Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Орытынды, бекіту.






1. Тынысалудың қ андай маң ызы бар?

2. Тынысалу жү йесіне қ андай мү шелер жатады?

3. Мұ рын мен тынысалудың қ андай пайдасы бар?

4. Дыбыс қ алай пайда болады?

5. Адам ағ засы ү шін оттегінің маң ызы қ андай?

 

3. Жаң а тақ ырыпты тү сіндіру:

Балалар, «ө кпе» дегеніміз не? Ол қ айда орналасады? Қ алай ойлайсың дар, адамда ө кпе нешеу? Жә не неше бө ліктен тұ рады?

Ө кпе – кеуде (кө кірек) қ уысының қ абырғ асына жанаса орналасқ ан серпінді, борпылдақ (губчатый) мү ше. Ө кпеде қ антамырлары кө пболғ андық тан, тү сі қ ызғ ылт. Адамда 2 ө кпе (оң жақ жә не сол жақ ө кпе) болады. Оң жақ ө кпені сайшалар (борозды) 3 бө лікке, сол жақ ө кпені 2 бө лікке бө леді. Қ кпенің сыртынан сайшалар сызығ ы анық білінеді. Екі ө кпенің бір-біріне қ арағ ан ішкі бетінде ө кпе қ ақ пасы орналасқ ан. Ол арқ ылы ө кпе артерия қ антамырлары, бронхылар, жү йкелер ө кпеге енеді, ө кпе вена қ антамырлары шығ ады. Ө кпе толыпжатқ ан ө кпе кө піршіктері мен жиі тарамдалғ ан ұ сақ бронхиолалардан тү зілген. Бұ лар ө кпенің ішінде болады. Екі ө кпенің арасындағ ы кең істікке жү рек сол жақ қ а таман орналасқ андық тан, сол жақ ө кпе сә л кішілеу болады. Ә р ө кпенің сыртын дә некер ұ лпасынан тү зілген қ абық ша - ө кпе плеврасы (грекше «pleura» - бү йірі, маң ы) қ аптайды. Кеуде қ уысының ішкі қ абырғ асы да плеврамен қ апталғ ан. Плевра қ абаттарының арасында плевра қ уысы болады, онда ауа болмайды. Плевра қ уысында ү йкелісті азайтатын сұ йық тық болады.

Ө кпе кө піршіктері серпінді болғ андық тан тыныс алғ анда созылады. Оның қ абырғ аларын орталық жү йке жү йесімен байланыстыратын жү йке талшық тары торлайды. Ө кпе кө піршіктері орталық жү йке жү йесімен тығ ыз байланысты. Ө кпе кө піршіктері мен капилляр қ антамырларының қ абырғ асы ө те жұ қ а болғ андық тан, олардың арасында газдар еркін алмасады.

Адам 1 минутта неше рет тыныс алады?

Тынысалу қ озғ алысы. Тынысалу қ озғ алыстары – тынысалу жә не тыныс шығ ару арқ ылы жү зеге асады. Жаң а туғ ан нә рестенің тынысалу қ озғ алыстары минутына 60 рет, ересек адамдарда 16-18 рет.

Демді ішке алғ анда қ абырғ алар сә л кө теріліп, кө кет тегістеледі. Кеуде қ уысы кең ейеді. Кө кет – диафрагма кеуде қ уысын қ ұ рсақ қ уысынан бө ліп тұ ратын кү мбез тә різді бұ лшық етті перде. (Бұ лшық еттерді естерің е тү сірің дер).

Тыныс алғ анда кө кеттің тегістелуі бұ лшық ет талшық тарының жиырылуынан болады. Тыныс алғ анда кеуде қ уысының кө лемі ү лкейеді. Кеуде қ уысының қ озғ алысына сай ө кпенің де кө лемі ү лкейіп, ауағ а толады. Сыртқ ы қ абырғ а аралық бұ лшық еттердің жиырылуынан қ абырғ алар кө теріледі. Тынысалуғ а кө кет пен қ абырғ а аралық бұ лшық еттерден басқ а кең ірдек пен бронхылардың шеміршек арасындағ ы бұ лшық еттер де қ атысады.

Тыныс шығ арғ анда кеуде қ уысы мен ө кпенің кө лемі кішірейеді. Кө кет кү мбезденіп қ айта қ алпына келеді. Ө кпе кө піршіктеріндегі қ ысым артып, ауа ө кпеден ауа жолдары арқ ылы сыртқ а шығ арылады. Тынысалуғ а қ атысатын бұ лшық еттер босаң сып, кө кет кү мбезденіп кө теріледі.жиі тыныс шығ арғ анда ішкі қ абырғ ааралық жә не қ ұ рсақ тың бұ лшық еттері қ осылып жиырылады.

Тыныс алуғ а қ абырғ ааралық еттер белсенді қ атысса – «кө кіректі» тыныс алу типі дейді. Бұ л кө біне ә йел адамдарда байқ алады. Кө кет белсенді қ атысса - «қ ұ рсақ ты» тыныс алу типі дейді, бұ л ер адамдарда болады.

Тыныс алу мен тыныс шығ арғ анда адамда қ андай ө згерістер болатынын айтың даршы?

Сыртқ ы тыныс алу механизмін тө мендегі сызбанұ сқ а арқ ылы кө рсетуге болады:

Тыныс алу Тыныс шығ ару

 

 

Қ абырғ ааралық Қ абырғ а бұ лшық

бұ лшық еттің етінің жиырылуы

жиырылуы

 

Қ абырғ а шетінің Қ абырғ а шетінің

кө терілуі тү суі

 

 

Тө стің алғ а жылжуы Тө стің алғ а жылжуы

диафрагма куполасының тү суі диафрагма куполасының тү суі

 

Ө кпенің созылуы Ө кпе кө лемінің тарылуы

 

 

Тыныс алу Тыныс шығ ару

Мыны сұ рақ қ а жауап берің дерші, ағ засындағ ы газ алмасу дегеніміз не?






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.