Жануарлар бруцеллезі бойынша Қазақстан Республикасындағы жалпы жағдай

С. И. Джупиннің мә ліметтері бойынша бұ рнағ ы жылдары бруцеллезбен кү рес кезінде микробтарды жасырын тасымалдауғ а жасанды ушық тырып зерттеу (провакациялық тә сіл) ә дісі табысты тү рде қ олданылып келген, оны жануарларды осындай ауру тү рлерін диагностикалау ә дістерін жетілдіру мақ сатымен қ олданғ ан, ө йткені олардың қ оздырушылары қ ауіпті, кө рінбейтін, белгілерсіз ө тетін кеселдер.

Ірі қ ара малдың жасырын бруцеллезі тү рлерін провакациялау ү шін жә не осы инфекцияны диагностикалау мен сау емес табындарды сауық тыру мақ сатында 82 штаммындағ ы вакцина пайдаланылғ ан. Практика осы ә дістің объективтілігін дә лелдеп кө рсетті. Ірі қ ара мал бруцеллезі бойынша мү лдем сау емес ө ң ірлер аталғ ан инфекциядан жасырын микроб тасымалдаушыларында провакациялау тә сілдерін ө ткізу арқ ылы сауық тырылғ анын атап кеткен жө н.

С.И.Джупиннің пікірінше, ірі қ ара мал бруцеллезін профилактикалаудың басты қ ұ рамдас бө ліктерінің бірі табын толық тыру ү шін осы инфекциямен ауру немесе серологиялық реакциялар бойынша оң реакция берген сиырлардан алынғ ан бұ зауларды пайдалануғ а жол бермеу болып саналады. Осы шара ө ткізілуінің сенімділігіне қ арамастан 6-8 айлық жастағ ы барлық бұ зауларды 82 штаммындағ ы вакцинаның (немесе аз мө лшердегі ө зге вакцинаны пайдалана отырып) кө мегімен провакациялайды. Мұ нан кейін бір айдан соң оларды АР бойынша инфекцияның жасырын тасымалдаушыларын анық тау мақ сатында тексереді.

Қ ой мен ешкі бруцеллезін профилактикалау мен онымен кү ресу шаралары қ ойшаруашылығ ын, ешкі шаруашылығ ын жү ргізу ерекшеліктерін білу мен оның тенологиялық ерекшеліктерін ұ стануды, осы инфекцияның эпизоотиялық ү дерісін білуді жә не телімді профилактикалау ә діс-тә сілдерін тиімді пайдалануды негіз етеді.

Республикада ірі қ ара мал жә не қ ой, ешкі бруцеллезі бойынша жағ дай айтарлық кү рделі болып қ ала беруде, 13 суретте республикада 2003-2010 жж кезең інде бруцеллезден сау емес елді мекендерде а/ш жануарларын визуализациялау нә тижелері келтірілген.

13 – сурет Қ Р 2003-2010 жж кезең інде а/ш жануарлары бруцеллезінен сау емес елді-мекендерді визуализациялау нә тижелері.

Талдауғ а жү гіндіріліп отырғ ан кезең дегі бруцеллезден сау емес елді мекендер саны 804 қ ұ рады, инфекцияның ең кө п таралуы республикамыздың оң тү стік ө ң ірлеріне келеді, яғ ни Жамбыл, Алматы жә не Оң тү стік-Қ азақ стан облыстары, айта кетері олар қ ой, ешкі арасында кө птеп кездеседі. Ақ тө бе, Батыс-Қ азақ стан, Павлодар облыстарында бруцеллез ірі қ ара мал арасында кө п таралғ ан. Маң ғ ыстау жә не Ақ мола облыстарының аумақ тары сау деп танылады, ал Атырау облысында бұ л инфекция тіркелуінің жекелеген оқ иғ алары тіркелген. Облыстарғ а шақ қ анда сау емес елді мекендердің жалпы саны 14-суретте кө рсетілген.

14 - сурет Облыстар бойынша бруцеллезден сау емес елді-мекендер саны

Тө менде келтірілген 15 суретте республика аумағ ын қ ой мен ешкі бойынша жұ қ тырылу дә режесіне қ атысты аймақ тарғ а бө лу нә тижелері кө рсетілген. Айта кетері Маң ғ ыстау, Атырау, Ақ тө бе, Ақ мола, жартылай Қ арағ анды, Павлодар жә не Шығ ыс-Қ азақ стан облыстары сау мекендер аймағ ы деп танылғ ан. Республиканың оң тү стік ө ң ірлері жұ қ тырылудың жоғ ары дә режедегі аймақ тарына жатқ ызылғ ан.

15 - сурет 2003-2010жж аралығ ында Қ Р аумағ ын қ ой мен ешкі бруцеллезі бойынша аймақ тарғ а бө лу кө рінісі.

Республика аумағ ын ірі қ ара мал бруцеллезі бойынша аймақ тарғ а бө лген кезде сау елді мекендер аймағ ына Ақ мола, Маң ғ ыстау, Атырау, Солтү стік-Қ азақ стан жә не жартылай Қ останай облыстары жатқ ызылғ ан, 16 - сурет. ІҚ М бруцеллезі негізінен республиканың шығ ыс ө ң ірлерінде байқ алғ ан.

16 - сурет 2003-2010 жж кезең інде Қ Р аумағ ын ІҚ М бруцеллезі бойынша аймақ тарғ а бө лу.

Талдау кезең інде республика облыстары бойынша ауырғ ан жануарлар санына қ атысты мә ліметтер 17 суретте келтірілген. Суретте кө рсетілгендей ең кө п ауру жануарлар Ақ тө бе (8810), Шығ ыс-Қ азақ стан (6550), Жамбыл (6077), Батыс-Қ азақ стан (5993) жә не Алматы (5461) облыстарында байқ алғ ан.

17 - сурет Бруцеллезбен ауырғ ан жануарлар саны

Жылдарғ а шақ қ анда ең кө п ауырғ ан жануарлар саны 2009 – 8271, 2007 – 6858 жә не 2006 – 6618 жылы байқ алғ ан (18 сурет).

18 - сурет Бруцеллезбен ауырғ ан жануарлар саны

Болжам ө ткізілінген диагностикалық шаралардың сапасына жә не ауру жануарды бірден жою ә рекетіне байланысты.