Н-Ниса» сүресінің 60-61 аяттары туралы

Аллаһ Тағ ала былай деді:

أ َ ل َ م ْ ت َ ر َ إ ِ ل َ ى ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ ي َ ز ْ ع ُ م ُ و ن َ أ َ ن ّ َ ه ُ م ْ آ م َ ن ُ و ا ب ِ م َ ا أ ُ ن ْ ز ِ ل َ إ ِ ل َ ي ْ ك َ و َ م َ ا أ ُ ن ْ ز ِ ل َ م ِ ن ْ ق َ ب ْ ل ِ ك َ ي ُ ر ِ ي د ُ و ن َ أ َ ن ْ ي َ ت َ ح َ ا ك َ م ُ و ا إ ِ ل َ ى ا ل ط ّ َ ا غ ُ و ت ِ و َ ق َ د ْ أ ُ م ِ ر ُ و ا أ َ ن ْ ي َ ك ْ ف ُ ر ُ و ا ب ِ ه ِ و َ ي ُ ر ِ ي د ُ ا ل ش ّ َ ي ْ ط َ ا ن ُ أ َ ن ْ ي ُ ض ِ ل ّ َ ه ُ م ْ ض َ ل ا ل ا ب َ ع ِ ي د ً ا (٦ ٠)و َ إ ِ ذ َ ا ق ِ ي ل َ ل َ ه ُ م ْ ت َ ع َ ا ل َ و ْ ا إ ِ ل َ ى م َ ا أ َ ن ْ ز َ ل َ ا ل ل ّ َ ه ُ و َ إ ِ ل َ ى ا ل ر ّ َ س ُ و ل ِ ر َ أ َ ي ْ ت َ ا ل ْ م ُ ن َ ا ف ِ ق ِ ي ن َ ي َ ص ُ د ّ ُ و ن َ ع َ ن ْ ك َ ص ُ د ُ و د ً ا (٦ ١)ف َ ك َ ي ْ ف َ إ ِ ذ َ ا أ َ ص َ ا ب َ ت ْ ه ُ م ْ م ُ ص ِ ي ب َ ة ٌ ب ِ م َ ا ق َ د ّ َ م َ ت ْ أ َ ي ْ د ِ ي ه ِ م ْ ث ُ م ّ َ ج َ ا ء ُ و ك َ ي َ ح ْ ل ِ ف ُ و ن َ ب ِ ا ل ل ّ َ ه ِ إ ِ ن ْ أ َ ر َ د ْ ن َ ا إ ِ ل ا إ ِ ح ْ س َ ا ن ً ا و َ ت َ و ْ ف ِ ي ق ً ا (٦ ٢)

«(Мухаммад,) сағ ан тү сірілген (Қ ұ ранғ а) жә не сенен бұ рын тү сірілген (Кітаптарғ а) иман келтірдік деп, кұ р ө ршеленгендерді кө рмейсің бе? Олар шайтанғ а жү гінісуді қ алайды. Негізінде, оларғ а оғ ан қ арсы болу ә мір етілген болатын. Ө йткені шайтан оларды мү лде ұ зақ қ а адастыруды қ алайды. Ал оларғ а: «Аллаһ тү сірген Қ ұ ранғ а жә не Пайғ амбарғ а келің дер», - делінсе, екіжү зділердің сенен жылдам бет бұ ратындық тарын кө ресің. Сонда олар қ айтып, қ олдары істегендерінің салдарынан бастарына бір кү йзеліс келгенде, сағ ан келіп: «Біз жақ сылық ты, ү йлесуді қ алап едік», - деп, Аллаһ тың атымен ант етеді».

Тараудың «Бірқ ұ дайшылық Кітабына» сә йкестілігі:

Автор, Аллаһ оны рахымына бө лесін, осы тарау арқ ылы (оқ ырманның) назарын таухидтың нені қ амтитынына ә рі оның ә лдебір тартысты мә селелер туындағ ан кездерде Аллаһ тың Елшісіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жү гінуді міндеттейтініне қ аратты. Ө йткені бұ л міндеттеме екі куә ліктен туындайды. Ал кім екі куә лікпен куә лік берсе, бірақ ү кім шығ ару ү шін Аллаһ тың Елшісінен (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) басқ а біреуді таң даса, сол ө з куә лігінде ө тірікші болып табылады.

Осы аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта ү кім шығ ару ү шін міндетті тү рде Аллаһ тың Кітабына жә не Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Сү ннетіне жү гіну ә рі осығ ан разы болу, жә не ө зің мен ө з істерің ді осығ ан тапсыру қ ажет екендігіне нұ сқ алады.

2. Аятта кімде-кім ү кім ү шін шариғ ат пен Исламнан басқ а нә рселерге жү гінсе, сол кә пір болады жә не тү зеуші емес екеніне нұ сқ ау бар, тіпті ол ө зінің тү зетуді қ алайтынын мә лімдесе де.

3. Аятта Аллаһ тың тү сірген (заң ымен) ү кім етпейтін адам тағ ут болып табылатынына, жә не сондай-ақ Аллаһ тың заң ынан бө лек ә лденеге жү гінетін адам тағ утқ а жү гінетініне нұ сқ ау бар, ол (бұ ны) қ алай атаса да.

4. Аятта тағ утқ а иман келтірмеудің міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

5. Аятта шайтанның айласынан сақ тандыру, ә рі ол адамды тура жолдан тайдыратынына нұ сқ ау бар.

6. Аятта егер ә лдебіреу ү кім ү шін Аллаһ Тағ аланың тү сіргеніне жү гінуге шақ ырылса, ол осыны қ абылдауғ а міндетті екеніне нұ сқ ау бар. Ал егер ол осыдан бас тартса, онда екіжү зділікке тү седі.

7. Аятта адамның тү зеуді қ алаймын деп мә лімдеуі оның Аллаһ Тағ аланың тү сіргенінен ө зге нә рсемен ү кім шығ аруына ақ тау бола алмайтынына дә лел бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Аллаһ Тағ ала былай деді:

و َ إ ِ ذ َ ا ق ِ ي ل َ ل َ ه ُ م ْ ل ا ت ُ ف ْ س ِ د ُ و ا ف ِ ي ا ل أ ر ْ ض ِ ق َ ا ل ُ و ا إ ِ ن ّ َ م َ ا ن َ ح ْ ن ُ م ُ ص ْ ل ِ ح ُ و ن َ (١ ١)

«Оларғ а: «Жер жү зінде бұ зақ ылық қ ылмандар!», - делінсе, олар: «Біздер тү зеуші ғ анамыз», - дейді» («ә л-Бақ ара» сү ресі, 11-аят).

Бұ л аятта кім Аллаһ Тағ аланың тү сіргенінен ө зге нә рсеге ү кім ү шін жү гінуге шақ ырса, немесе кү нә лі істерді насихаттаса, сол іс жү зінде жер бетіндегі ең ұ лы бұ зық тық қ а шақ ырғ ан болып табылатынына нұ сқ ау бар.

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта шариғ атқ а қ айшы келетін ә лдебір тә ртіптерге немесе заң дарғ а ү кім ү шін жү гінуден сақ тандыру бар, тіпті осы заң ды қ абылдайтындар ө здерінің тү зетуді мақ сат еткендігін мә лімдесе де.

2. Аятта егер адам Қ асиетті ә рі Пә к Аллаһ Тағ аланың тү сіргенін (заң ын) тастаса, оның тү зетуді қ алайтындығ ы туралы мә лімдемесі оғ ан ақ тау болмайтынына дә лел бар.

3. Аятта ө з пікірің мен алданудан сақ тандыру бар.

4. Аятта жү регінде дерті бар адам ақ иқ атты ө тірік, ал ө тірікті ақ иқ ат деп елестететіне нұ сқ ау бар.

5. Аятта жақ сы ниет шариғ аттың шекарасын бұ зуғ а негіз бола алмайтынына нұ сқ ау бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Аллаһ Тағ ала сондай-ақ былай деді:

و َ ل ا ت ُ ف ْ س ِ د ُ و ا ف ِ ي ا ل أ ر ْ ض ِ ب َ ع ْ د َ إ ِ ص ْ ل ا ح ِ ه َ ا

«Жер беті тү зетілген соң онда бұ зақ ылық жасамаң дар» («ә л-Ә ғ раф» сү ресі, 56-аят).

Бұ л аятта кім Аллаһ Тағ аланың тү сіргенінен ө зге нә рсеге ү кім ү шін жү гінуге шақ ырса, сол жер бетіндегі ең ұ лы бұ зық тық ты жасағ ан болатынына нұ сқ ау бар.

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта кү нә лар жер бетінде бұ зық тың таралуына себеп болатынына нұ сқ ау бар.

2. Аятта Аллаһ қ а мойынсұ ну жер бетіндегі барлық нә рсенің тү зелуінің себебі екеніне нұ сқ ау бар.

3. Аятта Аллаһ Тағ аланың тү сіргенінен ө зге нә рсеге ү кім ү шін жү гіну – жер бетіндегі бұ зық тың себебі екеніне нұ сқ алады.

4. Аятта адамдардың салиқ алы болуына жә не олардың тү зелуіне тек Аллаһ Тағ аланың тү сіргені арқ ылы ғ ана қ ол жеткізуге болатынына нұ сқ ау бар.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Аллаһ Тағ ала сондай-ақ былай деді:

أ َ ف َ ح ُ ك ْ م َ ا ل ْ ج َ ا ه ِ ل ِ ي ّ َ ة ِ ي َ ب ْ غ ُ و ن َ و َ م َ ن ْ أ َ ح ْ س َ ن ُ م ِ ن َ ا ل ل ّ َ ه ِ ح ُ ك ْ م ً ا ل ِ ق َ و ْ م ٍ ي ُ و ق ِ ن ُ و ن َ (٥ ٠)

«Олар жаһ илиет дә уірінің ү кімін іздейді ме? Анық нанғ ан ел ү шін Аллаһ тан жақ сы ү кім беруші кім?» (ә л-Мә ида» сү ресі, 50-аят).

Бұ л аятта кімде-кім Аллаһ тың ү кімінен басқ а ү кімдерді, немесе адамдар ойдан шығ арғ ан ә лдебір тә ртіптер мен заң дарды қ аласа, сол сонысымен надандық дә уірінің ү кімін қ алағ ан болатынына дә лел бар.

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта ү кім ү шін Аллаһ Тағ аланың шариғ атына жү гінудің міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

2. Аятта кімде-кім Аллаһ тың шариғ атынан бет бұ рса, сол сонысымен надандық дә уірінің ү кіміне жү гінген болып табылатынына нұ сқ ау бар.

3. Аятта шариғ и заң -ережелердің ерекше сипаттарын тү сіндіру ә рі олар жақ сылық, ә ділдік жә не рахым екеніне нұ сқ ау бар.

4. Аятта ойдан шығ арылғ ан заң дарғ а немесе батыстық ережелерге ү кім ү шін жү гіну кү пірлік екеніне нұ сқ ау бар.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Абдуллаһ ибн Умар, оғ ан Аллаһ разы болсын, Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай дегенін баяндағ ан: « Сендердің ешқ айсыларың ө з қ алауларың ды мен алып келген нә рсеге бағ ындырмайынша иман келтірген болмайсындар» («ә л-Арба`ун» ә н-Нә уауи, 47-аят).

Ә н-Нә уауи былай деді: «Бұ л — сенімді хадис. Біз оны «ә л-Хужжә» кітабында сенімді иснадпен келтіргенбіз».

Ә н-Нә уауи – Мухиддин абу Закария Яхья ибн Шариф ә н-Нә уауи, (оның «ә н-Нә уауи» деген нисбасы) туып-ө скен қ ыстағ ының атынан шық қ ан. Бұ л кө птеген пайдалы кітаптар жазғ ан ө те атақ ты имам. Һ ижраның 676 жылы қ айтыс болғ ан, Аллаһ оны рахымына бө лесін.

Бұ л хадисте Аллаһ Тағ аланың шариғ атына разылық сезінбейтін немесе оны жақ сы кө рмейтін, сондай-ақ шариғ атқ а қ айшы келетін нә рселерге жек кө рушілік танытпайтын адамның иманын теріске шығ ару бар.

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) алып келген барлық нә рсеге, ә сіресе, заң дарғ а жә не сол заң дарғ а сә йкес жасалатын амалдарғ а сү йіспеншілік танытудың міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

2. Хадисте Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) шариғ атына қ айшы келетін нә рселерге жек кө рушілік танытудың жә не олардан аулақ болудың міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

3. Аятта жү регі Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) алып келген нә рсеге қ айшы келетін адамның иманнан жұ рдай екеніне нұ сқ ау бар, тіпті ол осы шариғ атқ а сә йкес амал жасап жатқ ан болса да.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Ә ш-Шә ғ би, Аллаһ оны рахымына бө лесін, былай деп баяндайтын: “Бірде екіжү зділердің біреуі яһ удимен тартысып қ алады да, яһ уди оғ ан: «Жү р, Мухаммадқ а жү гінейік», - дейді, ө йткені оғ ан оның пара алмайтыны мә лім еді. Ал екіжү зді болса: «Жү р, одан да яһ удилердің ү кіміне жү гінейік», - деп (ұ сыныс) айтады, ө йткені ол олардың пара алатынын білетін еді. Тартысқ ан екеуі арасын шешу ү шін Жухайнадағ ы бір кө ріпкелге баруғ а келіседі. Ә рі сол кезде: «Сен... деп мә лімдейтіндерді кө рмедің бе?», - деген аяттар тү сірілді» ”.

Ә ш-Шә ғ би – Амир ибн Шурахбил ә ш-Шә ғ би немесе Амир ибн Абдуллаһ ибн Шурахбил ә ш-Шә ғ би, сахих жеткізуші, табиғ индерден боғ ан фақ иһ. Ол һ ижраның 103 жылы қ айтыс болғ ан, Аллаһ оны рахымына бө лесін.

Бұ л асарда Аллаһ тың шариғ атынан басқ а нә рсеге ү кім ү шін жү гіну Аллаһ қ а жә не Оның Кітаптарына деген иманғ а қ айшы келетін нә рсе екеніне нұ сқ ау бар.

Асардан алынатын пайдалар:

1. Асарда ү кім ү шін Аллаһ Тағ аланың шариғ атына жү гіну міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

2. Асарда Аллаһ Тағ аланың шариғ атынан ө зге нә рсеге ү кім ү шін жү гіну иманғ а қ айшы келетініне нұ сқ ау бар.

3. Асарда екіжү зділердің болмысын тү сіндіру жә не олар яһ удилерден де жаман екеніне нұ сқ ау бар.

4. Асарда парақ орлық тың тыйым салынғ анына ә рі ол яһ удилердің ә деттерінен екеніне нұ сқ ау бар. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) пара алатын адамды да, пара беретін адамды да лағ ынеттеді.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Басқ а бір хадисте осы аяттың тү суінің себебі туралы былай деп айтылғ ан: «Бірде екі адам ө зара тартысып қ алады да, бірі екіншісіне: «Жү р, ендеше, Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын), ол біздің арамызды шешуі ү шін, жү гінейік», - деп ұ сынады. Екіншісі болса: «Кағ б ибн Ә шрафқ а барайық», - деді. Ең соң ында олар Умарғ а жү гінді де, тартысқ андардың біреуі оғ ан болғ ан тірліктің барлығ ын айтып береді. Умар Пайғ амбарғ а жү гінгісі келмеген кісіден: «Осылай болғ аны рас па?», - деп сұ рады. Ә лгі адам: «Иә, осылай болды», - деп жауап береді. Сонда Умар қ ылышын шығ арып, оны шауып тастайды» (Ибн Хажә р «Фатх ә л-Бари» 5/29 асарды ә лсіз деді).

Кағ б ибн ә л-Ә шраф – тай тайпасынан болғ ан араб яһ удиі. Ол Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) қ айтпас жауы болғ ан.

Бұ л асарда Аллаһ Тағ аланың шариғ атынан басқ а нә рсеге ү кім ү шін жү гінуді қ алағ анның кү пірлігіне, сондай-ақ мұ ндай адам ө лім жазасына лайық ты болатынына, ө йткені осынысымен ол діннен шығ атынына нұ сқ ау бар.

Асардан алынатын пайдалар:

1. Хадисте тартысты мә селелерді шешу ү шін Аллаһ тан жә не Оның Елшісінен (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) басқ ағ а жү гіну діннен шығ у болып табылатынына нұ сқ ау бар.

2. Хадисте діннен шық қ андардың жазасы ө лім екеніне нұ сқ ау бар (бірақ бұ л жазаны атқ ару елбасшының жә не оның ө кілінің ерекше қ ұ зыреті болып табылады).

3. Хадисте Аллаһ Тағ аланың шариғ атынан басқ а нә рсеге ү кім ү шін жү гіну екіжү зділердің сипаты екеніне нұ сқ ау бар, тіпті жү гінілетін кісі, мысалы, Умар ибн Хаттаб сияқ ты атақ ты имам болса да.

4. Асарда қ асиетті ә рі Пә к Аллаһ ү шін жә не Оның діні ү шін ашулану заң ды екеніне нұ сқ ау бар.

5. Асарда айыпты нә рсені қ олымен тү зетуге билігі жететін адамғ а оны қ олмен тү зетудің заң ды екеніне нұ сқ ау бар.

6. Асарда ақ иқ атты біліп қ ана қ оюдың ө зі жеткіліксіз екеніне, ә рі оғ ан сә йкес ө мір сү ру жә не оғ ан бағ ыну керек екеніне нұ сқ ау бар.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Қ ЫРҚ ЫНШЫ ТАРАУ: