Тарау. Жалпы ережелер

289-бап. Сот ерекше іс жү ргізу тә ртібімен
қ арайтын істер

1. Сот ерекше іс жү ргізу тә ртібімен қ арайтын істерге:
1) заң дық маң ызы бар фактілерді анық тау туралы;
2) азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы жә не азаматты қ айтыс болды деп жариялау туралы;
3) азаматты ә рекетке қ абілеті шектеулі немесе ә рекетке қ абілетсіз деп тану туралы;
3-1) кә мелетке толмағ андарды арнаулы білім беру ұ йымдарына немесе ерекше режимде ұ стайтын ұ йымдарғ а жіберу туралы;
4) азаматты психиатриялық стационарғ а мә жбү рлеп жатқ ызу туралы;
4-1) қ аржы ұ йымдарын жә не бас ұ йым ретінде банк конгломератына кіретін жә не қ аржы ұ йымдары болып табылмайтын ұ йымдарды қ айта қ ұ рылымдау туралы;
5) заң ды тұ лғ алар мен жеке кә сіпкерлердің банкроттығ ы туралы;
5-1) заң ды тұ лғ аларды оң алту туралы;
5-2) заң ды тұ лғ аларды жеделдетілген оң алту туралы;
6) жылжымалы затты иесіз деп тану жә не жылжымайтын мү лікке коммуналдық меншік қ ұ қ ығ ын тану туралы;
7) азаматтық хал актілері жазуларының дұ рыс еместігін анық тау туралы;
8) нотариаттық ә рекеттерге немесе оларды жасаудан бас тартуғ а шағ ымдар бойынша;
9) бағ алы қ ағ аздар кө рсетуші адамның жоғ алғ ан бағ алы қ ағ аздар жә не ордерлік бағ алы қ ағ аздар (шақ ырту ісін жү ргізу) бойынша қ ұ қ ық тарын қ алпына келтіру туралы;
10) бала асырап алу туралы;
11) Қ азақ стан Республикасының жә не (немесе) басқ а мемлекеттің аумағ ында экстремизмді немесе террористік іс-ә рекетті жү зеге асыратын ұ йымды экстремистік немесе террористік деп тану туралы, соның ішінде оның ө з атауын ө згерткенін анық тау туралы, сондай-ақ Қ азақ стан Республикасының аумағ ына ә келінетін, онда басып шығ арылатын, ә зірленетін жә не (немесе) таратылатын ақ параттық материалдарды экстремистік немесе террористік деп тану туралы;
11-1) шетелдікті немесе азаматтығ ы жоқ адамды Қ азақ стан Республикасының заң намасын бұ зғ аны ү шін Қ азақ стан Республикасының шегінен шығ арып жіберу туралы;
12) Қ азақ стан Республикасының аумағ ында таратылатын, Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілеріне қ айшы келетін ақ параты бар шетелдік бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралының ө німін заң сыз деп тану туралы істер жатады.
2. Заң да ерекше іс жү ргізу тә ртібімен басқ а да істерді қ арау кө зделуі мү мкін.
Ескерту. 289-бапқ а ө згерістер енгізілді - Қ Р 2001.07.11 N 238, 2005.02.23 N 33, 2005.07.08 N 67-ІІІ (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2009.07.10 N 178-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2009.07.11 N 185-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2009.12.10 № 227-IV (2010 жылғ ы 1 қ аң тардан бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2010.04.08 № 266-IV, 2010.11.23 N 354-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі), 2011.03.01 N 414-IV (2010.01.01 бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2011.07.22 № 478-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі), 2012.02.17 № 564-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 03.11.2014 N 244-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң дарымен.

290-бап. Ерекше жү ргізілетін істерді қ арау тә ртібі

1. Ерекше жү ргізілетін істерді осы Кодекстің 31-38-тарауларында белгіленген алыныстармен жә не толық тырулармен қ оса талап қ ою ережелері бойынша соттар қ арайды. Ерекше жү ргізілетін істерді сот арыз беруші мен мү дделі адамдардың қ атысуымен қ арайды.
2. Егер істі ерекше іс жү ргізу тә ртібімен қ арау кезінде соттың қ арауына жататын қ ұ қ ық туралы дау туындаса, сот істі талап қ ою тә ртібімен қ арау туралы ұ йғ арым шығ арады. Іс талап қ ою тә ртібімен оның қ озғ алу орны бойынша қ аралады. Арыз беруші мен басқ а да мү дделі адамдарғ а осы Кодекстің 150, 151-баптарында кө зделген талаптарды сот белгілеген мерзімде орындау қ ажет екендігі тү сіндіріледі. Мү дделі адамдардың қ арсылық тары болғ ан жағ дайда сот істі аумақ тық сотта қ арау ережелері бойынша басқ а соттың қ арауына беруі мү мкін.
3. Сот ұ йғ арымы белгіленген мерзімде орындалмағ ан жағ дайда арыз қ аралмай қ алдырылады, ал мү дделі адамдарғ а олардың жалпы негіздерде талап қ ою қ ұ қ ығ ы тү сіндіріледі.

31-тарау. Заң дық маң ызы бар фактілерді анық тау

291-бап. Заң дық маң ызы бар фактілерді анық тау
туралы істер

1. Сот азаматтардың немесе ұ йымдардың жеке не мү ліктік қ ұ қ ық тарының туындауына, ө згеруіне немесе тоқ татылуына байланысты болатын фактілерді анық тайды.
2. Сот мынадай фактілерді:
1) адамдардың туыстық қ атынастарын;
2) адамның біреудің асырауында болуы;
3) тууды, бала асырап алуды, некелесуді, ажырасуды жә не қ айтыс болуды тіркеу;
4) қ ұ қ ық белгілейтін қ ұ жаттардың (ә скери қ ұ жаттарды, паспорттарды, жеке куә ліктерді жә не азаматтық хал актілерін жазу органдары беретін куә ліктерді қ оспағ анда) қ ұ жатта кө рсетілген аты, ә кесінің аты немесе тегі осы адамның паспортында немесе жеке куә лігінде, немесе туу туралы куә лігінде кө рсетілген атқ а, ә кесінің атына немесе тегіне сә йкес келмейтін адамдікі екендігі;
5) мү лікті меншік, шаруашылық жү ргізу жә не оралымды басқ ару қ ұ қ ық тарымен иелену, пайдалану жә не (немесе) оғ ан билік ету;
6) жазатайым жағ дай;
7) азаматтық хал актілерін жазу органдары қ айтыс болу
оқ иғ асын тіркеуден бас тартқ ан жағ дайда адамның белгілі бір уақ ытта белгілі бір мә н-жайларда қ айтыс болуы;
8) мұ рагерлікті қ абылдау жә не мұ рагерліктің ашылу орны;
9) егер заң дарда оларды анық таудың ө згеше тә ртібі кө зделмесе, басқ а да заң дық маң ызы бар фактілерді анық тау туралы істерді қ арайды.

292-бап. Заң дық маң ызы бар фактілерді анық тауғ а
қ ажетті шарттар

Сот арыз берушінің осы фактілерді куә ландыратын тиісті қ ұ жаттарды ө зге тә ртіппен алуы мү мкін болмағ ан жағ дайда, не жоғ алғ ан қ ұ жаттарды қ алпына келтіруі мү мкін емес болғ ан кезінде ғ ана заң дық маң ызы бар фактілерді анық тайды.