Тапсырма. 1. Бүйректің құрылысын муляждан зерттеп, суретін салу

1. Бү йректің қ ұ рылысын муляждан зерттеп, суретін салу

2.Бү йректің микроскопиялық қ ұ рылысы атластан зерттеп, суретін салу.

3.Несепағ ардың қ ұ рылысын атластан зерттеп, суретін салу.

4. Қ уық тың қ ұ рылысына атластан зерттеп, суретін салу.

Жұ мыстың барысы:

Бү йректер қ уысында жоғ арғ ы бел омыртқ алар тұ сында орналасқ ан. Оң бү йрек сол бү йрекке қ арағ анда 1-2см тө мен жатады.

Сыртқ ы пішіні лобия тә різді, ересек адамды ұ зындығ ы 12см, ені 6см, салмағ ы 120грамғ а дейін жетеді.

Сыртқ ы жағ ынан тығ ыз фиброзды, оң ай сыпырылатын дә некер тканьді қ апшық пен қ апталғ ан. Оның сырт жағ ынан май қ апшығ ы жатады. Ішкі жағ ында бү йрек қ ақ пасы болады, ол арқ ылы артерия қ ан тамыры еніп вена қ ан тамыры мен несіп ағ ар шығ ады. Бү йректің жоғ арғ ы жағ ында эндокринді бездері қ атарына жататын бү йрек ү сті безі орналасқ ан.

Бү йректер басқ а органдарғ а қ арағ анда қ ұ рсақ қ абырғ асына жақ сы бекіген. Бү йректің кесіндісінен оның сыртқ ы (Қ ыртыс) жә не ішке (милы) қ абаттарынан тұ ратын байқ алады. Бү йрекке енген қ ан қ ұ рамынан зә л процесі жү реді. Осығ ан байланысты бү йрек қ анмен жақ сы қ амтамасыз етіледі. Бү йрекке қ анды ә келетін тамырды бү йрек артериясы дейді. Ол бү йректің қ ыртыс заты мен милы затының шекаралығ ында тарамдалып, доғ алы артерияны тү зеді, олардан бү йрек қ абық шасына қ арай бет алғ ан ә келуші артерия шығ ады.

Қ анның сү зіліп шық қ ан қ ан плазмасына ұ қ сас сұ йық тығ ын алғ ашқ ы несеп деп атайды.

Несеп шығ ару аппаратына қ ос бү йрек пен несепағ ар, қ уық жә не несеп жолы жатады. Бұ лар ыдырау процесінде пайда болғ ан керексіз заттар мен суды сыртқ ы ортағ а бө ліп отырады.

Бұ лай аталу себебі оның қ ұ рамында кейбір тұ здар, глюкоза т.б. организдерде керекті заттар ертіндісі болуы мү мкін. Осы заттар организмнен шығ арылмай, қ анғ а кері енеді, бұ л процесті реабсорбция деп атайды. Осының нә тижесінде соң ғ ы несеп пайда болады. Қ орыта айтқ анда, несеп тү зу механизмі бірінен соң бірі жү ретін екі процестен (сү зу жә не реабсорбция) Бү йрек басқ а ағ залармен салыстарғ анда қ анды 20 есе кө п қ абылдайды. Несепғ ар (yreter) ұ зындығ ы 30см, ол бү йрек тү бегінен басталып, тө мен қ арай жү ріп отырып, қ уық қ а жалғ асады. Оны қ ұ рсақ жә не жамбас бө лігіне бө леді, кіші жамбас бө лігіне бө леді, кіші жамбас бө лігімен тө мен тү сіп, сірнелі қ абық ша астынан, қ уық қ абырғ асының тө менгі жағ ынанқ иғ аш ө тіп, тү біне таман ашылады.

Несеп шығ ару аппаратына қ ос бү йрек пен несепағ ар, қ уық жә не несеп жолы жатады. Бұ лар ыдырау процесінде пайда болғ ан керексіз заттар мен суды сыртқ ы ортағ а бө ліп отырады.

Несепағ ар (ureter)ұ зындығ ы 30 см, ол бү йрек тү бегінен басталып, тө мен қ арай жү ріп отырып, қ уық қ а жалғ асады. Оны қ ұ рсақ жә не жамбас бө лігіне бө леді, кіші жамбас бө лігімен тө мен тү сіп, сірнелі қ абық ша астынан, қ уық қ абырғ асының тө менгі жағ ынан қ иғ аш ө тіп, тү біне таман ашылады.

Қ уық (visica urinaria)зә рдің уақ ытша жиналып тұ ратын мү шесі. Ол жамбас қ уысында, шат сү йегінің артында орналасқ ан. Ерлердің қ уық артың да несепағ ар мен тік ішек жә не шә ует кө піршіктері жанаса жатады. Ал ә йелдерде қ ынап пен жатыр жатады. Қ уық тү бінен несеп жолы басталады. Куық сыйымдылығ ы 700 см ² Несеп жолы (uretra)қ уық тың зә р шығ аратын тү тігі.

Қ уық (vicica urinaria) зә рдің уақ ытша жиналып тұ ратын мү шесі. Ол жамбас қ уысында, шат сү йегінің артында орналасқ ан Несеп жолы (uretra) қ уық тың зә р шығ аратын тү тігі.

Бекіту сұ рақ тары:

1. Зә р шығ ару мү шелерін ата?

2. Бү йректің қ ұ рылысын қ андай?

3. Қ уық тың қ ызметі қ андай?

№ 15 Практикалық сабақ