Тірек білім, білік дағдыларын белсендіру

Бұ л сабақ тарда мұ ғ алім ө з қ алауы бойынша 6-7-сабақ тардың тапсырмаларын қ олдануына болады. Бақ ылау жә не тексеру жұ мыстарына арналғ ан дә птердегі математикалық диктанттарды немесе ұ сынылғ ан математикалық диктантты қ олдануың ызғ а болады.

Барлық амалдарғ а берілген қ арапайым есептерден тұ ратын математикалық диктант:

1. Газет 15 тең ге тұ рады. Осындай 4 газет қ анша тұ рады?

2. Бақ тиярдың 100 тең гесі болды. Ол 55 тең геге журнал сатып алды. Бақ тиярда қ анша тең ге қ алды?

3. 250 тең геге 5 бірдей ашық хат сатып алынды. Бір ашық хаттың бағ асы қ анша?

4. Кітаптың 100 беті, журналдың 25 беті бар. Журналда кітапқ а қ арағ анда қ анша бет кем?

5. Кітаптың 100 беті, журналдың 25 беті бар. Кітаптың беті

журналғ а қ арағ анда неше есе артық?

6. Самат 80 бет оқ ыды, бұ л кітаптың 1\3 бетін қ ұ райды. Кітаптың неше беті

бар?

7. Марат 65 тең геге альбом жә не 70 тең геге қ арындаш сатып алды. Марат барлығ ы неше ақ ша жұ мсады?

8. Мектеп ү шін 90 парта сатып алынды, бұ л мұ ғ алім ү стеліне қ арағ анда 10 есе артық. Мектепке неше мұ ғ алім ү стелі сатып алынды?

«Гинестің рекордтар кітабынан» диктант.

1. Метрмен ө рнекте. Ең биік қ ұ йынның биіктігі 1 км 528 м. Бұ л қ ұ йын

Австралияда болды.

2. Метрмен ө рнекте. Ең қ алың мұ здың қ алың дығ ы 4 км 776 м.

3. Минутпен ө рнекте. Ең ұ зақ кө рінген кемпірқ осақ аспанда

3 сағ ат тұ рды. Ол Англияда болғ ан еді.

4. Граммен ө рнекте. Ең ү лкен қ ызанақ Америкада ө сірілді. Оның

массасы 3 кг 51 г.

3. Сабақ тың тақ ырыбымен жұ мыс

- Бү гінгі сабақ та сендер бағ асын, санын, қ ү нын, сонымен қ атар массаны табуғ а арналғ ан есептерді қ алай шығ аратынын естерің е тү сірдің дер. Ал есеп деген не? Есепте қ андай элементтер міндетті тү рде болады? Мынандай мә тінді есеп деп айтуғ а бола ма?

1) Кө шеде ер балалар жә не 5 қ ыз бала серуендеп жү р. Кө шеде барлығ ы неше бала серуендеп жү р?

2) Дү кенге 5 жә шік қ арақ ат жә не ә рқ айсысында 30 кг-нан 4 жә шік жү зім ә келінді.

3) Қ оймағ а барлығ ы неше килограмм печенье мен прә ндік ә келінді?

№1 есепті шығ ару алдында балалардан: «Бағ а деген не? Қ ұ н деген не? Саны мен қ ұ нын біле отырып, бағ асын қ алай табуғ а болады? Қ ұ ны мен бағ асын біле отырып, санын қ алай табуғ а болады?» деп сұ рау пайдалы болмақ.

а) Кесте бойынша есептер қ ұ растыр, оларды шығ ар (балалар тек шешуін жазады).
1) 315: 7 = 45(тең ге)

2) 726: 6 = 121 (тең ге)

3) 432: 9 = 48 (тең ге)

Оқ ушылар ө здігінен орындайды.

№2 есептің шарты кестеге қ ысқ аша жазылады.

1) 25 ∙ 6 = 150 (кг) - печенье

2) 150 - 50 = 100 (кг) - прә ндік

3) 100: 20 = 5 (қ орап) - прә ндік

Қ осымша сұ рақ тар:

- Барлығ ы қ анша печенье жә не прә ндік ә келінді? Печенье салынғ ан қ орап қ анша артық ә келінді?

Мә тінді есепті шығ ара білу дең гейін тексеру мақ сатында жә не тексеру жұ мыстары дә птерінен тест тапсырмаларын орындатуғ а болады.

№6. Кестедегі сандарды кезекпен бос орынғ а қ ойып, ө рнектерді шығ арады.

№7 тапсырманың жауабы: 4 ү шбұ рыш жә не 6 ү шбұ рыш.

№8 - «емес» сө зін қ олдануғ а арналғ ан логикалық сипаттағ ы тапсырма.

Талдау ү шінші қ орапқ а жазылғ ан пікірден басталады. Онда екі тү рлі пікір берілген: кітаптар да, ойыншық тар да емес. Балалар қ орытынды жасайды. Ары қ арай кез келген қ орапқ а кө шуге болады. Мысалы, екіншіге.

7-сабақ тың барысы:

№2 ауызша орындалады. а) Кестенің ә р қ атары бойынша есеп қ ұ растырып, оларды шығ арады.

ә) Кестедегі мә ліметтерді пайдаланып, бірнеше амалмен шығ арылатын есептер қ ұ растырады. Есеп екі тә сілмен шығ аруғ а кіріспес бұ рын қ иындату керек. Мысалы, мұ ғ алім алдын ала тақ таның жабылатын екі жағ ның артына есептің ә ртү рлі тә сілмен шығ арылу жолын жазып қ ояды, содан соң оқ ушыларғ а есепті шығ аруды ұ сынады. Оқ ушылардың қ андай нұ сқ аны ұ сынуына байланысты шығ арып болғ аннан кейін басқ а шығ арылу тә сілін тақ таның артын ашып кө рсетеді. Оқ ушыларғ а айырмашылығ ын табуды ұ сынады. Осылайша, балалар есепті шығ арудың ә ртү рлі тә сілдерін естеріне тү сіреді.

№3 есеп «Костюмге кө йлекке арналғ ан матағ а қ арағ анда қ анша метр мата артық жұ мсалады?» деген сұ рақ пен толығ уы мү мкін. Қ ысқ аша жазуды кесте тү рінде орындау тиімдірек:

Шешуі амалдар бойынша немесе ө рнек тү рінде орындалады.

240: 40 - 320: 80 = 2 (м)

№4 есеп тақ тағ а жазылады. Шешуін амалдар бойынша немесе ө рнек тү рінде орындауғ а болады. Екінші тә сіл тиімдірек екенін оқ ушылармен талқ ылауғ а болады. Себебі екі тә сіл ұ сынылғ ан.

1-тә сіл: 550: 50 + 450: 50 = 20 (м)

2-тә сіл: (550 + 450): 50 = 20 (м)

Оқ ушыларғ а келесі есепті шығ аруғ а ұ сынуғ а болады.

Дү кенге ә рқ айсысында 10 кг-нан 12 жә шік ө рік жә не ә р-қ айсысында 7 кг-нан 26 жә шік жү зім ә келінді. Дү кенге барлығ ы неше килограмм жеміс ә келінді? 10 • 12 + 7 • 26 = 302 (кг)

№8 логикалық есептің жауабы: «Отбасында ү ш ағ айынды бала бар: Рү стем, Айбек жә не ү лкен ағ асы. Ү лкен ағ асын Қ айрат деп атайық. Ү шеуінің жасын қ осқ анда 29 жыл. Ү лкен ағ асы Қ айрат пен Рү стемнің жасы бірге алғ анда 18 жыл екені белгілі, демек, Айбектің жасы: 29 - 18 = 11 (жас); Қ айраттың жасы: 29 - 16 = 13 (жас); Ал Рү стемнің жасы: 18 - 13 = 5 (жас)».Оқ ушылардың есепті ө з бетінше шешуіне мү мкіндік беру керек.

Жеке оқ ушылармен жұ мыс ретінде оқ ушыларғ а карточка бойынша жұ мысты ұ сынуғ а болады.

8 - сабақ. Ө ткенді қ айталау. №1 ө здік жұ мыс

Сабақ тың мақ саты: оқ ушылардың білім, білік дағ дыларының дең гейін анық тау; қ осу, азайту, кө бейту жә не бө луді орындау; тең деулерді жә не есептерді шығ ару; геометриялық фигураларды сызу жә не тіктө ртбұ рыштың ауданы мен периметрін есептеу.

Білім дең гейлерін тексеруге №1 ө здік жұ мысын (бақ ылау жә не тексеру жұ мыстары дә птерінде) немесе №8 сабақ материалдарын қ олдануғ а болады.

Білімдерін бақ ылауда қ ателерді есепке алу жә не қ ателерді тү зетуге арналғ ан жұ мыс жү зеге асырылуы тиіс. Баланың ө з қ атесін ө зі тауып, ө з қ атесін тү зете алуы маң ызды. Бақ ылау жұ мысын тексерген кезде мұ ғ алім бірден қ ателерді тү зетпеуі тиіс, оның қ андай тапсырмадан қ ателескенін оқ ушығ а кө рсетеді. Содан соң оқ ушы ө з қ ателігін анық тап, оны тү зетуге кү ш салуы мү мкін.

9 -сабақ. Жаң а санау бірлігі — мың дық тың пайда болуы.

Разрядтар мен кластар.

Сабақ тың мақ саты: кө п таң балы сандардың қ ұ рылымы жә не жаң а санау бірлігі - мың дық туралы тү сініктерін қ алыптастыру; кө п таң балы сандарды оқ и алуғ а ү йрету.

Сабақ тың барысы.

1. Ұ йымдастыру кезең і

2. Тірек білім, білік жә не дағ дыларын белсендіру.

Кө ркем жазу минуты: 5 жү здік, 3 ондық, 1 бірлігі бар санды жазың дар. Қ андай сан жаздың дар? Осы цифрларды пайдаланып, тағ ы басқ а ү ш таң балы сандар жазың дар (531, 513, 351, 315, 153, 135).

Ең ү лкен санды атаң дар. Ең кіші санды атаң дар.

1 бірлік, 5 ондық, 3 бірлігі бар сандарды атаң дар.

№1 тапсырма ауызша есептеуге берілген.

Математикалық диктант. Мына сандарды жазың дар:

- 2 жү здік;

- 4 жү здік, 2 бірлік;

- 7 жү здік, 5 ондың, 6 бірлік;

- 9 жү здік;

- алдың ғ ы сан 897;

- келесі сан 389;

- 5 ондық, 7 бірлік

Жазылғ ан сандарды разрядтың қ осылғ ыштарғ а жіктең дер.

3. Жаң а материалмен танысу.

Есептеу кезінде біз ә ртү рлі бірліктерді пайдаланамыз. Егер бізге аздағ ан заттарды санау керек болса, бірліктер пайдаланылады. Бірліктермен нені санауғ а болады? Ондық тармен нені санайды? Жү здікпен ше? Ал егер кө п затты санау керек болса, анағ ұ рлым ірі бірліктер қ олданылады. №2 жаттығ у.

- Жү здіктермен санау арқ ылы сендер жаң а санау бірлігі -мың ды білдің дер. Мың дық тармен де бірліктер сияқ ты санайды.

- 1 мың дық та қ анша жү здік бар?

Сандарды оқ ың дар: 1 000, 2 000, 5 000, 45 000, 800 000.

Мынадай қ орытынды жасалады: «Заттар кө п болғ анда, оларды мың дық тармен санайды. Мың дық - жаң а санау бірлігі. Мың дық тармен бірліктермен санағ андай санайды».

Ары қ арай тақ тада оқ улық тағ ы кестеге ұ қ сас кесте қ ұ растырылады.

Тақ тағ а жаң а нумерациялық кесте ілінеді (4-сыныпқ а арналғ ан
демонстрациялық материалдарғ а қ араң ыз). Осы кесте арқ ылы ү ш нө лмен аяқ талатын сандарды оқ уғ а жаттығ ады. Кестені жаң а сабақ ты бекітуге қ олдануғ а болады. Балаларғ а сан-карточкаларды пайдаланып, кестені толтыру ұ сынылады (тек мың дар класы толтырылады, ал бірліктер класында нө лдер тұ рады), жазылғ ан сандарды дауыстап оқ иды.

4. Ө тілген материалмен жұ мыс

№4 жаттығ у бірінші рет кездесіп отыр: бірдей тү бірі бар тең деулер жұ бын жазады. Шешу ү шін алдымен кү рделі тең деуді шешу алгоритмі қ айталанады. Оларды қ алай ық шамдауғ а болатыны анық талады. Содан соң соң ғ ы амал мен белгісіз компонентті бө ліп алады. Ә рбір тең деудің тү бірін тауып, оларды салыстырады. Егер кейбір балалар бұ л тапсырманы шешпей-ақ анық тай алатын болса, олардың пайымдауын тың дау керек жә не қ орытынды шығ ару керек. Содан соң тең деуді шешіп, жауаптары тексеріледі.

№6 (а) есепті ә ртү рлі тә сілмен шығ арғ аннан кейін мұ ғ алім оқ ушылардың назарын есепті шығ арудың 2-тә сіліне аудара алады.

1-тә сіл: 140: 10 + 160: 10 = 30 (бала)

2-тә сіл: (140 + 160): 10 = 30 (бала)

ә) бө лімін ө з беттерінше шығ аруғ а ұ сынуғ а немесе ү йден орындауғ а беруге болады.

№7 ө рнектерді салыстыруды логикалық талдауғ а қ ұ ру керек. Балалардың салыстыру белгілерін тү сіндіре алуы маң ызды. Сонымен бірінші ө рнекті салыстыра отырып, оқ ушылар «12 • 2 + 12 ө рнегі 12 • 4 ө рнегінен кіші, себебі бірінші бө лімді 12 • 3 деп қ айта қ ұ руғ а болады, ал егер кө бейткіштердің біреуі кемісе, онда ө рнектің мә ні де кемиді» деп тү сіндіреді жә не т.б.

№8 тапсырманы ө з беттерінше орындап, жақ шаны қ ойып шығ ады. Соң ынан тексеру ұ сынылады.

140 - (70: 7 - 5) = 135 (140 - 70: 7) - 5 = 125

(140 - 70): (7 - 5) = 35 (140 - 70): 7 - 5 = 5

6. Ү й тапсырмасы. №5, 6 (ә) есепті шығ ару. Шығ армашылық дең гей: ө зің оқ и алатын ең ү лкен санды ойла жә не оны жаз.