Темір жолдың бүгінгі мәселелерін шешу жолдары

Темір жол кө лігінің кө лік нарығ ында ө зінің ү лесін сақ тап қ алуы ү шін жә не ол ө зінің транзиттік ә луетін жү зеге асыруына, келесідей мерзімді шаралар қ олдануы керек:

- келісілген тарифтік саясаты бар, темір жолдардың тарифтік одағ ын қ ұ руы, бірінші кезекте ЕАЭС мемлекеттеріне;

- аймақ тық темір жолдардың жеткіліктілігін қ амтамасыз ету;

- интермодальді тасымалдау технологияларын дамыту жә не оларды бө лек категорияларғ а кіргізіп, бұ л тасымалдауларғ а арнайы темір жол тарифтерін белгілеу;

- тасымалдаудың басты бағ ыттарында темір жол желілерін модернизациялау;

- қ озғ алмалы қ ұ рамның жаң а конструкцияларын қ олдану;

- кө ліктік қ ызмет кө рсетудің жоғ ары дең гейін ұ йымдастыру;

- мемлекеттік шекараларды ө туге уақ ытты қ ысқ арту;

- жолаушылар қ ауіпсіздігімен жү к сақ талуын қ амтамасыз ету;

- тасымалдауды басқ арудың автоматты жү йелерін қ ұ ру мен жылдам қ озғ алысты ұ йымдастыру;

- республикамыздың машина жасау кә сіпорындарында ә ртү рлі қ озғ алмалы қ ұ рамдарды жө ндеу жә не жасау базаларын қ ұ ру.

Айта кету керек, кө птеген шетел фирмалары (немістің AD Trans, американың General Electric, орыстың ОАО «Локомотиво-строительный завод» г.Коломна жә не т.б.) Қ азақ стан территориясында жұ мыс істемей тұ рғ ан немесе жартылай жұ мыс істейтін зауыттарында темір жолдардың ә ртү рлі қ озғ алмалы қ ұ рамдарын жасау туралы ұ сыныстар жасады. Бірақ та бұ л ұ сыныстар ө кінішке орай Қ азақ стан тарапынан қ олдау таппады.

Мысалы, ПЗТМ(Петропавлдың ауыр машина жасау зауыты) ө зінің технологиялық қ амсыздануы бойынша жолаушы вагондарымен ү лкен жү к кө тергіш қ абілеті бар(20-40 тонна) жү к металл контейнерлерін жасай алады. Қ азіргі бар вагон паркінің ү лкен тозуын жә не оғ ан қ оса (Оң тү стік Орал, Батыс-Сібір, Свердловск жә не т.б.) сияқ ты темір жолдарда оны жасау бойынша зауыттардың жоқ тығ ын ескерсек, онда ПЗТМ-да вагондарды жасауды тезірек бастасақ, келешекте Ресей теміржолдары тарапынан сұ ранысқ а ие болуғ а мү мкін болады.

Жолаушы вагонының кузовының пайдалану мерзімі, жү ретін (ходовой) бө лігінен 3 есе аз болғ андық тан (12жыл), ПЗТМ бастапқ ыда кузовтарды ескі, бірақ та пайдалану ресурстар мерзімі ә лі де болса бітпеген жү ретін (ходовой) бө ліктерінде жасай алады. Ал келешекте зауыт жү ретін (ходовой) бө ліктерін жасауды да қ олғ а алуы мү мкін. Вагонның ішкі жұ мысына Петропавлдың электроизоляциялық қ ұ ралдар зауытының ө німдері жарайды. Жалпы, Петропавлда (бұ рың ғ ы Ә Ө К (ВПК) 6 ірі зауыты бар аймағ ында) жолаушы вагонын жасауды дамыту ү шін барлық жағ дай бар.

Оғ ан қ оса, республикамыздың ішкі экономикалық қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыру ү шін шекті ұ лттық темір жол торабын қ ұ ру қ ажет. Ол ү шін 400 км-ге жуық, Жезқ азғ ан мен Тү ркістанды қ осатын темір жолды салу керек, ал ол ө з кезегінде қ азіргі кезде бар бірақ толық жұ мыс істемей тұ рғ ан Мойынты-Ақ тоғ ай учаскесін толығ ымен іске қ осуғ а мү мкіншілік туғ ызады.

Қ азіргі уақ ытта “Қ азақ стан темір жолы” ұ лттық компанияғ а мемлекеттің кө лік- транзиттік ә луетін толық жә не тиімді пайдалану арқ ылы, темір жол кө лігіне қ осымша жү к объектілерін тартуғ а барынша жағ дай жасау керек. Бұ л мә селелерді шешу, Еуропа мен Азия мемлекеттері арасында сауда-экономикалық байланыстарын қ амтамасыз ететін жаң а трансконтиненталды дә ліздерді қ алыптастыру қ ажеттілігімен қ арау керек. Бірақ та, егер аз уақ ыт аралығ ында Қ азақ станның темір жолдары ө зінің техникалық жағ дайын халық аралық сауда жә не транзиттік тасымалдаулар дең гейіне алып келмесе, онда олардың басқ а транзиттік бағ ыттар мен альтернативті кө лік тү рлерімен бә секелестігі тө мендейді.

Транзиттік ә луеттің дамуы (тек Қ азақ станның ғ ана емес, сонымен қ атар бү кіл ОАА (ЦАР)) кө п кө лемде белгіленген тарифтік саясатқ а байланысты. “Қ азақ стан темір жолы” ұ лттық компанияны ТРАСЕКА жобасының қ атысушы- мемлекеттеріне бү кіл бағ ыт бойынша барлығ ына бірдей контейнер-километр ү шін қ ойылымын тағ айындау туралы ұ сыныс жасады. Қ азақ станның бұ л ұ сынысы ағ ымдағ ы жылда ЕврАзЭС мемлекеттерімен қ аралады. Оғ ан қ оса жү ктерді тасымалдауғ а темір жол тарифтерін унификациялау туралы ү кіметаралық келісімге қ ол қ ою жоспарлануда.