Жылыжайда өсірілетін қияр дақылының қауіпті аурулары және олармен күресу шаралары

Жылыжайдағ ы қ иярдың ең қ ауіпті аурулары – ақ ұ нтақ немесе перокоспороз. Бұ л аурудың пайда болуының ең басты себебі – жылыжайдағ ы температураның 9-10°С-қ а дейін тү сіп кетуі. Ақ ұ нтақ ауруы қ иярдың тек жапырақ тарын ғ ана зақ ымдайды, бұ л ауру кең тарласа жапырақ тың ө зектері ғ ана қ алады. Бұ л аурудың пайда болуын қ алай білуге болады? Ең алдымен, жапырақ тың ү стің гі жағ ында сары жасыл бұ рышты майлы дақ пайда болады, олардың ө лшемдері тез ө сіп ү лкейеді. Дақ тың бұ рыштық формасы болғ андық тан оны кө бінесе, бактериоз ауруымен шатастырады. Бірақ бұ л аурудың бактериоздан айырмашылығ ы жапырақ тың астың ғ ы беттерінде дақ тү скен жерлерде сұ р сия, кө гілдір (налет) жолақ тар пайда болады. Олар: саң ырауқ ұ лақ споралары болып табылады. Егер ылғ ал тамшы тү рінде болса (жауын, шық, жапырақ арқ ылы суару), споралар ү лкейіп жаң адан кө птеген дақ тар пайда болып кө бейіп, бір­бірімен қ осылып кетеді. Ауырғ ан жапырақ тар сары қ ошқ ыл (бурый) одан кейін қ ошқ ыл тү ске еніп, соң ында солып қ урап қ алады. Бұ л аурумен ауырғ ан ө сімдік 8-14 кү ннің ішінде ө ліп, алынатын ө німнің кө п бө лігі кемиді. Егер бұ л ауру ө сімдіктің гү лдеу кезінде немесе оның алдында пайда болса, онда қ ияр мү лде тү йін салмайды.

Кү ресу шаралары (жолдары). Ең бірінші, осы ауруғ а тө зімді сорттар мен гибридтерді таң дай білу қ ажет, екіншіден, ауыспалы егіншілікті дұ рыс пайдалана білу қ ажет. Ауру ө сімдіктерді дер кезінде жойып тұ ру қ ажет, ө йткені жапырақ та бұ л аурудың инфекциясы 7 жылғ адейін сақ татылып, ө мір сү ре береді. Тұ қ ымды себер алдында температурасы 50°С жылы суда 20 минут ұ стап залалсыздандыру қ ажет. Сонымен қ атар топырақ қ а ү немі минералдық жә не органикалық тың айтқ ыштарды беріп ауруғ а деген тө зімділікті арттыруғ а болады. Вегетацияның орта кезінде 1, 7% нитроаммофоска ертіндісіне немесе микроэлементтер (бор, молибден, мырыш) мен кристалинді беру қ ажет. Қ иярдың жалғ ан ақ ұ нтақ ауруын ө ртпен тең естіреді, сондық тан бұ л ауруды бірден алдын алып ө шіру керек. Егер қ ияр жылыжайда ө сіп тұ рса, онда бұ л аурудың инфекциясының кү шті таралуына пленкамен поликорбонат қ абырғ аларында пайда болатын конденсат себеп болады, ө йткені ө сімдік тұ рақ ты тү рде жылыжайлық эффекті кү йінде болады. Жылыжайдың температурасы тү нде 12°С­тен тө мен тү сіп кетсе, бұ л ауру ө ршіп шығ а келеді. Сондық тан жапырақ тарды кү ніге қ арап, бақ ылап, сары жасыл дақ тардың ө лшемі 0, 5 см жә не оданда ү лкен болса, ү степ қ оректендіру мен суаруды бірден тоқ татып бір жетіге дейін оларды қ олданбау қ ажет. Ылғ алдылық тө мен тү скен кезде қ иярды топаздың (2 мл*10 л) суғ а ерітінідісімен немесе хоммен мыстың хлорлы (20 гр*10 л суғ а) ерітіндісімен бү ркіп шашу қ ажет. Ерітіндінің температурасы 22-24°С-та тө мен болмауы қ ажет. Дә ріні жылыжайда шашып болғ ан соң, бірден желдеткішті қ осып желдету керек. Жылыжайдағ ы температуракү ндіз 20-25°С, ал тү нде 18-21°С болуы шарт. Егер тү н суық болса, міндетті тү рде газдық пешті қ осып жылудың температурасын белгілі бір шекке дейін кө теруді ұ йымдастыру қ ажет.

Халық тық емдеу. Сарысу немесе оны бір шай қ асық мыс купоросының қ оспасымен 3-7 л суғ а 3 л сарысуды қ осып қ иярғ а бү рку қ ажет. Майдаланғ ан сарымсақ ты (30-50 г*1 л су) жабық ыдыста тә уліктік тұ нбасын 9 литр сумен араластырып қ ойып бү рку қ ажет. Дақ тар пайда болса, бір аптадан кейін бү ркуді қ айталау керек. Ө сімдікті марганцовканың 2г*10 л судағ ы ерітіндісімен аурудың алғ ашқ ы белгілері біліне бастағ ан кезде ө ң деуге болады. Қ иярды ауру тү рлері пайда болғ анша ә рбір 10 кү н сайын 4%-дық арцерид, поликарбанол, хлорлы мыс немесе хомецин ерітіндісімен бү ркеп ө ң деу қ ажет. Биофунгицидпен ө ң деу аурудың таралуынатежеуші рө л атқ арады. Қ иярдың гү лдеуі кезінде химиялық ерітінділермен ө ң деуге болады. Ал жеміс сала бастағ ан кезінде ө німді жинауғ а 5-7 кү н қ алғ анда бордосс ерітіндісімен ө ң дейді. Ө ң деу интервалы 7-10 кү н. Вегетация кезінде 3 ө ң деуден артық ө ң деуге болмайды. Ө німді толығ ымен жинап алғ ан соң, қ ияр қ атарын мыс купоросымен (50 г*5 л су) ө ң деп, тамырымен жұ лып алып ө ртеп жіберу қ ажет.

Ақ ұ нтақ ауруы. Бұ л ауру тү рі жылыжай мен ашық жерде ө сірілетін кө кө ністерге қ атысты. Тү нде кү н суытқ анда жылыжайда температура тым тө мен тү сіпкетсе пайда болады. Алдымен жапырақ тардың ү стің гі бетінде сонан соң ұ лғ айып астың ғ ы беттерінде пайда болады.Бұ лар саң ырауқ ұ лақ споралары – бастапқ ыда жә не жеке дақ тү рінде пайда болып кейінен ұ лғ айып, жапырақ тар сарғ айып, кү рең тартып морт сынғ ыш болып, соң ында солып қ алады. Жапырақ тар зақ ымданғ ан соң ө суі баяулап, жемістері майда, саны аз болады. Ашық жерлерде бұ л ауру қ иярдың ө німділігін 50-70 % -ғ а кемітсе, жылыжайда 100%-ғ а дейін жойып жібереді. Аурудың асқ ынуына ауа температурасы мен ылғ алдылық тың кү рт тө мендеуі себеп болады. Сонымен қ атар инфекция кө зі ретінде осы аурумен зақ ымданғ ан ө сімдік қ алдық тары мен топырақ себепші болады. Жауын кө п жауып ылғ алдылық жоғ арылағ ан кезде жә не ә лсіз жарық пен кү ндізгі – тү нгі температураның кү рт ө згерістері кезінде асқ ынып, ө сімдіктер бұ л аурумен кү ресуге ә лсіз болады.

Кү ресу шаралары: 1. Ө сімдік қ алдық тарын топырақ тан ұ қ ыпты тү рде тазарту қ ажет. 2. Ауру тү рлеріне тө зімді сорттар мен гибридтерді пайдалану керек. 3. Ауыспалы егісті қ олданып, асқ абақ тұ қ ымдастарды 2-3 жылда бір рет егіп тұ ру қ ажет. 4. Ү немі суарып, калий тың айтқ ышының жоғ ары концентрациясын беру қ ажет (2 ү лкен ас қ асық ты калийді 10 л суғ а ерітіп). 5. Ө сімдіктерді мыс купоросының ә лсіз ертіндісімен (5 г * 10 литр суғ а) немесе маргонцовканың сол сияқ ты концентрациясымен бү рку керек. 6. Осы концентрациядағ ы ерітінділермен ө сімдікті кешке ө ң деп шашу қ ажет. Ө ң деуді гү лдеуден бастап 3-4 рет ә рбір 10-12 кү нде қ айталау қ ажет. 7. Жапырақ тарда ақ ұ нтақ тың кейбір дақ тары біліне бастағ анда майдаланғ ан. кү кіртпен ертең гі уақ ытта мақ тағ а малып алып кү йдіру немесе бү рку қ ажет. 8. Ө те асқ ынғ ан ауру жапырақ тарды кесіп, орнын (5г*10 л су) мыс купоросына 50 г коллоидты кү кіртті қ осып ө ң деу қ ажет.

Ақ ұ нтақ ауруын емдеудін халық тың тә сілдері: Сү т сарысуына ө зінен 10 есе артық су қ осып жапырақ тарғ а бү рку қ ажет, бұ л жапырақ бетіне қ орғ аныш клетка тудырып, саң ырауқ ұ лақ тардың кө беюіне кедергі келтіреді.

- Натрий силикатының ерітіндісімен (силикатты клей) жапырақ тарды ө ң деуге болады.

- Фунгицидтік қ асиеті бар кейбір ө сімдіктердің (қ алақ ай) тұ нба ерітіндісімен ө сімдік жапырақ тарын ө ң деуге болады.

- 1 кг коровякті 3 л сумен араластырып, 3 кү нге тұ ндырып қ ояды. Одан кейін оны сү зіп, оғ ан тағ ы да қ осымша 3 л су қ ұ яды, сонда 10 жерді 1-1, 5 л тұ нбаны шашып бү ркуге болады.

- 0, 5 стакан кү лге 1 л ыстық су қ ұ йып, 2 кү н тұ ндырып, 4 г сабынды қ осып араластырып ә рбір 7 кү н сайын 2 рет ө ң деуге болады.

- Калицийрленген соданы (4 гр) 1 л суда ерітіп, оғ ан (4 г) сабынды қ осып ө сімдік жапырақ тарын 2 рет ә р 7 кү нде ө ң деуге болады.

Қ иярдың жылыжай мен ашық жердегі аурулары. Жылыжайларда қ ияр – саң ырауқ ұ лақ, бактериалдық жә не вирустық аурулармен қ атар зиянкестермен де зақ ымданады. Алынатын ө німді жоғ алтпас ү шін аурулардың белгілерін, олармен кү ресу шараларын, ал ең бастысы – негізгі агротехника тә сілдерін, ауыспалы егісті пайдалана отырып, жылыжайда ү йлесімді микроклиматты қ алыптастыру жә не ө сімдік қ алдық тарын жинап тұ ру қ ажет. Ақ ұ нтақ – саң ырауқ ұ лақ залалдағ ан ө сімдік мү шесінде пайда болатын ақ ұ нтақ ө ң ез тү рі.

Қ иярды ең кө п зақ ымдайтын саң ырауқ ұ лақ паразиттері: Ақ ұ нтақ ауруы- жапырақ та ақ дақ тү рінде пайда болып, емдесе уақ ыт ө ткен сайын ү лкейіп, бү кіл жапырақ ауданын қ уратып қ амтып, оны сарғ айтып қ уратып жібереді. Бұ л саң ырауқ ұ лақ спорасы (ұ рығ ы) – қ оректік заттарды жұ тып, фотосинтез ү дерісін бұ зып, кө кө ніс дақ ылдарының ө німділігі мен сапасын тө мендетеді. Ө те қ атты зақ ымданғ ан жапырақ тарда клейстокарпийлері, яғ ни жә ндіктер – қ ұ рттар пайда болып, ө сімдікті келесі жылы да зақ ымдайды. Саң ырауқ ұ лақ тың клейстотецкарпийлері залалданғ ан ө сімдіктер қ алдық тарында қ ыстайды. Ақ ұ нтақ ауруының белгісі жапырақ тарды тү гелдей ақ ұ нтақ басып кетеді, дұ рыс ө спей, кейін сарғ айып барып жойылады. Жылыжайларда қ ияр ө німі бұ л аурудың себебінен 50-60% -ғ а дейін тө мендейді. Бұ л аурудың алдын алу ү шін оғ ан тө зімді сорттар мен гибридтерді ө сіру қ ажет. Ақ ұ нтақ ауруының саң ырауқ ұ лақ спорасы біліне бастағ ан кезде жапырақ ты бойлетон, калатон, топсик, 0, 4% – ұ нтақ талғ ан кү кірт жә не басқ ада рұ қ сат етілген дә рілермен ө ң деуге болады, ө ң деу барысында фунгицидтермен жұ мыс істеу ережелерін қ атаң сақ тау қ ажет.

Жалғ ан ақ ұ нтақ – ө сімдік жапырағ ын оның даму фазасының кез келген кезінде зақ ымдауы мү мкін. Оның инфекциясы топырақ та бірнеше жылғ а дейін сақ талады. Бұ л аурудың жылыжайдағ ы басты белгісі – кө кшіл, м айлы дақ, уақ ыт ө те бұ л дақ қ оң ыр татып, кү йгенге ұ қ сайды, одан кейін жапырақ кеуіп ө ліп қ алады. Бұ л аурудың пайда болуына ең басты себеп, температураның кү рт ө згеруі. Бұ л аурудың белгілері біліне бастасымен барлық ү степ қ оректенудің тү рлері мен сауаруды бір аптағ а дейін тоқ тату қ ажет. Жылыжайды желдетіп, ө сімдіктерді мыс купоросымен ө ң деу қ ажет. Ақ ұ нтақ ауруы кө бінесе, поликорбинатпен жабылғ ан жылыжайдағ ы қ ияр дақ ылын кө п зақ ымдайды. Ақ ұ нтақ кө бейіп, жапырақ солып соң ында ө сімдік ө леді. Ауруды қ оздырғ ыштар арамшө птермен гү лдерден жұ ғ ады. Дақ ылдарды суару ү шін мұ здай суды пайдалануғ а жә не ө сімдікті бір жерге қ айта-қ айта егуге болмайды. Ақ ұ нтақ тү скен жапырақ тарды кровян ерітіндісімен мочевинаны араластырып ө ң деу керек. Кү кірт ерітіндісімен де ө ң деуге болады. Ө ң деу кезінде барлық есіктер мен терезелер жабық болуы керек. Жылыжай жағ дайында қ ияр дақ ылын «Топаз» препаратымен ө ң деу тиімді. Ө ң деуді жылы кү ндері жү ргізу қ ажет. Жылыжайда қ ияр ө німі жиі сарғ аяды, оғ ан себеп ыстық, қ апырық ауа, сонымен қ атар қ ияр суық температурада да сарғ аюы мү мкін. Оның тағ ы бір себебіі фосфор немесе азоттың жә не жарық тың жеткіліксіздігі.

Кладоспориоз немесе зә йтү н майлы дақ тары – алғ ашында жапырақ тарда қ оң ыр дө ң гелек немесе бұ рыштық дақ тү рінде пайда болып кебе бастағ анда жапырақ тар қ урап ө леді. Жемістерде, сабақ пен қ алемшелерде дө ң гелек тілшікті жасыл-қ оң ырқ ұ ба немесе зә йтү н майының тү сі сияқ ты тілшік пайда болады да, 3-4 кү ннің ішінде дақ қ арайып ө лшемі ө седі. Жапырақ қ исайып-майысып тү сі ө згереді де, жемістің дә мдік сапасы нашарлайды. Аурудың зақ ымдау кө зі – топырақ та қ алғ ан ауру ө сімдік қ алдық тары, қ ыстап қ алғ ан саң ырауқ ұ лақ споралары (ұ рық тары). Аурудан сақ тану ү шін жылыжайды жиі-жиі желдетіп тұ ру қ ажет. Зақ ымданғ ан жемістерде аурудың тілшікті белгілері біліне бастағ анда, оларды 1% бордосс қ оспасымен немесе 0, 4% хлорлы мыспен, олар болмаса, фундозолмен ө ң деуге болады.

Қ оң ыр-қ ұ ба дақ тар тек қ ана жапырақ тарды зақ ымдайды. Жылыжайда майда қ оң ыр-қ ұ ба бұ рыштық немесе дө ң гелек формалы дақ тар пайда болады. Кейіннен майда дақ тар ү лкейіп, бір-бірімен қ осылып, жапырақ ты толық зақ ымдайды. Нә тижесінде жапырақ та ө тетін биологиялық ү дерістер бұ зылып, ө сімдік уақ ытынан бұ рын ерте қ урап қ алады. Ауру споралары қ алдық ө сімдіктерде сақ тала береді. Жапырақ тарда қ оң ыр дақ тар пайда бола бастағ анда купороксат ерітіндісімен ө ң деу қ ажет.

Склеротиниоз немесе ақ шірік ауруы қ ияр ө сімдігінің барлық бө ліктерін зақ ымдайды. Ақ дақ тар жапырақ бетіне қ онып, оны жұ мсартып суландырады, ақ ө ң езбен жабылады, соң ынан шірітіп жібереді. Жапырақ тың зақ ымданғ ан жерінде бастапқ ыда тығ ыз ақ, одан кейін қ араұ рық тық дене склероция пайда болады. Аурудың бү л тү рі ауа мен топырақ тың жоғ ары ылғ алдылығ ында қ атты таралып дамиды. Қ ияр ө сімдігінің ауырып зақ ымданғ ан жерлеріне жанғ ан ағ аш кү лдері мен ә к ұ нтақ тарын себу қ ажет.

Тамыр шіріндісі – жас жә не кә рі ө сімдіктерді де зақ ымдай береді. Аурудың белгісі – тұ қ ым ө нген соң, топырақ астында ө сіп жатқ ан кезде пайда болады. Тамыршалар кү рең тартып, біртіндеп суланып, жапырақ тар сарғ аяды. Кө ктеген кезде, дә н жапырақ тары, бірінші жә не екінші қ ос жапырақ тар кезде де, зақ ымданғ ан сү йірікшелерден сау ө сімдіктерге кө шеді. Тамырлар мен дә н жарнағ ының тү п жағ ы шіри бастайды. Бұ л аурудың пайда болуына сыртқ ы ортаның қ олайсыз болуы, тұ қ ым сапасының нашарлығ ы, бү ршіктердің микроорганизммен зақ ымдануы ә сер етеді. Нә тижесінде қ ияр дақ ылы сирек кө ктеп, тамыршалары шіріп, егістің мү лдем сиреп кетуіне себепші болады. Бұ л аурудың пайда болуының негізгі себепшісі тү нгі жә не кү ндізгі температураның кү рт ө згеруі жә не мұ здай сумен суару. Бұ л аурудың инфекциясы топырақ та сақ талып, келесі жылдары да ө сімдікті зақ ымдайды. Тамыр шірігі – ауруын қ оздыратын Pythium, Fusarium, Rhizoctonia жә не тағ ы басқ а саң ырауқ ұ лақ туыс ө кілдері. Залалданғ ан қ ияр дақ ылының негізгі тамыр ұ шының ө луінен байқ алады, содан кейін ауру қ апталдағ ы тамырлар мен тамыр мойнына ауысады, соның себебінен ө сімдік бойы жағ ынан артта қ алады. Аурудың тағ ы бір себебі, ә сіресе азот тың айтқ ыштарымен, жиі қ оректендірумен суық сумен қ арқ ынды суғ ару. Инфекция кө здері – ө сімдік қ алдық тары мен топырақ.

Емдеушаралары – 14 кү н сайын қ иярдың тамырын превикур ерітіндісімен (40 г*10-15 л су) ө ң деу қ ажет.

Аскохитоз – саң ырауқ ұ лақ қ оздыратын аурудың бір тү рі, жапырақ тарды, сабақ тарды, жемістерді зақ ымдайды, оларда ірі сары қ оң ыр қ ұ ба, одан кейін сұ р дақ тар пайда болады. Содан соң қ ара нү ктелер – пикнид-паразитті тасымалдаушы пайда болады. Саң ырауқ ұ лақ спораларымен зақ ымданғ ан ө сімдік участоктары ө леді, жемістер деформацияланып, кеуіп ө леді. Аскохитоз – ө сімдіктің барлық жерү сті бө ліктерін залалдайды. Жапырақ тарда ірі дө ң гелек ашық -сары жә не бозарғ ан дақ тар тү зіледі де, кейіннен олардың бетіне қ ара нү ктелер пайда болады (саң ырауқ ұ лақ пиктинидтері). Залалданғ ан сабақ тар қ ұ рғ ап, қ ара нү кте басады жә не суланады, жемістерді жаралар басады, соның салдарынан қ ияр дақ ылының дамуы саябырлап, қ атты зақ ымданғ анда қ урап қ алады. Инфекция кө здері – ө сімдік қ алдық тары, зақ ымданғ ан дә н – тұ қ ым, топырақ.

Бактериоз ауруының қ оздырғ ышы – Pseudomonas lachrymans бактериясы, ол жас ө сімдіктерді, жапырақ тарды, гү лдер мен жемістерді зақ ымдайды. Қ ияр жапырағ ында, бұ рышты қ оң ыр дақ тар тү рінде пайда болады, ұ лғ ая келе жапырақ ты қ уратып жойып жібереді. Жемістерде, сабақ тар мен жапырақ тү тікшелерінде майлы жаралар пайда болады. Аурудың дамуына жауын­-шашынның мол болуы мен ауаның жоғ ары температурасы қ олайлы себеп болады. Бактериоз ауруымен зақ ымдалғ ан ө скіндердін ө суі баяулап, біртіндеп солып, қ урап, жемістің тауарлық сапасы тө мендейді. Ауру қ оздырғ ышы тұ қ ымда, топырақ пен ө сімдік қ алдық тарында екі жылдан астам уақ ыт сақ талады.

Фузериоздық солу – бұ л ауру тү рімен жас жә не ересек ө сімдіктер зақ ымдана береді. Кейбір жағ дайларда ө сімдіктің солуы бірақ тү нде пайда болуы мү мкін. Ауру саң ырауқ ұ лағ ы ө сімдіктердің тамыр-талшық тарын зақ ымдайды. Тамыр ­талшық тары арқ ылы топырақ тан қ оректік заттарды сің ірілуі барысында улы токсиндер бө лініп, ө сімдіктерді улап, олардың жойылуына (ө луіне) ә келіп соғ ады. Инфекция топырақ та сақ талады, сондық тан уланғ ан, зақ ымданғ ан топырақ ты ауыстырып, ауыспалы егістікті дұ рыс пайдалана білу қ ажет.

Жасыл тең білді (шұ бар) ө рнек. Қ иярдың вирустық ауруларының ішінде бұ л ауру тү рі жиі кездеседі. Ол қ иярдың 2 вирусы арқ ылы пайда болады. Бұ л вируспен зақ ымданғ ан жас жапырақ тар ө зінің жасыл тү сін ө згертеді, оларда аздағ ан сары жасыл участоктар пайда болып, соң ында олардың беттері ә жім қ атпарлы тү рге ауысады. Инфекцияғ а ұ шырағ ан ө сімдіктердің ө суі баяулайды. Ө сімдіктердің жемістерінің тү стері ала­қ ұ лара тең білді кө п сү йелді болып келеді. Бұ л ауруды емдеу ү шін залалданғ ан топырақ ты тү гел ауыстыру қ ажет. Сау ө сімдіктердің тұ қ ымдарын алып, оларды термиялық ө ң деп немесе 15% трипатрийфосфат ерітіндісімен бір сағ ат бойы ылғ алдандыру қ ажет.

Ақ ө рнек. Қ иярдың бұ л ауруын 2А вирусы туғ ызады, ол жасыл тең білді ө рнекке қ арағ анда, қ иярғ а кө п зиян келтіреді. Инфекцияғ а ұ шырағ ан қ ияр дақ ылының жапырақ тарында жұ лдызша формалы сары жә не ақ дақ тар пайда боялады. Кейбір жағ дайларда жапырақ тү гелімен ақ тү ске, тек ө зектері ғ ана жасыл тү сте болады. Жапырақ тар қ атпарлы болмайды. Жемістері сары жә не ақ жолақ тү рінде болады. Бұ л аурудың вирустары тұ қ ымда жә не ө сімдік қ алдық тарында сақ талады.

Антракноз ауру қ оздырғ ышы – Colletotrichum lagenarium саң ырауқ ұ лағ ы жапырақ тарды сабақ тар мен жемістерді залалдайды. Жапырақ тарда дө ң гелек, сары қ оң ыр тү сті дақ тар тү зіледі, олар уақ ыт ө те кеуіп, ү гітіледі. Сабақ тардағ ы дақ тар созылың қ ы, қ оң ыр, қ ысың қ ы жә не суланғ ыш болып келеді. Жемістерде алдымен, ұ сақ дақ тар пайда болады, содан кейін ү лкейіп, терең жараларғ а айналады, олар қ ызғ ылт шірінді сұ йық пен толады. Қ иярдың сабағ ы дақ тү скен жерден сынып, ө сімдік қ урайды. Ауруғ а шалдық қ ан ө сімдіктердің ассимиляциялық аумағ ы кішірейіп, ұ лғ айса қ урап, ө німнің тү сімі мен сапасы тө мендейді. Инфекция кө здері – ө сімдік қ алдық тарымен залалданғ ан тұ қ ымдар. Бұ л аурумен зақ ымдау ошоқ тары белгілі бола бастасымен 1% бордосс қ оспасымен немесе 0, 4 % хлорлы мыс ерітіндісімен ө ң деу қ ажет.