Табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар. Су басу зонасын анықтау. Су басу кезіндегі халықтың іс - әрекеті.

Мақ саты: Табиғ и сипаттағ ы тө тенше жағ дайлар. Су басу зонасын анық тау. Су басу кезіндегі халық тың іс – ә рекетін мең герту.

Қ ауіпті гидрологиялық қ ұ былыстар - ә р тү рлі табиғ и немесе гидродинамикалық факторлардың немесе екеуінің қ осындысының ә сер етуінен пайда болатын, адамдарғ а, ауылшаруашлық малдары мен дә нді дақ ылдарына, экономика нысандары мен қ оршағ ан табиғ и ортағ а зақ ым келтіретін, шығ у тегі гидрологиялық болып келетін оқ иғ а немесе гидрологиялық процесстердің нә тижесі.

Егер сіздің ауданың ыз су басудан жиі зардап шегетін болса, су басуы мү мкін аумақ тың шекарасын сондай – ақ, сирек су басатын, тез жететін жә не тұ ратын жерден алыс емес жерлер мен қ ыраттарды есте сақ тап, зерттеп алғ ан жө н. Жеке сақ тандыру шараларына мыналар жатады: толқ ын соқ қ ыларына тө зетін кү рделі қ ұ рылысты тұ рғ ызу; жақ ын орналасқ ан жерлердің топографиялық биік нү ктелерімен танысу; жақ ындағ ан зілзала туралы хабардың ә дістері мен нысандарын білу; тұ рғ ын ү йдің жанына топырақ салынғ ан қ аптар, тосқ ауыл қ ою, топырақ тө гу. Отбасы мү шелерің ізді жеке жә не топтасып кө шу, сондай – ақ кенеттен жә не қ арқ ынды су басу кезіндегі тә ртіп ережелерімен таныстырың ыз. Алдын ала кө шу кезінде алып кететін қ ажетті қ ұ ралдардың, мү ліктердің, дә рі дә рмектердің тізімдерін дайындап қ ойың ыз. Дайындалғ ан қ ұ нды заттарды, керекті жылы киімдерді, азық – тү лік қ орын, су жә не дә рі дә рмектерді арнайы чемоданғ а салып қ ою керек.

Су басу кезінде не істеу керек. Су басудың қ аупі туралы жә не кө шіру туралы хабарландыру берілген кезде кө рсетілген тә ртіп бойынша су басу қ аупі тө ніп тұ рғ ан аймақ тан қ ауіпсіз жерге немесе қ ыратқ а шығ ың ыз, ө зің ізбен бірге қ ұ жаттарды, қ ұ нды заттарды, қ ажетті киімдерді, екі – ү ш кү нге жететін бұ зылмайтын тамақ қ орын алың ыз. Ең соң ғ ы кө шіру орнына тіркелің із.

Жеке аулада селдің суы кедергісіз ағ уы ү шін жұ мыстар жү ргізің із:

· жақ ын бұ лақ тарды, арық тарды қ оқ ыстан жә не мұ здан тазартың ыз

· аулада су ағ атын орларды қ азың ыз

· ү й ауласын ү йіп кө муге қ олда бар материалдарды дайындаң ыз (қ аптар, топырақ, қ ұ м, саз).

Алғ ашқ ы қ ажетті заттары бар сө мке немесе арқ а қ оржынын, ауыз суы мен азық -тү ліктің аз мө лшердегі қ орын дайындау қ ажет. Су болмайтындай жерге қ ұ жаттарды салың ыз. Бағ алы заттарды, қ оймадағ ы азық -тү лік қ орларын шатыр астына немесе су баспайтын аймақ қ а кө шірің із.
БАҚ -ның ақ параттарын жә не кө лік қ ұ ралдары мен кә сіпорындардың ү зілмелі белгілері жә не сирена дабылдарын мұ қ ият бақ ылаң ыз.

Су басу жайлы хабар алысымен асығ ыс жә не кө шірілу пунктері ұ йымдастырылғ ан бағ ытқ а қ арай ү й-жайларың ызды тастап шығ ың ыз.

Егер су дең гейінің жоғ арылағ анын байқ асаң ыз жедел аудандық, қ алалық ТЖ қ ызметіне, жергілікті атқ арушы органдарғ а хабарласың ыз.

Ү йден кетер алдында электр қ уаты мен газды сө ндірініз, от жағ атын пештерді ө шірініз, ү йдің сыртындағ ы барлық қ алқ итын бұ йымдарды бекітің із немесе оларды ү йдің қ осымша бө лмесіне орналастырың ыз. Егер уақ ыт болса қ ұ нды заттарды ү стің гі қ абатқ а немесе тұ рғ ын ү йдің шатырына орналастырың ыз. Есік терезелерді жабың ыз. Ұ йымдастырылғ ан кө шіру шаралары болмағ ан жағ дайда кө мек келіп жеткенше немесе судың дең гейінің тү скенінше ү йдің жоғ арғ ы қ абатында, талғ а немесе жоғ ары тұ рғ ан жерлерге орналасың ыз. Бұ нымен қ оса ү немі апат белгісін берің із: кү ндіз жақ сы кө рінетін матаны іліп қ ойың ыз немесе таяқ қ а қ адап алып сол матамен бұ лғ ап белгі берің із, ал тү нде жарық пен немесе дауыспен белгі берің із.

Қ ұ тқ арушылар келген кезде ұ станымдылық танытып, қ ауіпсіздік шараларын сақ тай отырып, жү зу қ ұ ралдарына қ арай ө тің із. Қ ұ тқ арушылардың талаптарын қ атаң орындап, жү зу қ ұ ралдарының шамадан тыс толып кетуіне жол бермең із. Қ озғ алыс кезінде кө рсетілген орыннан алшақ кетпең із, жү зу қ ұ ралының бү йіріне отырмаң ыз, экипаждың талаптарын қ атаң сақ таң ыз.

Су басқ ан аймақ тан ө здігінен шығ уғ а тек қ ана зардап шеккендерге дә рігерлік кө мек кө рсету керек болғ ан жағ дайда ғ ана шығ у ұ сынылады. Бұ ғ ан қ оса сенімді жү зу қ ұ ралы болу керек жә не қ озғ алыс бағ ытын білу керек. Ө здігінен қ озғ алғ ан кезде апат белгісін беруді тоқ татпаң ыз. Суда жү зіп жү рген жә не батып бара жатқ ан адамдарғ а кө мек кө рсетің із.

Егер сіз суда қ алсаң ыз, тө мен қ арай тартатын аяқ киімді, ауыр киімді шешіп жү згіш заттарды, ағ ашты, басқ а да су бетінде қ алқ ып жү рген заттарды іздеп, кө мек кү тпей ақ оларды пайдалану керек.

Су тасқ ыны кезінде кіреберіс жолдар мен кө пірлер жедел қ алпына келтіріліпзардап шегушілерге тамақ пен киім жкткізіледі. Қ осымша ү йінді, су ағ ызатын каналдар мен бө геттер тұ рғ ызылады, бұ рыннан бар бө геттердің шайылғ ан жері мен саң ылауы бекітіледі. Ө ндіріс қ ондырғ ылардың қ ұ тқ ару, жө ндеу, ғ имараттар мен ү й жайларды тез қ алпына келтіру бойынша жұ мыстар жү ргізіледі.

Су кеткеннен кейін ү зілген жә не ілулу тұ рғ ан электрө ткізгіштерін, зақ ымдалғ ан газ қ ұ бырынан сақ талу қ ажет. Ү йге кіреде оның бө ліктерінің су толқ ынының соқ қ ысынан тең селмейтіндігіне кө з жеткізу қ ажет. Суда табылғ ан азық – тү лікті, тасқ ыннан кейінгі іркілген суды пайдалануғ а болмайды.

Су тасқ ыны жағ дайындағ ы кө шіру туралы, ә детте, тө тенше жағ дайлар жө ніндегі комиссияның арнайы шешімімен жарияланады. Кө шірудің басталатындығ ы жә не тә ртібі туралы халық қ а жергілікті радиоторабы желілері мен жергілікті теледидар бойынша хабарланады. Жұ мыс істейтіндерге сонымен қ атар, кә сіпорын, мекеме мен оқ у орындарының ә кімшілігі, ал ө ндіріс пен қ ызмет кө рсету саласында жұ мыс істемейтіндер пә тер иелері коорперативтері арқ ылы хабарлайды. Халық қ а кө шіру нү ктесіне жиналатын орынмен, оғ ан келу мерзімі жаяу кө шкен кездегі бағ ыт, сондай – ақ, жергілікті жағ дайда, кү тілген апатқ а, оны ескерту уақ ытына орайлас басқ а да мә ліметтер хабарланады.

Уақ ыт жеткілікті болғ ан жағ дайда халық қ ауіпті аудандардан дү ние мү лкімен бірге кө шіріледі, сол ү шін кө лік бө лінеді.

Кө шіру су басқ ан аймақ қ а жақ ын орналасқ ан елді мекендерге жү ргізіледі. Халық қ оғ амдық ғ имараттар мен жергілікті тұ рғ ындардың ү йіне уақ ытша қ оныстандырылады.

Су басқ ан аумақ тағ ы адамдарды ізеужедел ұ йымдастырылып, сол ү шін Азаматтық қ орғ аныс қ ұ рамаларының экипаждары таратылады жә не басқ а да қ олда бар кү штер мен қ ұ ралдар пайдаланылады.

Қ ұ тқ ару жұ мыстары кезінде халық ұ станымдылық танытып, қ ұ тқ арушылар талаптарын қ атаң орындауғ а тиіс. Қ ұ тқ ару қ ұ ралдарына басы артық адам отыруғ а болмайды.

Қ ұ тқ арушылар келген кезде қ айық қ а немесе катерге айқ ай шусыз бір бірлеп ө ту керек. Қ айық қ озғ алғ ан кезде орын ауыстыруғ а, қ озғ алуғ а, бортқ а отыруғ а рұ қ сат етілмейді. Балаларғ а, қ арттар мен сырқ аттарғ а бірінші кезекте кө мек кө рсетілетінін есте ұ стаң ыз.

Тосын су тасқ ыны жағ дайында (тоғ анның, бө геттің бұ зылуынан болғ ан) халық қ а барлық қ олда бар техникалық хабарлау қ ұ ралдарымен, оның ішінде жылжымалы қ ондырғ ылардағ ы дауыс қ атайтқ ыштың кө мегімен жү ргізіледі.