Бап. Арыз беру. 1. Азамат және заңды тұлға мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының

1. Азамат жә не заң ды тұ лғ а мемлекеттік органның, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының, қ оғ амдық бірлестіктің, ұ йымның, лауазымды адамның, мемлекеттік қ ызметшінің шешіміне, ә рекетіне (немесе ә рекетсіздігіне) тікелей сотта дау айтуғ а қ ұ қ ылы. Жоғ ары тұ рғ ан органдар мен ұ йымдарғ а, лауазымды адамғ а алдын ала жү гіну сотқ а арыз беруге жә не соттың оны мә ні бойынша қ арауғ а қ абылдауына жә не шешуіне міндетті шарт болып табылмайды.
1-1. Осы тараудың қ ағ идалары бойынша ә кiмшiлiк қ ұ қ ық бұ зушылық туралы iс бойынша іс жү ргізуді жү зеге асыратын органның (лауазымды адамның) ә рекеттеріне (ә рекетсіздігіне) шағ ым жасау туралы істер бойынша арыздар сотта қ аралуғ а жатпайды.
2. Арыз сотқ а осы Кодекстің 3-тарауында белгіленген соттылық қ ағ идалары бойынша беріледі. Қ аралуы аудандық соттардың соттылығ ына жатқ ызылғ ан арыздар азаматтың тұ рғ ылық ты жеріндегі сотқ а не ә рекеттеріне дау айтылып отырғ ан мемлекеттік органның, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының, қ оғ амдық бірлестіктің, ұ йымның, лауазымды адамның, мемлекеттік қ ызметшінің тұ рғ ан жеріндегі сотқ а жазбаша нысанда не электрондық қ ұ жат нысанында берілуі мү мкін.
3. Арыз берушінің мемлекеттік қ ұ пия болып табылатын мә ліметтер туралы хабардар болуының негізі бойынша Қ азақ стан Республикасынан шетелге кетуіне рұ қ сат беруден бас тартуғ а тиісті аудандық жә не кету туралы ө тінішті қ анағ аттандырмау жө нінде шешім қ абылданғ ан жердегі соғ ан тең естірілген сотта дау айтылады.
4. < *>
Ескерту. 278-бапқ а ө згерістер енгізілді - Қ Р 2001.07.11. N 238; 05.07.2014 № 236-V (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі); 17.11.2014 № 254-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң дарымен.

279-бап. Мемлекеттік органдардың, жергілікті
ө зін-ө зі басқ ару органдарының, қ оғ амдық
бірлестіктердің, ұ йымдардың, лауазымды
адамдардың, мемлекеттік қ ызметшілердің сот
арқ ылы дау айтуғ а жататын шешімдері, ә рекеті
(немесе ә рекетсіздігі)

1. Мемлекеттік органдардың, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының, қ оғ амдық бірлестіктердің, ұ йымдардың, лауазымды адамдардың, мемлекеттік қ ызметшілердің сотта дау айтылатын шешімдеріне, ә рекеттеріне (немесе ә рекетсіздігіне) нә тижесінде:
1) азаматтың жә не заң ды тұ лғ алардың қ ұ қ ық тары, бостандық тары жә не заң мен қ орғ алатын мү дделерi бұ зылғ ан;
2) азаматтың ө з қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын, сондай-ақ заң ды тұ лғ аның қ ұ қ ық тары мен заң мен қ орғ алатын мү дделерiн жү зеге асыруына кедергі жасалғ ан;
3) азаматқ а немесе заң ды тұ лғ ағ а ә лдебiр мiндет заң сыз жү ктелген немесе олар заң сыз жауапқ а тартылғ ан алқ алық жә не жеке-дара шешiмдер мен ә рекеттер (ә рекетсiздiк) жатады.
2. Осы тарауғ а сә йкес мемлекеттік органдардың, қ оғ амдық бірлестіктер мен лауазымды адамдардың мынадай шешімдері мен ә рекеттеріне:
1) тексерілуі Қ азақ стан Республикасы Конституциялық Кең есінің айрық ша қ ұ зыретіне жатқ ызылғ ан нормативтік қ ұ қ ық тық актілерге;
2) оларғ а қ атысты заң сотқ а шағ ымданудың ө згеше тә ртiбiн кө здейтiн жеке-дара жә не нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерге сотта дау айтуғ а болмайды.
Ескерту. 279-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2001.07.11 N 238 Заң ымен.

280-бап. Сотқ а арыз беріп жү гінуге арналғ ан мерзім

1. Азамат жә не заң ды тұ лғ а ө з қ ұ қ ық тарының, бостандық тарының жә не заң мен қ орғ алатын мү дделерiнiң бұ зылғ аны туралы ө здерiне мә лiм болғ ан кү ннен бастап ү ш ай iшiнде сотқ а арызбен жү гiнуге қ ұ қ ылы.
2. Арыз беріп жү гінуге арналғ ан ү ш айлық мерзімді ө ткізіп алу соттың арызды қ абылдаудан бас тартуына негіз болып табылмайды. Мерзімнің ө ткізіліп алу себептері сот отырысында арызды мә ні бойынша қ арау кезінде анық талады жә не арыздың қ анағ аттандырылуынан бас тарту негіздемелерінің бірі болуы мү мкін.
Ескерту. 280-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2001.07.11. N 238 Заң ымен.

281-бап. Арызды қ арау

1. Арызды сот бiр ай мерзiм iшiнде прокурордың, азаматтың, заң ды тұ лғ а ө кiлiнiң шешімдері мен ә рекеттеріне дау айтылып отырғ ан мемлекеттік орган, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органы, қ оғ амдық бірлестік, ұ йым басшысының, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қ ызметшінің қ атысуымен қ арайды.
2. Сот отырысының орны мен уақ ыты туралы тиісті тү рде хабарланғ ан, санамаланғ ан адамдардың қ айсыбірінің сот отырысына келмей қ алуы істі мә ні бойынша қ арауғ а кедергі болмайды. Бұ л жағ дайда сот жекеше ұ йғ арым шығ аруғ а қ ұ қ ылы, осы ұ йғ арым арқ ылы кө рсетілген адамның сотты қ ұ рметтемеушілік фактісі туралы, ал арыз қ анағ аттандырылғ ан кезде – осы адамның заң бұ зушылық тарғ а жол бергені туралы жоғ ары тұ рғ ан органның немесе лауазымды адамның назарына жеткізеді.
Ескерту. 281-бапқ а ө згерістер енгізілді - Қ Р 2001.07.11 N 238, 2010.12.29 N 374-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi); 17.11.2014 № 254-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң дарымен.

282-бап. Соттың шешімі жә не оның орындалуы

1. Сот арызды орынды деп танып, тиісті мемлекеттік органның, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының, қ оғ амдық бірлестіктің, ұ йымның, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қ ызметшінің азаматтың жә не заң ды тұ лғ аның қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын, жә не заң мен қ орғ алатын мү дделерiн бұ зуғ а жол берілген бұ рмалаушылық ты толық кө лемінде жоюғ а міндеттілігі туралы шешім шығ арады.
2. Егер сот дау айтылғ ан шешімдер мен ә рекеттер заң дарғ а сә йкес, мемлекеттік органның, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының, қ оғ амдық бірлестіктің, ұ йымның, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қ ызметшінің ө кілеттігі шегінде шығ арылып жасалғ анын жә не азаматтың жә не заң ды тұ лғ аның қ ұ қ ық тары, бостандық тары жә не заң мен қ орғ алатын мү дделерi бұ зылмағ анын анық таса, арызды қ анағ аттандырудан бас тартады.
3. Соттың шешімі жол берілген заң бұ зушылық тарды жою ү шін шешімдері мен ә рекеттеріне дау айтылғ ан мемлекеттік органның, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының, қ оғ амдық бірлестіктің, ұ йымның басшысына, лауазымды адамғ а, мемлекеттік қ ызметшіге не бағ ыныштылығ ы бойынша жоғ ары тұ рғ ан органғ а, ұ йымғ а немесе лауазымды адамғ а сот шешімі заң ды кү шіне енгеннен кейін ү ш кү н ішінде жіберіледі.
4. Шешімнің орындалғ аны туралы сотқ а, азаматқ а немесе заң ды тұ лғ ағ а сот шешімі алынғ ан кү ннен бастап бір ай мерзімнен кешіктірілмей хабарлануғ а тиіс. Сот шешімінің орындалмағ аны ү шін кінә лі лауазымды адамдар заң да кө зделген жауаптылық та болады.
Ескерту. 282-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2001.07.11. N 238 Заң ымен.

28-тарау. Нормативтік қ ұ қ ық тық актілердің заң дылығ ына
орай даулар туралы іс бойынша іс жү ргізу

Ескерту. 28-тараудың атауына ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2001.07.11. N 238 Заң ымен.