Бірқұдайшылық кітабы

БІРҚ Ұ ДАЙШЫЛЫҚ КІТАБЫНДА» КЕЛТІРІЛГЕН АЯТТАР МЕН ХАДИСТЕРДЕН АЛЫНАТЫН ПАЙДАЛАР

(шейх Салих ә л-Фаузанның (Аллаһ оны есендікте сақ тасын) осы кітапқ а жасағ ан қ ысқ аша тү сіндірмесінен)

Дайындағ ан:

сайтының редакциясы

Қ азақ тіліне орыс тіліне аударғ ан: «Абу Ханифа мирасы» сайтының редакциясы

Аса Мейірімді, ерекше Рахымды Аллаһ тың атымен!

Біз Оны ғ ана мадақ тайтын жә не Одан ғ ана кө мек пен кешірім тілейтін Аллаһ қ а мақ таулар болсын! Аллаһ тан ө зіміздің нә псіміздің жә не амалдарымыздың жамандығ ынан пана іздейміз. Кімді Аллаһ тура жолмен жү ргізсе, оны ешкім адастыра алмайды. Ал кімді Аллаһ тастап қ ойса, оны ешкім тура жолғ а сала алмайды. Жалғ ыз Аллаһ тан басқ а қ ұ лшылық қ а лайық ты ешкім жоқ тығ ына куә лік береміз, жә не Мухаммад – Аллаһ тың қ ұ лы, ә рі Оның Елшісі екеніне куә лік береміз.

Содан кейін:

БІРІНШІ ТАРАУ:

Бірқ ұ дайшылық кітабы

«Ә з-Зә рият» сү ресі, 56-аят:

و َ م َ ا خ َ ل َ ق ْ ت ُ ا ل ْ ج ِ ن ّ َ و َ ا ل إ ن ْ س َ إ ِ ل ا ل ِ ي َ ع ْ ب ُ د ُ و ن ِ (٥ ٦)

«Мен жындар мен адамдарды тек Ө зіме қ ұ лшылық етулері ү шін ғ ана жараттым».

Бұ л аят бірқ ұ дайшылық ты (таухидті) парыз етеді.

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта барша ү шін Аллаһ ты қ ұ лшылық -ғ ибадатта жалғ ыз ету (яғ ни таухид ә л-улуһ ия) парыз екеніне нұ сқ ау бар.

2. Аят жындар мен адамдардың жаратылуындағ ы даналық тың мә н-мазмұ нына нұ сқ айды.

3. Аятта Кім бү кіл болмысты жаратқ ан болса, Сол ғ ана қ ұ лшылық қ а лайық ты екеніне нұ сқ ау бар. Сондай-ақ бұ л аятта пұ ттарғ а жә не сол сияқ ты нә рселерге қ ұ лшылық ететіндерді теріске шығ ару бар, ө йткені олар еш нә рсені жарата алмайды.

4. Аятта Аллаһ Бай (Мұ ң сыз) жә не жаратушыны қ ажет етпейтініне, ө йткені Оның Ө зі Жаратушы, ал жаратылғ андардың барлығ ы Оғ ан мұ қ таж екеніне нұ сқ ау бар.

5. Аятта Пә к Аллаһ Тағ аланың даналығ ына нұ сқ ау бар.

-------------------------------------------------------------------------------------

«Ә н-Нә һ л» сү ресі, 36-аят:

و َ ل َ ق َ د ْ ب َ ع َ ث ْ ن َ ا ف ِ ي ك ُ ل ِ ّ أ ُ م ّ َ ة ٍ ر َ س ُ و ل ا أ َ ن ِ ا ع ْ ب ُ د ُ و ا ا ل ل ّ َ ه َ و َ ا ج ْ ت َ ن ِ ب ُ و ا ا ل ط ّ َ ا غ ُ و ت َ

«Расында, Біз ә р ү мметке: «Аллаһ қ а қ ұ лшылық етің дер, ә рі тағ уттан аулақ болың дар», - дейтін елші жібердік».

Бұ л аят бірқ ұ дайшылық қ а (таухидке) шақ ыру жә не Оғ ан серік қ осуғ а (ширкке) тыйым салу ә рбір пайғ амбардың жә не солардың ізінен ергендердің ә рбірінің міндеті екеніне нұ сқ айды.

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта елшілердің бірқ ұ дайшылық қ а (таухидке) шақ ырып, кө пқ ұ дайшылық қ а (ширкке) тыйым салу ү шін жіберілгендігінің даналығ ына нұ сқ ау бар.

2. Аятта барлық елшілер мен пайғ амбарлардың діні бір болғ анына, ө йткені олар ә рбір қ ауымғ а бірдей бұ йрық пен жіберілгеніне нұ сқ ау бар, ал бұ л – Жалғ ыз Аллаһ Тағ алағ а ғ ана қ ұ лшылық ету жә не ширкті тә рк ету, тіпті олардың шариғ аттарында айырмашылық тар болғ ан болса да.

3. Аятта Жолдау барлық қ ауымдарды, ә рі дә лел бү кіл пенделерді қ амтығ андығ ына нұ сқ ау бар.

4. Аятта бірқ ұ дайшылық тың (таухидтің) ұ лық тығ ына ә рі ол ә рбір қ ауымғ а парыз болып табылатына нұ сқ ау бар.

5. Аятта «Аллаһ тан басқ а қ ұ лшылық қ а лайық ты қ ұ дай жоқ» куә лігінің мағ ынасында теріске шығ ару (нә фи) мен бекіту (исбат) бар екеніне нұ сқ ау бар. Ә рі осыдан сондай-ақ таухидтың қ ұ рамында осы екі сенім, яғ ни (Аллаһ тан басқ а бү кіл қ ұ лшылық етілетін нә рселерді) теріске шығ ару жә не (Аллаһ Тағ ала ғ ана қ ұ лшылық қ а лайық ты қ ұ дай екенін) бекіту болмай, ол дұ рыс бола алмайтынына деген нұ сқ ау да келіп шығ ады. (Бү кіл қ ұ лшылық етілетін заттарды) теріске шығ ару (Аллаһ ты ғ ана жалғ ыз қ ұ лшылық объектісі ретінде бекітусіз) таухид болмайды, тура сол секілді (Аллаһ ты қ ұ лшылық объектісі ретінде) толық бекіту де (Одан басқ а барлық қ ұ лшылық етілетін заттарды теріске шығ арусыз) таухид болып табылмайды.

--------------------------------------------------------------------------------------------

«Ә л-Исра» сү ресі, 23-аят:

و َ ق َ ض َ ى ر َ ب ّ ُ ك َ أ َ ل ا ت َ ع ْ ب ُ د ُ و ا إ ِ ل ا إ ِ ي ّ َ ا ه ُ و َ ب ِ ا ل ْ و َ ا ل ِ د َ ي ْ ن ِ إ ِ ح ْ س َ ا ن ً ا

«Раббың Ө зінен басқ а ешкімге қ ұ лшылық етпеулерің ді жә не ә ке-шешеге жақ сылық істеулерің ді бұ йырды».

Бұ л аятта таухидтің орындалуы міндетті болғ ан ең маң ызды қ ұ қ ық тардың бірі, бү кіл парызды нә рселердің ішіндегі ең парыздысы екеніне нұ сқ ау бар. Ө йткені Пә к Аллаһ Тағ ала бұ л аятты таухидтен бастады, ал Ол ең алдымен ең маң ызды нә рседен ғ ана бастайды, ал содан соң ғ ана басқ а нә рселер жү реді.

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта таухид Пә к Аллаһ Тағ аланың бұ йырғ ан міндеттемелерінің ішіндегі ең бірінші бұ йрығ ы екеніне нұ сқ ау бар. Ә рі бұ л – Аллаһ тың барлық қ ұ лдарының ең бірінші кезекте орындауғ а тиісті болғ ан Оның қ ұ қ ығ ы.

2. Аятта бекіту мен теріске шығ арудан тұ ратын таухид куә лігіне (шахадағ а) нұ сқ ау бар. Ө йткені Пә к Аллаһ Тағ ала бұ л аятта Ө зіне ғ ана қ ұ лшылық етуді жә не Онымен бірге ешкімге қ ұ лшылық етпеуді бұ йырды. Бұ л аятта таухид тек (оның қ ұ рамында) теріске шығ ару (нә фи) мен бекіту (исбат) болғ ан кезде ғ ана жарамды болатынына нұ сқ ау бар. Теріске шығ ару дегеніміз – бұ л «қ ұ лшылық қ а лайық ты ешкім жоқ» («Лә илә һ а») деу. Ал бекіту – бұ л «Аллаһ тан басқ а» («иллә Ллаһ») деу.

3. Аятта ата-ана қ ұ қ ығ ының ұ лық тығ ына нұ сқ ау бар. Бұ л аятта Пә к Аллаһ Тағ ала ата-ана қ ұ қ ығ ын Ө зінің қ ұ қ ық тарынан кейін қ ойғ анына, сондық тан да олардың қ ұ қ ық тары ұ лық тығ ы бойынша екінші дә режеде тұ ратынына нұ сқ ау бар.

4. Аятта ата-анағ а ізгіліктің барлық тү рлеріндегі жақ сылық жасау парыз екеніне нұ сқ ау бар.

5. Аятта ата-анағ а мойынсұ нбауғ а тыйым салынғ андығ ына нұ сқ ау бар. Мойынсұ нбау – оларғ а деген жаман қ арым-қ атынастың кө рінісі.

--------------------------------------------------------------------------------------------

«Ә н-Ниса» сү ресі, 36-аят:

و َ ا ع ْ ب ُ د ُ و ا ا ل ل ّ َ ه َ و َ ل ا ت ُ ش ْ ر ِ ك ُ و ا ب ِ ه ِ ش َ ي ْ ئ ً ا

«Аллаһ қ а қ ұ лшылық етің дер, ә рі Оғ ан еш нә рсені серік қ оспаң дар».

Бұ л аятта бү кіл нә рсенің басы бірқ ұ дайшылық ты (таухидті) бұ йыру жә не кө пқ ұ дайшылық қ а (тыйым) салу болғ андығ ына нұ сқ ау бар, сондай-ақ онда ширктің тү сіндірмесі мен таухид – бұ л жалғ ыз Аллаһ қ а ғ ана қ ұ лшылық етіп, ширктен аулақ болу екендігінің тү сіндірмесі де бар. Ширк – бұ л Пә к Аллаһ Тағ аладан басқ а ә лдекімді (немесе ә лденені) жалғ ыз Оның Ө зіне ғ ана тә н болғ ан нә рселерде Оғ ан тең еу, мейлі ол рубубияда болсын (яғ ни Раббы, Жаратушы жә не Басқ арушы деп мойындауда), немесе улуһ ияда (яғ ни қ ұ лшылық -ғ ибадат жасау объектісі деп мойындауда), немесе Қ ұ дайлық есім сипаттарғ а ие болуда болсын.

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта Жалғ ыз Аллаһ қ а қ ұ лшылық етудегі бірқ ұ дайшылық тың (таухидтің) міндетті екендігіне нұ сқ ау бар. Бұ л ең маң ызды міндеттеме болып табылады.

2. Аятта ширктің тыйым салынғ андығ ына нұ сқ ау бар. Ө йткені Пә к Аллаһ Тағ ала оғ ан тыйым салды, ә рі ширк кү нә лардың ең жаманы болып табылады.

3. Аятта ширктен аулақ болу ғ ибадаттың шарты болып табылатындығ ына нұ сқ ау бар, ө йткені Аллаһ Ө зіне қ ұ лшылық етуді ширкке тыйым салумен байланыстырды.

4. Ширк - мейлі ол кіші немесе ү лкен болсын – тыйым салынғ ан (харам) болып табылады, ө йткені «ширк» сө зі бұ л аятта белгісіз райда келеді, ал бұ л ө з кезегінде оның ширктің барлық тү рлерін қ амтитынына нұ сқ айды.

5. Аятта Аллаһ қ а ешкімді серік қ осуғ а рұ қ сат етілмейтініне нұ сқ ау бар, мейлі ол періште, пайғ амбар, ә улие немесе пұ ттар болсын.

--------------------------------------------------------------------------------------------

«Ә л-Ә нғ ам» сү ресі, 151-153 аяттар:

ق ُ ل ْ ت َ ع َ ا ل َ و ْ ا أ َ ت ْ ل ُ م َ ا ح َ ر ّ َ م َ ر َ ب ّ ُ ك ُ م ْ ع َ ل َ ي ْ ك ُ م ْ أ َ ل ا ت ُ ش ْ ر ِ ك ُ و ا ب ِ ه ِ ش َ ي ْ ئ ً ا و َ ب ِ ا ل ْ و َ ا ل ِ د َ ي ْ ن ِ إ ِ ح ْ س َ ا ن ً ا و َ ل ا ت َ ق ْ ت ُ ل ُ و ا أ َ و ْ ل ا د َ ك ُ م ْ م ِ ن ْ إ ِ م ْ ل ا ق ٍ ن َ ح ْ ن ُ ن َ ر ْ ز ُ ق ُ ك ُ م ْ و َ إ ِ ي ّ َ ا ه ُ م ْ و َ ل ا ت َ ق ْ ر َ ب ُ و ا ا ل ْ ف َ و َ ا ح ِ ش َ م َ ا ظ َ ه َ ر َ م ِ ن ْ ه َ ا و َ م َ ا ب َ ط َ ن َ و َ ل ا ت َ ق ْ ت ُ ل ُ و ا ا ل ن ّ َ ف ْ س َ ا ل ّ َ ت ِ ي ح َ ر ّ َ م َ ا ل ل ّ َ ه ُ إ ِ ل ا ب ِ ا ل ْ ح َ ق ِ ّ ذ َ ل ِ ك ُ م ْ و َ ص ّ َ ا ك ُ م ْ ب ِ ه ِ ل َ ع َ ل ّ َ ك ُ م ْ ت َ ع ْ ق ِ ل ُ و ن َ (١ ٥ ١)و َ ل ا ت َ ق ْ ر َ ب ُ و ا م َ ا ل َ ا ل ْ ي َ ت ِ ي م ِ إ ِ ل ا ب ِ ا ل ّ َ ت ِ ي ه ِ ي َ أ َ ح ْ س َ ن ُ ح َ ت ّ َ ى ي َ ب ْ ل ُ غ َ أ َ ش ُ د ّ َ ه ُ و َ أ َ و ْ ف ُ و ا ا ل ْ ك َ ي ْ ل َ و َ ا ل ْ م ِ ي ز َ ا ن َ ب ِ ا ل ْ ق ِ س ْ ط ِ ل ا ن ُ ك َ ل ِ ّ ف ُ ن َ ف ْ س ً ا إ ِ ل ا و ُ س ْ ع َ ه َ ا و َ إ ِ ذ َ ا ق ُ ل ْ ت ُ م ْ ف َ ا ع ْ د ِ ل ُ و ا و َ ل َ و ْ ك َ ا ن َ ذ َ ا ق ُ ر ْ ب َ ى و َ ب ِ ع َ ه ْ د ِ ا ل ل ّ َ ه ِ أ َ و ْ ف ُ و ا ذ َ ل ِ ك ُ م ْ و َ ص ّ َ ا ك ُ م ْ ب ِ ه ِ ل َ ع َ ل ّ َ ك ُ م ْ ت َ ذ َ ك ّ َ ر ُ و ن َ (١ ٥ ٢)و َ أ َ ن ّ َ ه َ ذ َ ا ص ِ ر َ ا ط ِ ي م ُ س ْ ت َ ق ِ ي م ً ا ف َ ا ت ّ َ ب ِ ع ُ و ه ُ و َ ل ا ت َ ت ّ َ ب ِ ع ُ و ا ا ل س ّ ُ ب ُ ل َ ف َ ت َ ف َ ر ّ َ ق َ ب ِ ك ُ م ْ ع َ ن ْ س َ ب ِ ي ل ِ ه ِ ذ َ ل ِ ك ُ م ْ و َ ص ّ َ ا ك ُ م ْ ب ِ ه ِ ل َ ع َ ل ّ َ ك ُ م ْ ت َ ت ّ َ ق ُ و ن َ (١ ٥ ٣)

Оларғ а:) «Келің дер, сендерге Раббыларың ның харам еткен нә рселерін оқ ып берейін», - де. Аллаһ қ а қ ұ лшылық етің дер. Оғ ан ешкімді серік қ оспаң дар, ә ке-шешеге жақ сылық істең дер. Жарлылық тан ө з балаларың ды ө лтірмең дер, ө йткені сендерді де, оларды да Біз ризық тандырамыз. Арсыздық тардың ашығ ына да, жасырын болғ андарына да жақ ындамаң дар. Жә не де Аллаһ ө лтіруге тыйым салғ ан кісіні ө лтірмең дер, тек бұ ғ ан қ ұ қ ық тарың болмаса ғ ана. Сендерге осыларды Аллаһ ө сиет етті, бә лкім, тү сінерсің дер. Жетімнің малына жақ ындамаң дар; бірақ ол есейгенге дейін оның игілігі ү шін (оны басқ арсаң дар) бө лек. Ө лшеу мен таразыны ә ділдікпен толтырың дар. Біз адамғ а оның шамасынан тыс нә рсені жү ктемейміз. Сө йлегендерің де ә діл болың дар, тіпті бұ л туысқ андарың а қ атысты болса да. Аллаһ пен жасасқ ан келісім-шартқ а адал болың дар. Осыларды сендерге Аллаһ нұ сқ ады, бә лкім, ү гітті еске аларсың дар. Менің тура жолым осы. Соғ ан ерің дер де, басқ а жолдарғ а тү спең дер, ө йткені олар сендерді Аллаһ тың жолынан тайдырады. Ол сендерге осыны ө сиет етті, бә лкім, қ орқ арсың дар».

Бұ л аят қ ұ лшылық жасалатын жә не солар арқ ылы ширк істелетін пұ ттардың барлық тү ріне тыйым салды. Сондай-ақ онда қ ұ лшылық тың барлық тү рлеріне нұ сқ алғ ан. Пә к Аллаһ Тағ ала бұ л аятта кейбір тыйым салынғ ан нә рселер туралы баяндап берді.

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта ширк кү нә лардың ең ү лкені, ал таухид бү кіл парыздардың ішіндегі ең парыздысы екеніне нұ сқ ау бар.

2. Аятта ата-ана қ ұ қ ығ ының ұ лылығ ына нұ сқ ау бар.

3. Аятта қ ақ ысыз адам ө лтірудің тыйым салынғ андығ ына нұ сқ ау бар, ә сіресе, ол жақ ын адамдардан болса.

4. Аятта жетімнің мал-мү лкін иеленудің тыйым салынғ андығ ына, сондай-ақ Пә к Аллаһ Тағ ала бұ л мал-мү ліктің кө беюіне немесе сақ талуына оң ық пал ететін барлық нә рсені заң ды етіп бекіткеніне нұ сқ ау бар.

5. Аятта сө здерде де, істерде де, жақ ынғ а да, бө тенге де қ атысты ә ділдікті ұ станудың міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

6. Аятта уә дені орындаудың міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

7. Аятта Ислам дінін ұ стану ә рі одан ө зге діндердің барлығ ын тастау парыз екендігіне нұ сқ ау бар.

8. Аятта харам немесе хә лал ету тек Аллаһ тың ерекше қ ұ қ ығ ы екеніне нұ сқ ау бар.

------------------------------------------------------------------------------------------

Абдуллаһ ибн Масғ удтан, Аллаһ оғ ан разы болсын, жеткен хадис: “Кім Мухаммадтың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) мө р басып қ алдырғ ан ө сиетін кө ргісі келсе, Аллаһ Тағ аланың мына сө здерін оқ ысын:

ق ُ ل ْ ت َ ع َ ا ل َ و ْ ا أ َ ت ْ ل ُ م َ ا ح َ ر ّ َ م َ ر َ ب ّ ُ ك ُ م ْ ع َ ل َ ي ْ ك ُ م ْ أ َ ل ا ت ُ ش ْ ر ِ ك ُ و ا ب ِ ه ِ ش َ ي ْ ئ ً ا و َ ب ِ ا ل ْ و َ ا ل ِ د َ ي ْ ن ِ إ ِ ح ْ س َ ا ن ً ا و َ ل ا ت َ ق ْ ت ُ ل ُ و ا أ َ و ْ ل ا د َ ك ُ م ْ م ِ ن ْ إ ِ م ْ ل ا ق ٍ ن َ ح ْ ن ُ ن َ ر ْ ز ُ ق ُ ك ُ م ْ و َ إ ِ ي ّ َ ا ه ُ م ْ و َ ل ا ت َ ق ْ ر َ ب ُ و ا ا ل ْ ف َ و َ ا ح ِ ش َ م َ ا ظ َ ه َ ر َ م ِ ن ْ ه َ ا و َ م َ ا ب َ ط َ ن َ و َ ل ا ت َ ق ْ ت ُ ل ُ و ا ا ل ن ّ َ ف ْ س َ ا ل ّ َ ت ِ ي ح َ ر ّ َ م َ ا ل ل ّ َ ه ُ إ ِ ل ا ب ِ ا ل ْ ح َ ق ِ ّ ذ َ ل ِ ك ُ م ْ و َ ص ّ َ ا ك ُ م ْ ب ِ ه ِ ل َ ع َ ل ّ َ ك ُ م ْ ت َ ع ْ ق ِ ل ُ و ن َ (١ ٥ ١)و َ ل ا ت َ ق ْ ر َ ب ُ و ا م َ ا ل َ ا ل ْ ي َ ت ِ ي م ِ إ ِ ل ا ب ِ ا ل ّ َ ت ِ ي ه ِ ي َ أ َ ح ْ س َ ن ُ ح َ ت ّ َ ى ي َ ب ْ ل ُ غ َ أ َ ش ُ د ّ َ ه ُ و َ أ َ و ْ ف ُ و ا ا ل ْ ك َ ي ْ ل َ و َ ا ل ْ م ِ ي ز َ ا ن َ ب ِ ا ل ْ ق ِ س ْ ط ِ ل ا ن ُ ك َ ل ِ ّ ف ُ ن َ ف ْ س ً ا إ ِ ل ا و ُ س ْ ع َ ه َ ا و َ إ ِ ذ َ ا ق ُ ل ْ ت ُ م ْ ف َ ا ع ْ د ِ ل ُ و ا و َ ل َ و ْ ك َ ا ن َ ذ َ ا ق ُ ر ْ ب َ ى و َ ب ِ ع َ ه ْ د ِ ا ل ل ّ َ ه ِ أ َ و ْ ف ُ و ا ذ َ ل ِ ك ُ م ْ و َ ص ّ َ ا ك ُ م ْ ب ِ ه ِ ل َ ع َ ل ّ َ ك ُ م ْ ت َ ذ َ ك ّ َ ر ُ و ن َ (١ ٥ ٢)و َ أ َ ن ّ َ ه َ ذ َ ا ص ِ ر َ ا ط ِ ي م ُ س ْ ت َ ق ِ ي م ً ا ف َ ا ت ّ َ ب ِ ع ُ و ه ُ و َ ل ا ت َ ت ّ َ ب ِ ع ُ و ا ا ل س ّ ُ ب ُ ل َ ف َ ت َ ف َ ر ّ َ ق َ ب ِ ك ُ م ْ ع َ ن ْ س َ ب ِ ي ل ِ ه ِ ذ َ ل ِ ك ُ م ْ و َ ص ّ َ ا ك ُ م ْ ب ِ ه ِ ل َ ع َ ل ّ َ ك ُ م ْ ت َ ت ّ َ ق ُ و ن َ (١ ٥ ٣)

«(Оларғ а): «Келің дер, сендерге Раббыларың ның харам еткен нә рселерін оқ ып берейін», - де. Аллаһ қ а қ ұ лшылық етің дер. Оғ ан ешкімді серік қ оспаң дар, ә ке-шешеге жақ сылық істең дер. Жарлылық тан ө з балаларың ды ө лтірмең дер, ө йткені сендерді де, оларды да Біз ризық тандырамыз. Арсыздық тардың ашығ ына да, жасырын болғ андарына да жақ ындамаң дар. Жә не де Аллаһ ө лтіруге тыйым салғ ан кісіні ө лтірмең дер, тек бұ ғ ан қ ұ қ ық тарың болмаса ғ ана. Сендерге осыларды Аллаһ ө сиет етті, бә лкім, тү сінерсің дер. Жетімнің малына жақ ындамаң дар; бірақ ол есейгенге дейін оның игілігі ү шін (оны басқ арсаң дар) бө лек. Ө лшеу мен таразыны ә ділдікпен толтырың дар. Біз адамғ а оның шамасынан тыс нә рсені жү ктемейміз. Сө йлегендерің де ә діл болың дар, тіпті бұ л туысқ андарың а қ атысты болса да. Аллаһ пен жасасқ ан келісім-шартқ а адал болың дар. Осыларды сендерге Аллаһ нұ сқ ады, бә лкім, ү гітті еске аларсың дар. Менің тура жолым осы. Соғ ан ерің дер де, басқ а жолдарғ а тү спең дер, ө йткені олар сендерді Аллаһ тың жолынан тайдырады. Ол сендерге осыны ө сиет етті, бә лкім, қ орқ арсың дар» («ә л-Ә нғ ам» сү ресі, 151-153 аяттар) » (ә т-Тирмизи, 3080).

Бұ л хадисте Пә к Аллаһ Тағ аланың ө сиеті сондай-ақ Пайғ амбардың да (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө сиеті болып табылатындығ ына нұ сқ ау бар. Ө йткені бізге Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) тарапынан ө сиет етілген нә рселердің барлығ ы ө з кезегінде оғ ан Пә к Аллаһ Тағ ала тарапынан ө сиет етілген.

Абдуллаһ ибн Масғ уд ибн Ғ афил ибн Хабиб ә л-Хузами –алғ ашқ ылардың бірі болып Исламды қ абылдағ ан ұ лы сахабалардың бірі, ә рі солардың ішінендегі ү лкен ғ алымдардың бірі. Ол ү немі Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жанында болатын. Хижраның 32 жылы қ айтыс болды, Аллаһ оғ ан разы болсын.

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте осы он ө сиеттің маң ыздылығ ына нұ сқ ау бар.

2. Хадисте Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зіне Аллаһ Тағ ала ө сиет еткен нә рселерді ө сиет еткеніне, сондық тан да Аллаһ Тағ ала бізге ө сиет еткен нә рсенің кез-келгені сондай-ақ Пайғ амбардың да (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө сиеті болып табылатынына нұ сқ ау бар.

3. Сахабаның білімінің терең дігіне жә не оның Аллаһ Тағ аланың Кітабын тү сінуінің ө ткірлігіне нұ сқ ау бар.

--------------------------------------------------------------------------------------------

Муаз ибн Жә бә лдің былай деп баяндағ аны жеткізіледі: «Бірде мен Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) арқ асында отырып, есектің ү стінде кетіп бара жатқ анымызда ол менен: «Ә й, Муаз! Аллаһ Тағ аланың қ ұ лдарындағ ы хақ ысы жә не қ ұ лдардың Аллаһ тағ ы хақ ысы туралы білесің бе?», - деп сұ рады. Мен: «Аллаһ жә не Оның Елшісі жақ сырақ біледі», - деп жауап бердім. Ол: «Аллаһ Тағ аланың қ ұ лдарындағ ы хақ ысы – қ ұ лдардың тек Аллаһ қ а ғ ана қ ұ лшылық етіп, Оғ ан серік қ оспауы. Ал қ ұ лдардың Аллаһ тағ ы хақ ысы – кімде-кім Аллаһ қ а серік қ оспаса, (Аллаһ) сол адамды азаптамауы», - деді. Мен: «Уа, Аллаһ тың елшісі, осыны адамдарғ а хабарлайын ба?», - деп сұ радым. Ол: «Жоқ, ө йткені олар салғ ырттық танытатын болады», - деп жауап берді» (ә л-Бухари 13/300 жә не Муслим 2856)”.

Муаз ибн Жә бә л ибн Амр ибн Аус ибн Кааб ибн Амр хазраж ә л-ансари тайпасынан еді. Атақ ты сахабалардың бірі болғ ан ол ғ алым, шариғ и заң дардың жә не Қ ұ ранның білгірі еді. Ол Бадр шайқ асына жә не одан кейінгі шайқ астарғ а да қ атысты. Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Меккені алғ ан кү ні оны мекелліктерге ә мір етіп тағ айындады жә не оғ ан оларғ а дінді ү йретуді жү ктеді. Содан соң ол оны Йеменге қ азы жә не мұ ғ алім ретінде жіберді. Муаз ибн Жә бә л Шамда хижраның 18 жылы 38 жасында қ айтыс болды, Аллаһ оғ ан разы болсын.

Бұ л хадисте таухидтің ә рі ол Аллаһ Тағ алағ а серік қ оспағ ан кү йде қ ұ лшылық етуді мең зейтінінің тү сіндірмесі бар.

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) есекті кө лік еткенінде ә рі арқ асына адам отырғ ызғ анында кө рініс тапқ ан оның қ арапайымдылығ ына нұ сқ ау бар.

2. Хадисте мініс жануарына отырғ ан кезде, егер сол жануар тағ ы бір кісіні кө тере алатындай (кү шті) болса, артың а басқ а бір адамды отырғ ызуғ а болатынына нұ сқ ау бар.

3. Хадисте сұ рақ -жауап арқ ылы білім беру сү ннет екеніне нұ сқ ау бар.

4. Хадисте егер адам ол туралы білімі жоқ болғ ан бір нә рсе туралы сұ ралса: «Аллаһ біледі», - деп жауап беру керектігіне нұ сқ ау бар.

5. Хадисте Пә к Аллаһ Тағ аланың Ө з қ ұ лдарында олар Оғ ан ғ ана қ ұ лшылық етіп, Оғ ан ешкімді серік қ оспауын мең зейтін хақ ысы бар екеніне нұ сқ ау бар.

6. Хадисте ө зін кө пқ ұ дайшылық тан аулақ ұ стамайтын адам іс жү зінде Аллаһ Тағ алағ а шынайы қ ұ лшылық етпейтініне нұ сқ ау бар, тіпті ол Аллаһ қ а кұ лшылық ететін болып кө рінсе де.

7. Хадисте таухидтің артық шылығ ына жә не оны ұ станушының артық шылығ ына нұ сқ ау бар.

8. Хадисте таухидтің тү сіндірмесіне нұ сқ ау бар, ал ол – Аллаһ Тағ алағ а Оғ ан ешкімді серік қ оспағ ан кү йде қ ұ лшылық ету.

9. Хадисте мү мин адам ө зге мү миндерді қ уантатын хабармен сү йіншілеу керек екендігіне нұ сқ ау бар.

10. Хадисте білімді таратудың рұ қ сат етілетіндігіне нұ сқ ау бар.

11. Хадисте білім алушының ұ стаздың алдында ә дептілік сақ тауы керек екендігіне нұ сқ ау бар.

--------------------------------------------------------------------------------------------

ЕКІНШІ ТАРАУ: