Балаларда бұлшықет сүйек жүйесінің даму ақаулары және зақымдалуы.

Сан сү йегінің туа біткен шығ уы а – сан сү йегі басынынң ұ ршық ойығ ынан толық шығ уы жә не генетикалық жә не экзогендік факторлардың кумуляциялық ә сері нә тижесінен пайда болатын аномалияларғ а жатады. Даму ақ ауы нә ресте туғ ан біріншілік (тератогендік) шығ уда кезде айқ ын анық талуы (буыннан толық шығ у, жартылай шығ у) мү мкін.

Ерте клиникалық белгісі – науқ астың алғ ашқ ы аптасында анаық талатын буыннан жылжып кету белгісі. Екінші клиникалық белгі - санды сыртқ айналдырудың шектелуі, бұ л біріншілік жоғ ары буыннан шығ уларғ а тә н белгі.

Диагноз қ оюда 2-3 айлық мерзімде пайда болатын баланың аяғ ының сыртқ а ротациялануы, сан-бө ксе жә не сан тері қ атпарларының асимметриясы, жыныс ернеулерінің қ исық орналасуы, зақ ымдалғ ан аяқ тың қ ысқ алығ ы жә не басқ а белгілер ескеріледі. Диагнозды нақ тылау ү шін жамбас-сан буындарының УДТ жә не рентгенографиясы жасалады.

Ерте функциялық емдеу ә дістері ХХ ғ асырдың 20-30 жылдары шығ арылғ ан. Балаларды емдеу ү шін 4-6 ай кө лемінде жаялық қ а аяғ ынының арсын ашып орау, Фрейк жастақ шасы, Павлик ү зең гісі, ә ртү рлі қ ысқ ыштар қ олданылады. Бақ ылау рентгенограммасы емдеуді тоқ тату немесе ары қ арау жалғ астыру туралы сұ рақ ты шешеді (К.А.Крумень, 1958; П.А.Баубинас, 1965; В.Я.Вилеменский, 1971).

Орнына тү спеген шығ уларғ а операция жасалады, операция жасау кезінде ұ ршық ойығ ында сан сү йегі мойынының қ исаю бұ рышы (сан сү йегі мойыны мен диафиздік бұ рыш, антеверсия бұ рышы, вертикаль жә не горизонталь қ исаю бұ рыштары, ойық тар) ескеріледі.

Операциялық ем нә тижелерін жақ сартуғ а ұ мтылу бірнеше жаң а бағ ыттардың пайда болуына себекп болды:

­ артропластика типі бойынша орнына салу

­ сан сү йегін қ ысқ арту жә не сан сү йегі мойынының жағ дайын коррекциялау

­ ұ ршық ойығ ы тө бесін реконструкциялау

­ жамбас сү йегінің остеотомиясы

Тек қ ана операция жасау операциядан кейін 1, 5-2 жыл бойы буынғ а аз жү ктемемен, ауырлық тү сірмей, ү немі физиоем, массаж, ЕДШ курстарымен қ алпына келтіру ә дістерін қ олданып, емді жалғ астырғ анда ғ ана жақ сы нә тиже береді.

Қ исық табан. Біткен қ исық табан жиі кездесетін даму ақ ауы. Негізгі клиникалық белгісі - эквинус, супинация и аддукция, бала жү ре бастағ ан уақ ыттан қ осымша белгі-жіліншік торсия сы анық талады.

Қ исық табанның патогенезі флексатор-супинатор мен экстензор-пронатор арасындағ ы туа біткен бұ лшық еттік дисбаланспен тү сіндіріледі.

Емдеу шаралары нә рестелік кезең нен басталып, қ исық табанның барлық компоненттерінің бір мезгілде жойылуына бағ ытталуы керек. Нә рестелік кезең де деформацияны жою ү шін емдік мақ сатта Финк-Эттингер ә дісі бойынша таң ғ ыш салу қ олданылады. Соң ынан сатылы этапты гисптік таң ғ ыштар салынады. Консервативтік ем 1 жасқ а дейін қ олданылады. Егер қ исық табан консерватитвтік ә діспен емделмесе, операциялық ә діс пен ортопедиялық емге кө шеді.

Қ исық мойын. Қ исық мойынның негізгі белгісі – мойынның деформациясы жә не бастың дұ рыс орналаспауы.

Басты изететін бұ лшық еттің фиброзды ө згерісі бұ лшық еттің қ ысқ аруына жә не бастың зақ ымдалғ ан жақ қ а қ исаюына жә не бұ рылуына ә келеді.

Консервативтік ем – жергілікті: регрессиялаушы жаттығ улар, мойын бұ лшық еттерінің массажы, физиотерапевттік процедуралар, коррекциялаушы функциялық иммобилизация т.б. Баланың 2 жасынан бастап емдеу 74-85% науқ астарда зақ ымдалғ ан бұ лшық еттің формасы мен функциясын қ алпына келтіруге мү мкіндік береді.

Уақ ытында адекватты емдеу жү ргізілмеген кезде бала 3 жастан асқ анда бастың патологиялық қ исаюы жә не бұ рылуының ұ лғ аюына байланысты екіншілік ө згерістер пайда болады: бет сү йектерінің асимметриясы жә не гемигипоплазиясы, омыртқ а бағ анының кеуде бө лімдерінде функциялық сколиоз.

Консервативтік шаралардан нә тиже болмаса, бала 2 жастан асқ анда хирургиялық ем кө рсетілген. Микулич жә не Зацепин операциялары қ олданылады.

4. Иллюстрациялық материал: презентация.

Дебиет

1. Дюсембаев А.А., Ормантаев К.С. ред. Балалар хирургиясы. Алматы 2008.

2. Сапарова К.Г. Балалар травматологиясы. Семей, 2000.

3. Вед-- В.Я. Диагностика и функциональное лечение врожденного вывиха бедра. М.1971.

4. Волков М.В. Диагностика и лечение врожденного вывиха бедра. М. 1969.

5. Штурм В.А. Врожденные заболевания и аномалии развития костно-суставного аппарата. Руководство по ортопедии и травматологии. М. 1968, с.462-476.

6. Зацепин Т.С. Косолапость. М.Медицина, 1960

7. Мороз П.Ф. Методика оперативного лечения врожденной косолапости у детей. М.Медицина, 1966 г.

6. Бақ ылау сұ рақ тары (кері байланыс)

1. Туа біткен пилоростеноздың негізгі симптомдары

2. Гиршпрунг ауруында ас қ орыту жолының қ ай бө лімдері зақ ымдалады?

3. Тік ішек атрезиясындағ ы рентгенодиагносткалық ә діс

4. Ө ң еш атрезиясының белгісі.

а) ауыз бен мұ рыннан кө піршік шығ у

б) ө т аралас қ ұ су

5. Эквинус туа біткен қ исық табанның негізгі клиникасы болады ма?

а) иә

б) жоқ

6. Туа біткен сан сү йегі шығ уының клиникалық кө ріністері

7. Қ ай ауруда бет сү йектерінің асимметриясы байқ алады?