Жалпы профилактикалық шаралардың ұйымдастырылуы

Жалпы профилактикалық шаралар ветеринариялық шаралар жү йесінің маң ызды тізбегі болып табылады, олар жануарлардың жұ қ палы жә не жұ қ палы емес ауруларының алдын алуғ а бағ ытталынады.

Жалпы профилактикалық шараларғ а жануарларды жеткілікті мө лшерде сапалы азық пен, қ алыпты микроклиматы бар қ ора-жайлармен қ амтамасыз ету, ветеринариялық -санитарлық ережелерді ұ стана отырып тиісті дең гейде бағ ып кү ту, азық тар мен судың сапасын бақ ылау, қ оректік заттардың, витаминдердің, микро- жә не макроэлементтердің, пестицидтердің, уыттық заттардың, қ ышқ ылдылық ты т.б. зертханалық зерттеу т.б. жатады. Нормадан кез-келген ауытқ улар метаболизм бұ зылуына, ауруларғ а деген тө зімділігінің тө мендеуіне ә келіп соғ ады, ол ө з алдына ө німділік тө мендеуіне, тү рлі этиологиядағ ы аууурулар пайда болуына, жануарлардың ө лім-жітімге ұ шырауына ә келіп соғ ады.

Сол себептен фермаларда, тү рлі меншік иеліктеріндегі шаруашылық тарда, аумақ тық мемлекеттік ветеринариялық мекемелерде жұ мыс жасайтын ветеринария мамандары Қ азақ стан Республикасының «Ветеринария туралы» Заң ын басшылық қ а ала отырып жануар иелерінің ө з иеліктеріндегі жануарлардың денсаулығ ын, дамуын жә не олардан алынатын ө німдердің жоғ ары дең гейде болуын қ амтамасыз ететін жалпы профилактикалық шаралардың қ атаң орындалуын қ амтамасыз етіп, қ адағ алаулары керек.

Жануар ауруларын профилактикалаудың маң ызды шарты малшаруашылық нысандарының, жануар текті ө німдер мен шикізаттарды қ айта ө ң деу, сақ тау мекемелерінің ветеринариялық -санитарлық жағ дайын жү йелі тү рде мониторинглеу болып саналады.

Мемлекеттік, ведомствалық, жеке кә сіпкерліктегі ветеринариялық қ ызметтің барлық дең гейлерінің басты да тұ рақ ты міндеттерінің бірі - ө здері қ ызмет кө рсететін шаруашылық тардың, малшаруашылығ ы нысандарының олармен шектесетін аумақ тардың ветеринариялық -санитарлық жә не эпизоотиялық жағ дайын зерттеп білу. Бұ л ү шін қ оршағ ан ортаның – жайылымдардың, тұ рақ орындарының, су кө здерінің, қ ора-жайлардың, ветеринариялық -санитарлық нысандардың т.б. санитарлық жағ дайы зерттеледі. Бұ л джануарлар организміне кері ә серін тигізетін жә не аурулар байқ алып таралуына ық пал ететін факторларды айқ ындау мү мкіндігін беретін болады.

Эпизоотиялық ахуал туралы ақ параттарды тү рлі ақ парат кө здерінен алуғ а болады. Бұ л статистикалық деректерді жинақ тау, ветеринария мамандарының хабарланымдары, орын-орындардағ ы жағ даймен тікелей танысу, шаруашылық тар мен ө зге нысандарды зерттеу т.б.

Ветеринария мамандары ө з аумақ тарындағ ы жануарлардың жұ қ палы ауруларының ө ң ірлік эпизоотологиясын, олардың байқ алу ерекшеліктерін, эпизоотиялық қ ауіпін, мерзімділігін, кезең ділігін, табиғ и ошақ тылығ ын зерттеулері керек. Жұ қ палы емес патологияларды профилактикалау ү шін табиғ и биогеохимиялық аймақ тарды, сонымен қ атар, адамдардың ойланбай жасағ ан олқ ылық тары салдарынан туындалатын экологиялық қ ауіпті ошақ тарды білу аса маң ызды.

Қ андай да бір шаруашылық тың, аумақ тың эпизоотиялық жағ дайын бағ алау ү шін эпизоотиялық журналдардың, эпизоотиялық карталардың, зертханалық сараптамалардың, қ анды, патологиялық материалдарды зертханалық зерттеу қ орытындылары, ө лген жануарларды жарып-сою хаттамаларының деректері де пайдаланылады.

Шаруашылық тарды, малшаруашылығ ы нысандарын ветеринариялық зерттеу жоспарлы жә не жоспарсыз ө ткізіле алады, сонымен қ атар, аурулар пайда болғ анда немесе олардың байқ алу қ ауіпі тө нгенде лажсыз болуы мү мкін. Олар кө біне жоғ ары тұ рғ ан ветеринариядағ ы мемлекеттік басқ ару органдарының немесе жергілікті атқ арушы билік органдардың тапсырмалары бойынша ө ткізіледі. Зерттеу мақ сатына байланысты бірқ атар жылдар бойынша аурулардың таралуы, ауруғ а шалдығ у дең гейі, ө лімге ұ шырауы, ө лімділігі (леталдылығ ы), белгілі бір жыл мерзімдеріндегі эпизоотиялық жағ дайдың қ ауырттылығ ы тү бегейлі зерттелінеді. Ө ткізілетін сауық тыру бойынша жалпы, арнайы, ветеринариялық -санитарлық шаралардың тиімділігіне бағ а жасалады. Алынғ ан деректер жұ қ палы аурулармен ғ ылыми негізделінген тиімді профилактикалық жә не емдік шараларды жоспарлап, ұ йымдастыру ү шін қ ажет деп танылады.

Табиғ и-ошақ тық аурулармен кү ресу шараларын қ ұ растыру ү шін табиғ и ошақ қ ұ рылымын, ауру резервуары мен кө здерін, жабайы жануарлар фаунасы мен жабайы табиғ ат ортасында инфекциялық аурулар қ оздырушыларының сақ талуына ық палын тигізетін тағ амыдық -азық танымдық байланыстардың қ ұ рылымын жан-жақ ты зерттеу қ ажет.

Ветеринариялық -санитарлық жә не эпизоотологиялық зерттеулер тиісті акттермен толтырылады, онда зерттеу нә тижелерімен қ атар қ орытындылар жасалынып, анық талынғ ан кемшіліктерді жою бойынша нақ тылы ұ сыныстар беріледі. Ветеринариялық ережелердің бұ зылуына қ атысты барлық жағ дайлар сол орындарда талқ ыланып, тиісті шаралар жасалуы керек.

Жануарларды диспансеризациялау – бұ л жануарлардың субклиникалық жә не клиникалық белгілерін анық тауғ а, ауру жануарларды профилактикалау мен уақ тылы емдеуге бағ ытталынғ ан жоспарлы тү рдегі диагностикалық жә не емдік-профилактикалық шаралар жү йесі.

Диспансеризациялаудың басты мақ саты – жануарлар денсаулығ ын сақ тау, олардың жоғ ары ө німділігі мен табынды ұ дайы ө ндіру ү шін қ ажетті оптималды жағ дайларды қ амтамасыз ету. Диспансеризациялауды ө ткізу асыл тұ қ ымды шаруашылық тарда аса маң ызды рө л атқ арады. Оның ө ткізілуіне ветеринариялық шаруашылық тардың, мемлекеттік ветеринариялық мекемелердің мамандары қ атысады.

Диспансеризацияны шартты тү рде ү ш кезең ге бө леді: клиникалық, емдік жә не профилактикалық.

Бірінші кезең ә р жануарды клиникалық қ арап зерттеуден тұ рады, яғ ни: оның жалпы жағ дайын, кілегейлі қ абық тарын, терісін, лимфотү йіндерін, жү н жамылғ ысын, сү йек жағ дайын, желінін, тұ яқ тарын, қ ұ йрық омыртқ аларын, жү рек-тамыр жү йесін, тыныс алу органдарын, асқ орыту жү йесін, несеп бө лу, несеп-жыныс жә не нерв жү йелерін, қ озғ алу органдары мен сезім органдарын зерттеу. Нормадан ауытқ у анық талынғ ан жағ дайда қ ан, зә р, сү т т.б. мұ қ ият зертханалық зерттеу жұ мыстары ө ткізілетін болады.

Жануарлар денсаулығ ын зертханалық бақ ылау ү шін жануарлардың 5 тен 40% дейінгі бақ ылау топтары бө лінеді, олардан қ ажетті кө рсеткіштерді биохимиялық зерттеу ү шін қ ан, зә р, сү т алынады. Асыл тұ қ ымды мекемелерде кө бірек жануар бастары зерттелінеді. Зерттеулер арасына 1-1, 5 ай салып немесе тоқ санына бір рет тә ртіпте ө ткізіледі. Ө тпелі кезең дері (кү з, кө ктем) бақ ылау мен зерттеулер мұ қ ият ө ткізілуі керек. Алынғ ан қ орытындыларды алдың ғ ыларымен салыстырып, жануар организмінде ө тіп жатқ ан ө згерістер динамикасы анық талынады.

Клиникалық зерттеу жә не зертханалық зерттеу нә тижелері бойынша жануарларды шартты тү рде ү ш топқ а бө леді: 1 – нормадан ауытқ улары жоқ клиникалық сау жануарлар; 2 – зертханалық зерттеу қ орытындылары бойынша нормадан ауытқ улары бар клиникалық сау жануарлар; 3 – айқ ын ауру жануарлар.

Диспансеризациялаудың екінші кезең інде барлық ауру жануарларды диагнозды нақ тылау жә не ем тағ айындау ү шін қ айтадан мұ қ ият зерттейді.

Диспансерлік зерттеу нә тижелері жануарлардың ауруларын тудыратын себептерді жою бойынша шаралар қ ұ растырып, ө ткізуге негіз болып табылады.

Диспансеризациялау нә тижелерін диспансерлік картағ а енгізеді, ол тиісті ұ сыныстар кіргізілген акт толтыру негізі болып табылады.

Баорлық меншік иеліктеріндегі жануар иелері Қ Р «Ветеринария туралы» Заң ына сә йкес жануар денсаулығ ын қ амтамасыз ететін жағ дайларды жасау бойынша ветеринария мамандарының барлық талаптарын орындауғ а міндетті. Диспансеризациялау нә тижелері бойынша ұ сыныстарды орындауды бақ ылау ісін шаруашылық тардың жә не мемлекеттік ветеринариялық мекемелердің ветеринар дә рігерлері жү ргізеді, олар табынның ұ дайы ө ндірілуін ү немі ө з бақ ылауларында ұ стайды. Диспансеризация ө ткізілуі кө бею органдарының патологиялары бар жануарларды айқ ындап, ұ дайы ө ндіру функцияларын қ алпына келтіру ү шін уақ тылы ем тағ айындау мү мкіндігін береді. Мұ нымен қ атар, ұ дайы ө ндіруге эпизоотиялық жағ дай, кү ресу ү шін эпизоотияғ а қ арсы шаралар қ ажет етілетін инфекциялық жә не инвазиялық аурулар болуы ә сер етеді. Сонымен қ тар, оғ ан фермадағ ы ветеринариялық -санитарлық жұ мыс жағ дайы мен жануарларды ұ рық тандыру кезінде ветеринариялық -санитарлық ережелердің сақ талмауы да ә серін тигізетін болады.

Шаруашылық тардың ветеринариялық мамандары ө ндірушілерді уақ ытында эпизоотиялық ахуалды ескере отырып бруцеллезге, туберкулезге, паратуберкулезге, лептоспирозғ а, кампилобактериозге тағ ы басқ а аураларғ а зерттеулері керек. Жануарлар ұ рық тарының сапасын мемлекеттік асылдандыру мекемелерінің ветеринария мамандары бақ ылап оытрады.

Жануарларды ұ стаудың зоогигиеналық жә не ветеринариялық -санитарлық ережелерін ұ стану жануарлар денсаулығ ын сақ таудың жә не ветеринариялық -санитарлық тұ рғ ыдан алғ анда қ ауіпсіз, сапалы ө нім алынуының шарты ә рі кепілі болып саналады. Микроклиматты қ амтамасыз ету ғ имараттарды дұ рыс пайдалану, қ и шығ ару, тиісті тү рде желдету жү йесінің жұ мысын қ амтамасыз ету арқ ылы ө ткізіледі. Тү рлі ғ имараттарда желдетуді ұ йымдастыру мен қ и шығ арудың тү рлі жү йелері қ олданылады. Сондық тан малшаруашылығ ы ғ имараттарын жобалау жә не қ ұ рылысын жү ргізу сатылары кезінде тиісті ә кімшілік аумақ тық мекемелердің бас ветеринар инспекторлары осы жү йелерді таң дау ісіне белсене ат салысып, қ ұ рылысын жү ргізу, пайдалануды бақ ылауларында ұ стаулары керек.

Малшаруашылығ ы ғ имараттарындағ ы микроклиматты бақ ылап отыру ү шін ә р шаруашылық та, аудандық ветеринариялық бө лімде ауаның газдық қ ұ рамын бақ ылауғ а, микробтық ластануды анық тауғ а, салыстырмалы ылғ алдылық ты, ауа температурасын жә не ө зге кө рсеткіштерді анық тауғ а арналғ ан қ ұ рал-жабдық жинақ тары болуы керек.

Ветеринариялық -санитарлық режимді қ амтамасыз ету ү шін ғ имараттарда жә не ферма аумағ ында тазалық ты қ амтамасыз ету, кесте бойынша профилактикалық дезинфекция, дезинсекция жә не дератизация ө ткізуіне қ ажетті жә не қ ажет болғ ан жағ дайда осы жұ мыстардың сапасын зертханалық тексеру жұ мыстары жү ргізілуі керек. Дезинфекция сапасын тексеру тек бактериологиялық қ ана емес, жұ мыс ерітіндісіндегі дезинфектанттың пайыздық қ атынасын анық тау тү рінде химиялық жолмен де ө ткізілуі мү мкін.

Дезинфекциялық жұ мысты ДУК, ЛСД, ВДМ, АГ, УД-2 аэрозолдік генераторлары типіндегі стационарлық жылжымалы дезинфекциялық қ ондырғ ылардың кө мегімен ө ткізген жө н.

Жануарларды ұ стау, азық тандыру гигиенасы мен ветеринариялық санитария ережелері шаруашылық, ферма басшыларына, барлық малшылар қ ауымына таныс болғ аны жө н. Бұ л ү шін ветеринария мамандары ауқ ымды тү сіндіру жұ мыстарын, фермаларда оқ ыту жұ мыстарын жү ргізулері керек.

Зоогигиеналық жә не ветеринариялық -санитарлық ережелердің ұ сталынуын бақ ылау ережелерін шаруашылық тың, мемлекеттік ветеринариялық мекемелерінің жә не басқ ару органдарының ветеринар дә рігерлері жү ргізеді.

Жұ қ палы аурулардың алдын алу бойынша жалпы шаралар: жануарлар организмінің тө зімділігін арттыру бойынша шаралар кешені; шаруашылық тарды, фермаларды жұ қ палы ауру қ оздырушылары енуінен қ орғ ау; шаруашылық тың, жергілікті орындардың жә не шекараласатын аймақ тардың эпизоотиялық жағ дайларын есепке алу; бұ қ аралық ветеринариялық -ағ арту жұ мыстарын жү ргізу.

Жануарлар организмінің инфекциялық жә не инвазиялық ауруларғ а тө зімділігі толық қ ұ нды азық тандыру, жануарларды ұ стау гигиенасын ұ стану жә не ветеринариялық санитария ережелерін ұ стану арқ ылы қ амтамасыз етеді. Жануарларды жұ қ палы аурулардан сақ тау шараларына жататыны: жү йелі тү рдегі дезинфекция, дезинсекция, дератизация, жануар ө лекселерін жинау жә не ө телдеу, сонымен қ атар шаруашылық тарды, феромаларды инфекциялық ауру қ оздырушыларының енуінен қ орғ ау.

Малшаруашылық кешендері мен ірі малшаруашылық фермаларында қ орғ аныстың ерекше режимі ө ткізіледі – бұ л тұ тас дуалдармен қ оршау, ветеринариялық -санитарлық ө ткізгіштер салу, оны санитарлық жә не дезинфекциялық блоктармен, кіреберіс, шығ а беріс дезбө геттерімен жабдық тау.

Шаруашылық тар мен фермаларды инфекциялық ауру қ оздырушылары енуінен қ орғ ау ү шін ветеринариялық зерттеуден ө тпеген жануарларды енгізіп, шығ аруғ а жә не сау емес деп танылғ ан шаруашылық тардан жануарларды шығ аруғ а тыйым салынады.

Мұ нымен қ атар, шаруашылық қ а енгізілген жануарларды 30 кү н бойы профилактикалық карантиндеу шарасы ө ткізіледі, осы кезде оларды аса қ ауіпті инфекциялық жә не инвазиялық ауруларғ а зерттеп, аталғ ан аумақ та тіркелінген инфекциялық ауруларғ а қ арсы екпе жұ мыстары жү ргізіледі.

Жануарларды, ә сіресе асыл тұ қ ымды жануарларды енгізу шаруашылық тың жә не мемлекеттік ветеринариялық мекемелердің ветеринария мамандарының қ атаң бақ ылауында ө ткізіледі.

Жұ қ палы ауруларды профилактикалау бойынша арнайы шаралар қ атарына диагностикалық зерттеулер, жануарларды иммунизациялау жә не паразиттерге қ арсы ө ң деу жұ мыстары жатады.

«Ветеринария туралы» Заң да жануар иелері болып табылатын заң ды жә не жеке тұ лғ алардың жұ қ палы аурулардың алдын алу бойынша міндеттері айқ ындалып кө рсетілген. Осындай міндеттердің бірі – ветеринар мамандарының талаптары бойынша қ арап зерттеу, диагностикалық зерттеулер ө ткізу жә не сақ тандыру екпе жұ мыстарын жү ргізу ү шін жануарларын ұ сыну.

Тиісті ветеринариялық нормативтік қ ұ жаттар арқ ылы жоспарлы жә не лажсыз аллергиялық, серологиялық, бактериологиялық, вирусологиялық, микроскопиялық, капрологиялық тағ ы басқ а диагностикалық зерттеулерді ө ткізу қ ажеттілігі мен ө ткізу тә ртібі айқ ындалады. Жекелеген жағ дайларда бұ л зерттеулерді жануарларды термометриялау жә не клиникалық қ арап зерттеу шараларымен қ иылыстырып ө ткізеді.

Міндетті бас-басына зерттеу жұ мыстарын жануарлардың бруцеллезі, туберкулезі, маң қ а, киең кі, жылқ ылардың инфекциялық анемиясы, трихомоноз, ірі қ ара малдың кампилобактериозы, жылқ ылардың, тү йелердің трипонозамозы ауруларын профилактикалау кезінде ө ткізеді, таң дап зерттеу жұ мыстарын гельминтоздар кезінде ө ткізеді.

Диагностикалық зерттеулерді ұ йымдастыру тә ртібі ауру, жануар тү ріне жә не орындау ә дісіне байланысты болады.

Жануарлардың аллергиялық зерттеулерін ұ йымдастыру кезінде келесі тә ртіпте дайындау жұ мыстары ө ткізіледі: зерттелетін жануарлардың тізімідері жасалады; жұ мыс орны мен жабдық тар дайындалады; ө ң деу ісін ө ткізу ү шін қ ажетті мамандарғ а, операторлдарғ а, жануарларды бекіндіру бойынша жұ мыскерлерге деген қ ажеттілік анық талады. Қ олданыстағ ы нормативтерге сә йкес бір ветеринар маманы 2-3 қ осалқ ы жұ мысшымен қ оса бір жұ мыс кү ні ішінде 200 бас ірі қ ара мал басының аллергиялық зерттелуін қ амтамасыз ете алады.

Бұ л жұ мысты ө ткізу ү шін осы шартты басшылық қ а ала отырып ө ткізу уақ ыты мен мамандар санын да анық тауғ а болады. Сонымен қ атар диагностикалық препараттарғ а, деззаттарғ а жә не қ ұ рал-жабдық тарғ а деген сұ ранысты да есептеп алғ ан маң ызды.

Жұ мыс кү ні қ арсаң ында ветеринар маманы жұ мысқ а тартылатын адамдарғ а арнап нұ сқ амалық тү сіндіру кең есін жү ргізіп, ә р адамның міндеттерін бө ліп, қ ауіпсіздік техникасымен таныстырады.

Жұ мыс аяқ талғ ан соң зерттелінген жануарлар тізімі жасалып, белгіленген тә ртіпте зерттеу жұ мыстары туралы акт толтырылады.

Тізімде келесі бө лімдер болуы керек: кезекті номері, жануар иесі (тегі, аты-жө ні, ферма, шаруашылық, жануар иесі т.с.с.), жануар тү рі, жынысы, жасы, зерттеу нә тижелері.

Актте ауыл, кент, қ ала атауы, толтырылу кұ ні, кім толтырғ аны, ө ткізілген жұ мыс тү рі (ірі қ ара малдың аллергиялық зерттеулері), ө ткізу уақ ыты, препарат атауы, оның сериясы, дайындаушы фабрика, дайындау мерзімі, жарамдылық мерзімі, енгізу ә дісі, мө лшерлемесі, шығ ындалғ ан препарат, мақ та, спирт мө лшері, зерттеу нә тижелері кө рсетіледі.

Актке жұ мыс орындаушылары қ ол қ ояды. Жұ мыстарды осылай ұ йымдастыру схемасы ө зге ветеринариялық зерттеулерді ө ткізу кезінде де жасалады, айырмашылығ ы тек орындаушыларында ғ ана.

Тізімге келесі графалар кіреді: реттік номері, шаруашылық атауы, жануар иесі (иелері), жануардың инвентарлық номері, лақ апаты, жынысы, жасы, зерттеу нә тижелері (РА, РСК), ескертулер.

Жануарларды иммунизациялауды жоспарда бекітіліген мерзімде тиісті вакцинамен, сарысумен, анатоксинмен биопрепараттарды пайдалану бойынша нұ сқ аулық ты қ атаң басшылық қ а ала отырып ө ткізеді. Иммунизацияғ а дайындық жануарлар санын, биопрепаратқ а, қ ұ рал-жабдық тарғ а, таң у материалдарына, деззатарғ а деген қ ажеттілікті, керекті ветмамандар санын, жануарларды бекіндіру ү шін керек жұ мыскерлер санын анық тауды қ арастырады.

Жануарларды вакцинациялау алдында ветеринар дә рігері поствакциналды реакция асқ ыну белгілерімен ө туі мү мкін деген жекелеген жануарларғ а қ ажетті гипериммундық сарысу немесе тиісті гаммаглобулиндерді дайындап қ оюы керек. Вакцинация ө ткізілген соң жануарларғ а азық тандыру, ұ стау, суарудың жақ сы ждағ дайларын жасау керек. Бұ л жағ дайда поствакциналық реакция жең іл ағ ымда ө тетін болады.

Вакцинация ө ткізілуіне акт толтырылады, онда ауыл (село), қ ала, толтыру кү ні, акті кім толтырғ аны, қ андай вакцинация ө ткізілгені, препарат атауы, биофабрика атауы, дайындалу мерзімі, сериясы мен мемлекеттік бақ ылау номері, жарамдылық мерзімі, енгізу ә дісі мен мө лшерлемесі, вакцинацияланғ ан жануарлар саны, шығ ындалғ ан вакцин, мақ та, спирт т.б. мө лшері, сонымен қ атар вакцина қ алдығ ын жою тә ртібі мен жануарлардың вакцинациядан кейінгі жай-кү йі жазылады.

Аэрозольды вакцинация кезінде аэрозольдік қ ұ рылғ ыларғ а деген қ ажеттілікті анық тап алу керек.

Гельминтоздарғ а, протозоноздарғ а, арахноэнтомоздарғ а қ арсы арнайы шараларды ұ йымдастыру кезінде жалпы профилактикалық шаралар ө ткізіледі, олардың қ атарына жануарларды ұ стау, азық тандыру жағ дайларын жақ сарту, ү немі тазартып отыру, ғ имараттарды дезинвазиялау, қ иды уақ ытында шығ ару жә не залалсызыдандыру, жайылымдарды дұ рыс пайдалану, су тұ тыну орындарын аббатандыру, фермаларда санитарлық орындарды (дә ретханалар) жабдық тау т.б. жұ мыстар ө ткізіледі. Арнайы шараларды қ андай да бір нақ ты аурудың ерекшеліктеріне жә не онымен кү ресу нұ сқ аулық тарына сә йкес ө ткізеді. Мысалы, протозооздармен кү ресу кезінде кенелерге қ арсы ө ң деулер, жайылымдарды қ оздырушы мен тасымалдаушыларының биологиясын, табиғ и-клиаматтық жағ дайларды, ауру эпизоотологиясын ескере отырып ө ткізу аса маң ызды.

Псороптозды (қ ышыма) профилактикалау кезінде қ ойларды шомылдыру жұ мысын кө ктемде қ ырқ у жұ мыстарынан соң жә не кү зде тұ рақ тық жү йеге қ ояр алдында, қ ора-жайларды дезинфекциялау тү рінде ө ткізіп ұ йымдастыру керек. Бұ л шараларды ө ткізу ү шін тү пкілікті жұ мыс жоспары қ ұ рылады, оны кез-келген меншік иелігіндегі шаруашылық басшысы бекітеді. Онда барлық орындаушылардың міндеттері бө лініп, материалдық -техникалық жабдық талуы, сонымен қ атар отарларды шомылдыру орындарына айдап жеткізу графиктері мен маршруттары кө рсетіледі.

Шомылдыру ерітіндісін дайындау сапасы мен шомылдыру технологиясын ұ стануды бақ ылау ветеринар мамандарына жү ктеледі, олар ветеринариялық ережелердің аздағ ан сә йкеспеушіліктері кезінде олқ ылық тарды жою ү шін шомылдыру шарасын тоқ тата алады. Гиподерматозғ а қ арсы шараларды бө гелектердің жаппай ұ шуы кездерінде жә не кө ктем мен кү з мерзімдерінде ө ткізеді. Жаз айларында жануарларды шыбын-шіркейлерден, бө гелектер мен кенелерден қ орғ ау жұ мыстары ө ткізіледі. Дегельминтизациялануы тиісті жануарларды гельминтоздарғ а қ арсы ө ң деу жұ мыстарын ұ йымдастыру кезінде антгельминтиктерге, жұ мыс кү шіне деген қ ажеттіліктерді анық тайды, ө зге жұ мыс тү рлеріндегідей жұ мыс орындарын дайындайды.

Барлық арнайы шаралар ұ йымдасатырылымдық тұ рғ ыда жергілікті атқ ару органдарының бұ йрық тарымен, шешімдерімен регламенттеледі, ал олардың орындалуын ветеринариядағ ы басқ арушы мемлекеттік органдар қ атаң бақ ылайды.

Дезинфекция, дезинсекция, дератизация жә не дезинвазия жұ қ палы аурулармен кү ресудегі профилактикалау жә не кү рес жү ргізу істеріндегі шаралардың басты тізбектері болып табылады.

Келтірілген ветеринариялық -санитарлық жұ мыстарды ұ йымдастыру ұ йымдастыру-шаруашылық сипатындағ ы жә не арнайы шаралардан қ ұ ралады. Ұ йымдастыру-шаруашылық сипатындағ ы шараларды техникалық қ ұ рал-жабдық тардың, қ ызмет кө рсететін мамандардың қ атысуымен қ амтамасыз етіп, ө ткізеді. Ұ йымдастыру-шаруашылық сипатындағ ы шараларғ а ферма қ ора-жайлары мен аумағ ын дезинфекция, дезинсекция, дератизация жә не дезинвазия жұ мыстарын ө ткізу ү шін дайындау жұ мыстары жатады. Арнайы шараларғ а жұ мыс ө ткізу ү шін қ ұ рал-жабдық тарды, ә діс-тә сілдерді таң дау, жұ мыстардың кө лемін, ә р жұ мыс тү рі ү шін керекті қ ор кө лемін айқ ындау, дезинфекция жә не басқ а ветеринариялық -санитарлық жұ мыстар ө ткізілуі сапасын тексеру жұ мыстары жатады.

Ә р жұ мыс тү рі, қ ауіпсіздік техникасы, қ оршағ ан орта экологиясын қ орғ ау бойынша ветеринариялық нұ сқ аулық тар талаптарын ескере отырып жұ мыс жоспарлары толтырылады. Жұ мыстар ө ткізілуі ү шін жергілікті мемлекеттік атқ арушы органдардың, ветеринариядағ ы мемлекеттік басқ ару органдарының бұ йрық тары, шешімдері шығ арылады. Орындалғ ан жұ мысты ө зге ветеринариялық жұ мыстар тә різді актпен толтырады. Актте міндетті тү рде жұ мыс, нысан тү рі, жалпы ауданы, ө ң деу заттары, жұ мсалынғ ан препараттар саны жә не ө ткізілген жұ мыстардың тиімділігі кө рсетіледі.