Глоссарий. I. Standard панелінде орналасқан басқару элементтерін қолдану әдістерін үйрену

I. Standard панелінде орналасқ ан басқ ару элементтерін қ олдану ә дістерін ү йрену. Бұ л комноненттер қ асиеттері мен ә дістерін ү йрену

Standard панелінде мыналар орналасқ ан:

TMainMenu – программаның негізгі мә зірін қ ұ руғ а арналғ ан компонент. №6 лаб. жұ мыста жеке қ арастырылады.

TPopepMenu – программалық контекстік мә зірін қ ұ руғ а арналғ ан компонент. №6 лаб. жұ мыста жеке қ арастырылады.

TLabel – статикалық текстерге арналғ ан компонент. Тү сініктеме текстерді бейнелеуге қ олданылады.

TEdit – біржолды редактор, оның кө мегімен ұ зын текстік жолды енгізуге жә не/немесе бейнелеуге болады.

ТМеmo – кө пжолды редактор, ұ зын тексті енгізуге, редакциялауғ а жә не/немесе бейнелеуге арналғ ан.

TButton – программаларды басқ аруғ а қ олданылатын кнопка.

ТСҺ ескВох – иә /жоқ типті шешімді қ абылдауғ а арналғ ан тә уелсіз айырғ ыш.

TRadioButton – ө зара жоқ қ а шығ арушы шешімдердің бірін таң дауғ а арналғ ан тә уелді айырғ ыш.

TListBox – стандарт тандау тізімі, оның кө мегімен қ олданушы таң дау элементтерінің бірін немесе бірнешеуін таң дайды.

TComboBox – қ ұ растырылғ ан таң дау тізімі, TlistBox тізімі жә не TEdit редакторы комбинациясын кө рсетеді.

TScrollBar – жылжыту жолы, сандық шама мә нін визуалды басқ аруғ а қ олданылады.

TGroupBox – рамкалы тікбұ рышты терезе. Ішкі компоненттерді орналастыруғ а арналғ ан контейнер.

TRadioCroup – тә уелді айырғ ыштарды орналастыруғ а арналғ ан арнайы контейнер.

ТPаnеl – жалпығ а арналғ ан контейнер.

1. Дайындық жұ мысы:

1.2. Ө з каталогың ызда Lab2 каталогын қ ұ рың ыз.

1.3. Project 1 проектін ашың ыз: C: \Delphi \fam\lab 2.

1.4. Ө з каталогың ыздың lab2 каталогына проектіні сақ таң ыз (File\Savе Project as)

2. ListBox1- таң дау тізімі.

2.2. Формағ а ListBox1 компонентін қ ойың ыз.

2.3. Items қ асиетіне келесі мә ндерді енгіз: Фунт, ІІуд, Унция, Драхм, Гран. Items қ асиеті (Tstring класы) жолдар тізімін сақ тайды.

2.4 ListBox1 компоненті шрифтісінің ө лшемін жә не тү сін ө згертің із.

2.5. ListBox1 компоненті ү шін Onclick оқ иғ асын ө ң деушіні қ ұ рың ыз. Onclick оқ иғ асы тізімнен элементті таң дағ анда орындалады.

Оқ иғ а ө ң деушісі:

procedure TForm1.ListBox1Click(Sender: TObject);

begin

{ Егер редакторғ а информация енбесе, онда формуланы орындамаң ыз }

If (Edit1.Text = ' ') Then Exit;

x: = StrToFloat(Edit1.Text);

Case ListBox1.ItemIndex of {Тізімнен таң далғ ан элементке байланысты }

{ есеп ә ртү рлі формуламен есептеледі }

0: y: = x/400;

1: y: = x/16380;

2: y: = x/28.35;

3: y: = x/28.35*16;

4: y: = 437.5*x/28.35;

End;

Memo1.Lines.Add(FormatFloat('#####.##### Грамм =', x)+

FormatFloat('#####.##### ', y)+

ListBox1.Items[ListBox1.ItemIndex]);

Edit1.Clear; Edit1.SetFocus;

end;

ItemIndex қ асиеті тізімнен таң далғ ан элемент нө мерін анық тайды. Clear ә дісі Tedit компонентінің мә нін тазартады. SetFocus ә дісі курсорды осы компонентке қ ояды.

х жә не у айнымалыларын сипаттауды ұ мытпаң ыз.

2.6. Программаны орындауғ а жіберің із. Бірнеше бақ ылау есептеулерін орындаң ыз:

1234 грамм = 3, 085 Фунт

1234грамм = 0, 07534 Пуд

1234 грамм = 43, 52734 Унция

1234 грамм = 696, 43739 Драхм

1234 грамм = 19043, 20988 Гран

3. Anchors қ асиеті:

3.2. Жұ мыс істеп тұ рғ ан қ осымшада терезені ү лкейтің із. Форманың сол жағ ындағ ы < Close> кнопкасының орнына кө ң іл аударың ыз.

3.3. Қ осымшаны жабың ыз. < Close> кнопкасын он жақ тө менгі бұ рышқ а орналастырайық. Anchors қ асиетін қ олданамыз. Келісім бойынша (по умолч.) касиет мә ні [ akTop, akLeft ]. Қ асиетке [ akRight, akBottom ] мә ндерін меншіктейміз. Ол
ү шін Anchors қ асиеті жолының оң жағ ына белгілейміз: akTop — False; akLeft — False; akRight — True; akBottom — True.

3.4. Программаны орындауғ а жіберің із жә не Anchors қ асиеті дұ рыс қ олданылғ ан ба, соны тексерің із.

3.5. Тө менгі панель ө лшемін терезе ө лшеміне пропорционал ө згерту ү шін Anchors қ асиетіне [ akTop, akLeft, akRight, akBottom ] мә ндерін енгіз.

Программаны орындаң ыз жә не терезе ө лшеміне сә йкес Panel1 ө лшемінің ө згергенін кө ресіз.

4. TGroupBox компоненті.

4.2. Panel1-гe TGroupBox компонентін қ ойың ыз жә не Caption қ асиетіне " Редокторды қ алыпқ а келтіру" мә нін енгіз. Бұ л компонент кө мегімен функционалдық мә ніне сә йкес біріктірілген басқ ару элементтер тобын белгілеуге болады.

5. ТСҺ ескВох компоненті

5.2. Компонент кү йін State қ асиеті кө рсетеді. CbUn checked - жоқ, Сb Checked - иә, cbGrayed - білмеймін. Бұ л қ асиет оқ уғ а да, жазуғ а да арналғ ан. Checked қ асиеті қ олданушының иә /жоқ типті таң дауын кө рсетеді. TGroupBox контейнеріне екі TChecbox компонентін орналастырың ыз. Caption қ асиетіне 2-суретке сә йкес мә ндерді енгіз.

5.3. Осы компоненттер ү шін OnClick оқ иғ асын ө ң деушілерді қ ұ рың ыз.

procedure TForm1.CheckBox1Click(Sender: TObject);

begin

If CheckBox1.State = cbChecked Then

Memo1.Font.Style: = [fsItalic] { егер айырғ ыш қ ойылғ аи болса, онда шрифт редакторы -курсив, }

Else { ә йтпесе шрифт келісім бойынша }

Memo1.Font.Style: = [];

end;

procedure TForm1.CheckBox2Click(Sender: TObject);

begin

If CheckBox2.State = cbChecked Then

Memo1.Font.Color: = clRed

Else

Memo1.Font.Color: = clBlack;

end;

5.4. Жаң а қ ойылғ ан компоненттер жұ мысын тексерің із.

6. TScroIIBar компоненті

6.2. Panel1- гe TScrollBar компонентін қ ойың ыз. Бұ л компонентті сандық шама мә нін визуалды басқ аруғ а қ олданады. Position қ асиеті сандық шаманың ағ ымдағ ы мә нін қ абылдайды. Міn жә не Max қ асиеттерінде сандық шаманың кіші жә не ү лкен мә ндері орналасқ ан.

6.3. Осы компонент ү шін OnScroll оқ иғ асын қ ұ рың ыз. Position қ асиетінің кез-келген ө згерісінде OnScrollоқ иғ асы пайда болады.

procedure TForm1.ScrollBar1Scroll(Sender: TObject; ScrollCode: TScrollCode;

var ScrollPos: Integer);

begin

x: = SCrollBar1.Position;

Edit1.Text: = FloatToStr(x);

end;

Бұ л оқ иғ ада х айнымалысының мә нін жылжыту сызғ ышының позициясымен байланыстырдық.

7. Редактор терезесіне енгізу фокусын жұ мыс басында орналастыру ү шін тағ ы бір оқ иғ а ө ң деушісін қ ұ рамыз. Форма ү шін On Activate оқ иғ асы терезені активтендіргенде пайда
болады (енгізу фокусын алғ анда).

procedure TForm1.FormActivate(Sender: TObject);

begin

Edit1.SetFocus;

end;

8.

2- сурет. Жалпы мысалдың қ осымша терезесі.

Лабораториялық жұ мыс №3

Тақ ырыбы: Ерекше жағ дайларды ө ң деу

Мақ саты: Программада Try... Except... End операторын қ олдануды ү йрену. TStringGrid компонентінің негізгі қ асиеттерімен танысу.

Материалдар жә не қ ұ ралдар: дә ріс конспекстісі, Дельфи программалау ортасы

Жұ мыстың мазмұ ны жә не орындалу тә ртібі:

1. Теориялық материалды оқ у
2. Вариант бойынша тапсырмаларды орындау
3. Бақ ылау сұ рақ тарына жауап беру

4. Орындалғ ан жұ мыс жө нінде есеп беру

Лабораториялық жұ мыс бойынша есеп:

1. лабораториялық жұ мыс №3

2. тақ ырыбы, тапсырма варианты

3. Есепті шешу алгоритмі

4. Программа листингі

5. блиц-тестке жауап беру

Тапсырма:

TStringGrid компонентін қ олданып қ осымша қ ұ рың ыз. Программада қ орғ алғ ан блок механизмін қ олданың ыз.

Программаны LabЗ каталогына жазың ыз.

Блиц-тест:

1.Table компонентінің TableName қ асиеті

а) кестеге ат беруге арналғ ан;

б) мә ліметтер кө зін кө рсетуге арналғ ан;

в) мә ліметтер қ оры кестесімен ө зара ә рекетті орнатуғ а арналғ ан;

г) мә ліметтер қ орына ену жолын кө рсетуге арналғ ан;

д) кілттік ө рісті кө рсетуге арналғ ан

2. формуласының дұ рыс жазылуын кө рсет:

а) exp (1/8* ln (exp (8* ln (x))+ exp (x* ln (8))))

б) (x^8+ 8^x)^(1/8)

в) exp (1/8* sqr (exp (8*x)+8^x))

г) sqrt (x^8+8^x)

д) (1/8* exp (ln (8*x)+ exp (ln (x*8))

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Ерекше жағ дай дегеніміз не?

2. Ерекше жағ дайлар кластары жә не олардың қ асиеттері.

3. try…except операторы. Қ ызметі, қ ұ рылымы жә не қ олданылуы.

4. try…finally операторы. Қ ызметі, қ ұ рылымы жә не қ олданылуы.

5. Ерекше жағ дайларды ө ң деудің глобальды жә не локальды ө ң деушілері.

6. on…do ерекше жағ дайының ө ң деушісі.

7. EZeroDivide ерекше жағ дайы.

8. ERangeError ерекше жағ дайы.

9. ERangeError ерекше жағ дайы ө ң деушісін қ алай қ осуғ а болады?.

10. Жү йенің ерекше жағ дайдың алдын алуын қ алай ажыратуғ а болады?