейін 3 000 000 метр.

Ө тілген материалмен жұ мыс.

№3 тапсырмада есептеуді қ алай орындағ андарын тү сіндіре отырып орындайды.

№6 жарыс тү рінде ө здіктерінен орындайды. Барлық мысалдарды дұ рыс шығ арғ ан бірінші адам жең еді.

№5 есепті шығ ару жә не талдау мұ ғ алімнің жетекшілігімен орындалады.

1) 36 • 8 = 288 (б.) - барлығ ы

2) 288: 3 = 92 (б.) - балалардікі

3) 288 - 96 = 192 (б.) - ү лкендердікі

№7 тапсырманы орындау кезінде (есептемей салыстыр) ә ріпті ө рнектерге талдау жасалады. Балалар сол жә не басқ а салыстыру таң басын неге қ ойғ анын дә лелдеулері керек. Мысалы, егер 100 са-нын с -ғ а кө бейтсе, онда ол артады (с = 0 немесе 1 болғ ан жағ дайдан басқ а), егер санды с -ғ а бө лсе, онда ол с есе кемиді (с = 1 болғ ан жағ дайдан басқ а), бұ л жағ дайда с ә рпі нө лге тең болуы мү мкін емес, ө йткені нө лге бө луге болмайды. Демек с =1 немесе с> 1. Онда біз «=» жә не «>» таң басын қ оя аламыз.

№8 - жоғ арғ ы қ иындық тағ ы тапсырмалардың бірі. Алдымен оқ ушылардың шешуін ө зі табуына мү мкіндік тұ рызу керек. Білімі жоғ ары оқ ушылар болса, пайымдауларын тү сіндіріп кө рсін.

Ө здік жұ мыс

Мысалдар шығ арудан жарыс ұ йымдастыруғ а болады. Барлық мысалдарды дұ рыс, тез шығ арғ ан оқ ушы жең еді. Мысалдар тақ тағ а жазылады.

Ү й тапсырмасы: №4 (тура жә не кері есеп). Шығ армашылық дең гей: «Ұ зындық ө лшемі» тақ ырыбына зерттеу жү ргізу.

16-сабақ. Уақ ыт жә не оның ө лшем бірліктері

Сабақ шың мақ сашы: оқ ушылардың уақ ыт бірліктері жә не олардың арасындағ ы қ атынас туралы кө зқ арастарын нақ тылау; атаулы сандармен амалдар орындау дағ дыларын, сандарды ә ртү рлі ө лшем бірліктермен ө рнектей алу дағ дыларын жетілдіру.

Сабақ тың барысы:

Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ тың мақ сатын хабарлау

Тірек білім, білік, дағ дыны белсендіру

1. Жаппай жұ мыс.

· Ү ш аптада қ анша кү н бар?

· 2 жарым сағ ат қ анша минутты қ ұ райды?

· 2 сабақ қ анша минутқ а созылады?

· Жазғ ы каникул қ анша аптағ а созылады?

· Қ айсы айда ең аз кү н бар?

· Ақ пан айы 29 кү нге созылатын жыл қ алай аталады?

· Сө йлемді толық тырың дар: Спектакль 2... созылды. Айбек ә жесінің ү йінде 24... демалды.

· 1,
3 ғ асырда қ анша сағ ат бар?

· 1

12 тә улікте қ анша сағ ат бар?

· 1

3 сағ атта қ анша минут бар?

2. Кү лкілі есептер.

а) Қ осарлап жегілген ү ш ат сағ атына 24 км жү гіріп ө тті. Ә р ат қ анша км жү гірді?

ә) Екі бала 1 сағ ат 40 минут дойбы ойнады. Ә р бала қ анша уақ ыт дойбы ойнады?

Жаң а материалмен танысу

В. Дальдің «Жылнамашы қ ария» ертегісін оқ ушыларғ а оқ ып беру.

- Ертегіде қ андай уақ ыт бірліктері туралы айтылады? Жыл деген не? Жыл мезгілдерін айтып берің дер. Айларды рет-ретімен атаң дар. Бір айда қ анша кү н (тә улік) бар? Ең қ ысқ а қ ай ай? Бір жылда қ анша тә улік барын айтып берің дер. 1 жылда қ анша тә улік бар? 1 ғ асырда қ анша жыл бар? Ақ пан айы 29 тә улік болғ ан жылды кібісе жыл деп атайды.

Ә ртү рлі уақ ыт бірліктерімен ө рнектелген уақ ытты қ ай кезде санау немесе уақ ыт аралығ ын салыстыру керек болатын ә ртү рлі жағ дайлар бар. Бұ л ү шін уақ ыт бірліктерінің қ атынасын білу керек. Келің дер, уақ ыт кестесін қ ұ растырайық. Уақ ыттың қ андай ең ү лкен бірліктерін білесің дер? (Ғ асыр). Бұ л қ анша жыл? 1 жылда қ анша ай бар? 1 жылда қ анша тә улік бар? 1 айда қ анша тә улік бар? 1 сағ атта қ анша минут бар? 1 минутта қ анша секунд бар? (Ә ң гіме барысында балалар уақ ыт бірліктерінің қ атынасын дә птерлеріне жазып алады).

Жазғ андарың ды оқ улық та жазылғ андармен салыстырың дар.

- Уақ ытты ө лшеуге арналғ ан қ ұ рал қ алай аталады? (Сағ ат, секунд ө лшеуіш). Сағ аттың қ андай тү рлерін білесің дер? (Механикалық, электронды, қ ұ мсағ ат, сусағ ат, кү нсағ ат).

Уақ ыт аралығ ын есептеуге арналғ ан тапсырмаларды қ абылдау оқ ушыларғ а ауыр тиеді. №1 (ә) тапсырманы орындау ү шін циферблатты пайдаланың ыз (4-сағ атқ а арналғ ан демонстрациялық материалдарды қ араң ыз).

Алғ ашқ ы бекіту.

№2. Кө рсетілген ө лшем бірліктеріне ө рнектейді.

Ө тілген материалдармен жұ мыс.

№4 (а) есептің шешуін ұ жым болып, жан-жақ ты талдау арқ ылы орындау.

Болды -? 3 маш. 165-тен

Жұ мсалды -? тақ тай

Қ алды - 196 тақ тай

№4 (ә) есепті ө здіктерінен орындауғ а беріп, соң ынан талданады.

1) 45 • 4 = 180 (ш) алды

2) 180 + 270 = 450 (ш) болды

45 • 4 + 270 = 450 (ш)

- 45 жә не 4 сандарының кө бейтіндісі нені білдіреді? (Қ анша шеге алды?) Кө бейту арқ ылы не табылды? (Жә шікте барлығ ы қ анша шеге болғ аны).

№3 тапсырманы нұ сқ алар бойынша ө здік жұ мысқ а арнауғ а болады (1-бағ ан - 1-нұ сқ а, 2-бағ ан - 2-нұ сқ а).

№5 есепті сыныпта да, ү йде де орындауғ а болады. Кесте бойынша есеп қ ұ растырып, оны шығ арады.

Балаларғ а сұ рақ жә не ө рнектің сызбасы бойынша есепті шығ ару жоспарын қ ұ растыруды ұ сынуғ а болады:

1) Ү ш ү лкен альбомда неше фотосурет бар? (•)

2) Кішкентай альбомда неше фотосурет бар? (-)

3) Неше кішкентай альбом болды? (:)

№6 тапсырма геометриялық фигураларды (жазық жә не кө лемді) қ айталауғ а, тіктө ртбұ рыштың ауданын табуғ а бағ ытталғ ан. Суретке қ ара. Қ оршағ ан ортада тіктө ртбұ рыш, текше, тік бұ рышты параллелепипед пішінді заттар бар ма?

Тө мендегідей ө лшемдерге ие кілемдердің ауданын тап.

№8 тапсырма кө бейтудің тиімді тә сілімен таныстырады.

Жазуғ а қ араң дар. 19-ғ а кө бейтуді қ алай орындауғ а болады? (Санды 20-ғ а кө бейтіп, 19-ды шық қ ан нә тижеден азайту керек). Бізге есептеуде кө бейтудің қ андай қ асиеттері кө мектесті? (Ү лестірімділік қ асиеті).

Талдау жұ мысынан кейін оқ ушылар 1, 2-бағ андарды тү сіндіре отырып орындайды, ал 3-бағ анды ө здері орындайды.

Ү й тапсырмасы. №6 немесе №4, №8. Шығ армашылық дең гей: уақ ыт бірліктерін пайдаланып, есептер қ ұ растыру.

Бұ л сабақ та бақ ылау жә не тексеру жұ мыстарына арналғ ан дә птерден ө здік жұ мысты пайдалануың ызғ а болады.