Глоссарий. • негізгі графиктік мүмкіндіктерді қолдана білуі керек;

• негізгі графиктік мү мкіндіктерді қ олдана білуі керек;

• формағ а қ арацайым объектілер суретін шығ аруды білуі керек.

I. Delphi ортасының графиктік мү мкіндіктері

Delphi ортасы схемаларды, сызбаларды, тү рлі иллюстрациаларды экранғ а шығ аратын nporpaммaларды неғ ұ рлым қ арапайым жолмен қ ұ руғ а мү мкіндік береді.

Графикалық элементтер объектінің ү стің гі жағ ында шығ арылады (формалар немесе Image компоненті), бұ ғ ан Canvas қ асиеттері сә йкес келеді. Объектінің бетіне графиктік элементтерді (тү зу сызытық. шең бер жө не т.б.) шығ ару ү шін осы
объектінің Сanvasқ асиетін қ олдану ә дісін пайдаланамыз. Мысалы, form1.Canvas.Restangle (10, 10, 100, 100);

Бет (Холст).

Қ арапайым графиктерді шығ ару ә дісінде сурет салуғ а болатын абстрактілі бет (холст) ретінде Canvas қ асиеттері қ арастырылады. Бұ л бет (холст) жеке нү ктелерден пиксельдерден тұ рады, олардың ә рқ айсысы кө лденең (х) жә не (y) координаталар арқ ылы анық талады.

Қ арандаш жә не қ ылқ алам.

Қ арапайым графиктерді бет (холст) бетіне салуды қ амтамасыз ететін ә дістер ү шін, қ арандаш жә не қ ылқ алам қ олданылады: қ арандашты тү зулер мен контурларды сызуғ а қ олданады, ал қ ылқ аламды аймақ тарды шекаралық контурмен бояуғ а қ олданады.

Грфиктерді бетке (холстқ а) шығ аратын арнайы карандаш жә не қ ылқ аламғ а Pen (қ арандаш), Brush(қ ылқ алам) қ асиеттері сә йкес келеді. Бұ лар TPen жә не TBrushтиптерін кө рсетеді. Осы объектілердің мә ні шығ арылатын графикалық элементтердің тү рін анық тайды.

TPen объектісінің мынадай қ асиеттері бар:

Color – тү зудің тү сі (контуры);

Width – тузудің қ алың дығ ы (пиксель бойынша);

Style - тү зудің тү рі.

Pen.Color қ асиетінің мә ні ретінде мынадай атаулы тұ рақ тыларды қ олдануғ а болады (TColor): clBlack, clOlive, clGray, clBlue, clMaroon, clNavy, clSilver, clAqua, clGreen, clPurple, clRed, clWhite.

Pen.Style қ асиеті мынадай мә ндерді қ абылдайды.

psSolid – біркелкі тү зу;

psDase – пунктирлік тү зу, ұ зын штрихтар;

psDot – пунктирлік тү зу, қ ысқ а штрихтар;

psClear – тү зу кө рінбейді.

Егер Pen.Width қ асиетінің мә ні бірден ү лкен болса, онда пунктирлік тү зулер біркелкі тү зулер болып шығ ады.

Қ ылқ алам (Сanvas. Brush) тұ йық аймақ тарды сызатын жә не сол обылыстарды бояуды қ амтамасыз ететін ә діс ретінде қ олданылады. Қ ылқ алам объект сияқ ты екі қ асиетке ие:

Color – тұ йық облысты бояйтын тү с;

Style – аймақ ты толық тыру стилі (типі).

Brush.Color қ асиетінің мә ні ретінде жоғ арыда айтып ө ткен TСolor типті атаулы тұ рақ тыларды қ олдануғ а болады.

Brush.Style қ асиеті мынадай мә ндерді қ абылдайды:

bsSolid – біркелкі бояу;

bsClear – облыс болмайды;

bsHorizontal – кө лденең штрих;

bsVertical – тік штрих;

bsFDiagonal – ілгері қ арай кө лбеген диагоналдық штрих.

Мә тінді шығ ару

Графикалық объектінің бетіне мә тін шығ ару ү шін TextOut ә дісі қ олданылады. Осы ә дістің шақ ыру нұ сқ ауы жалпы жағ дайда мынадай тү рде болады:

Объект.Canvas.textOut (x, y, Текст);

Мұ ндағ ы x, y – шығ атын мә тіннің координат нү ктелері; Текст – айнымалы немесе символдық типті тұ рақ ты (шығ арылатын мә тін).

TextOut ә дісімен шығ арылатын мә тін облысының оң жақ шекара координаттарын, PenPos қ асиетін пайдаланып алуғ а болады, мысалы:

TextOut (PenPos.x, PenPos.y, ‘руб’);

Қ арапайым графиктерді сызу ә дістері

LineTo ә дісі тү зуді қ арандаштың ағ ымдағ ы орнынан координатасы кө рсетілген нү ктеге дейін сызады.

Объект.Canvas. LineTo (x, y);

MoveTo ә дісі қ арандашты белгіленген нү ктеге апарады:

Объект.Canvas. MoveTo (x, y);

Ellipse ә дісі эллипс сызады (жеке жағ дайда, шең бер параметр мә ндеріне тә уелді болады):

Объект.Canvas. Ellipse (x1, y1, х2, у2);

Мұ ндағ ы х1, у1, х2, у2 – ішіне эллипс сызылатын тіктө ртбұ рыш координаталары.

Arc ә дісі доғ а сызады:

Объект.Canvas. Arc (x1, y1, х2, у2, х3, у3, х4, у4);

Мұ ндағ ы х1, у1, х2, у2 – эллипс параметрлері, эллипс бө лігі, яғ ни сызылатын доғ а болады.

Rectangle ә дісі тіктө ртбұ рыш сызады:

Объект.Canvas. Rectangle (x1, y1, х2, у2);

Мұ ндағ ы х1, у1 жә не х2, у2 – сол жақ ү стің гі жә не оң жақ астың ғ ы тіктө ртбұ рыш бұ рыштарының координаталары.

FillRect ә дісі Brush.Color қ асиеті арқ ылы берілген тү сімен тіктө ртбұ рышты бояйды. Бұ л ә дістің бір ғ ана параметрі бар, бұ л структураның TRect типі. Мысалы:

Var

R: Rect (20, 20, 150, 150);

begin

with Canvas do

Brush.Color: =clRed;

FillRect(R);

end;

end;

Canvas объектісінің қ асиеттері

Айтып кеткендей, программа орындайтын графиктерді бетке шығ ару ү шін Canvas қ асиеті келеді. Canvas объектісінің Pixels қ асиетін пайдалана отырып, графикалық беттің кез келген нү ктесін қ ажетті тү ске бояуғ а болады. Мысалы, нұ сқ ауы

Form1.Canvas.Pixels [10, 10]: =сlRed;

форма бетіндегі нү ктені қ ызыл тү ске бояйды.

Мысал 1. Форма бетіне олимпиадалық жалау суретін салайық. Объектіні Image компонентінің ү стіне шығ арамыз. Формағ а Image, button 1 компоненттерін орналастырамыз. Button1 компонентінің Caption қ асиетіне «сурет салу» мә нін енгіземіз. Button1 компонентінің Onclick оқ иғ асын қ ұ рамыз. Коды:

procedure TForm1.Button1Click (Sender: TObject);

begin

with Image1.canvas do

begin

pen. Width: =1; Pen.Color: =clblack;

brush.Color: =clcream; Rectangle (30, 30, 150, 115);

pen.Width: =2; brush.Style: =bsclear;

Pen.Color: =clblue; ellipse(40, 40, 80, 80);

Pen.Color: =clblack; ellipse(70, 40, 110, 80);

Pen.Color; =clred; ellipse(100, 40, 140, 80);

Pen.Color: =clyellow; ellipse(55, 65, 95, 105);

Pen.Color: =clgreen; ellipse(85, 65, 125, 105);

end;

end;

Лабораториядық жұ мыс №12

Тақ ырыбы: Delphi ортасында функциялар графигін салу

Мақ саты: Delphi ортасында функциялар графигін салу.

Материалдар жә не қ ұ ралдар: дә ріс конспекстісі, Дельфи программалау ортасы

Жұ мыстың мазмұ ны жә не орындалу тә ртібі:

1. Теориялық материалды оқ у
2. Вариант бойынша тапсырмаларды орындау
3. Бақ ылау сұ рақ тарына жауап беру

4. Орындалғ ан жұ мыс жө нінде есеп беру

Лабораториялық жұ мыс бойынша есеп:

1. лабораториялық жұ мыс №12

2. тақ ырыбы, тапсырма варианты

3. Есепті шешу алгоритмі

4. Программа листингі

5. блиц-тестке жауап беру

Тапсырма: Eceп қ ойылымы. [a, b] интервалында у =f (х)функциясының графигін тұ рғ ызың ыз, функцияның y=f(a), y=f(b) мә ндерін экранғ а шығ арың ыз.

Блиц-тест:

1. s: = 0;

i: = 0;

while i< 5 do i: =i+1;

s: =s+1/i;

операторлары орындалғ аннан кейін s айнымалысынң мә ні қ андай болады?

а) 1/5

б) ¼

в) 1/6

г) 2.28

д) 0

2.Егер 1, 2, 3 сандары енгізілсе келесі программа экранғ а не нә рсені шығ арады?

var a, b: integer;

Begin

read (a, b, a);

writeln (a, b, a)

End.

а) 3 2 3

б) 1 2 3

в) 3 2 1

г) 3 2 2

д) 2 3 1

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. GDI (Graphics Device Interface) – интерфейс жә не графиктік қ ұ рылғ ылар драйверлері. Бейнелеу контекстері (дисплейлік контекст) жә не оның инструменттері: шрифт, қ ауырсын (перо), қ ылқ алам (кисть).

2. TGraphicObject (графиктік объект) класы.

3. TFont класы – шрифт. Charset (символдар жиынтығ ы), Name (аты), Size (кегельмен ө лшем), Style (стиль), Color (фон тү сі) қ асиеттері.

4. TPen класы – қ ауырсын (перо). Color (тү с), Style (стиль), Width (ені), Mode (режим) қ асиеттері.

5. TBrush класы – қ ылқ алам (кисть). Color (тү с), Style (стиль) қ асиеттері.

6. TCanvas класы – холст (сурет салу беті). CopyMode (кө шіру режимі), Pen (қ ауырсын (перо)), Brush (қ ылқ алам (кисть)), Font (шрифт), Pixels (пиксель тү сі) қ асиеттері.

7. TCanvas. Pixels қ асиеттерін қ олданунемесе функция графиктерін салуғ а арналғ ан TCanvas.LineTo ә дісі.

8. MoveTo (қ ауырсынғ а қ арай жылжыту (переместить перо к)) ә дісі.

9. TChart компоненті.

10. TChart компонентінде бейнелеу ү шін функцияны беру.

11. TChart компонентінде легенданы қ олдану.