Тісжегіні емдеу кезінде Қолданылатын матрицалыҚ жҮйе

Тістерді пломбылау кезінде қ олданылатын аспаптардың ішінде матрицаларғ а жә не матрица ұ стағ ыштарғ а ө те ү лкен орын беріледі. Матрица тістің тісжегі ү рдісімен зақ ымдалғ ан қ абырғ аларын бө ліп тұ ратын жә не қ ойылғ ан пломбалық материалды қ атқ анғ а дейін ұ стап тұ ратын, пломбылау кезінде тіске анатомиялық пішін беруге мү мкіндік туғ ызатын металл немесе пластик пішіндес аспап. Матрица тіске тез салынып, тез алынуы керек.Бұ л іс шаралар дә рігер стоматологтың кө п уақ ытын алмау жә не тіс тіндері мен пломбаның пішінін бұ збау керек.

Матрицалардың пішін ү йлесімі тістің бұ зылғ ан бө лігінің пішінін қ алпына келтіруін қ амтамасыз ету жә не қ ызыл иек тіндерін немесе коффердамды пломбалық материалдан оқ шаулап тұ ру керек.

Матрица тісте мық ты орналасып, пломбалық материалды нығ ыздау жә не қ атаюы кезінде қ озғ алмауы қ ажет. Матрицаны тісте бекіту ү шін арнайы қ ондырғ ы матрица ұ статқ ыштарды қ олданады.

«Матрица —матрица ұ статқ ыш» жү йесі пациентке ың ғ айсыздық сезімін туындатпауы қ ажет. Матрица ұ статқ ыш процедураны жасауғ а кедергі жасамау, ө те ү лкен болмауы тиіс.

Матрицаларды екі топқ а бө луге болады. Бірінші топқ а тістің толық шең берін қ амтитын таспалы матрицалар жатады. Мұ ндай матрицаларды Тоффлемайр типтес матрица ұ статқ ыштармен бекітеді. (3.10 сурет).

Секциялық матрицалар тістің зақ ымдалғ ан бетін ғ ана жауып тұ ратын жә не тіс пішінін қ алыптастырушы матрицалар. (3.11, 3.12сурет). Матрица ұ статқ ыш матрицаның пломбыланатын қ уыстың барлық қ абырғ алармен тығ ыз болуын қ амтамазыс етуі керек.

Матрица жә не матрица ұ статқ ыш қ олданар алдында тез залалсызданырылуы тиіс. Матрицалардың тек бірақ рет қ олданатынын естен шығ армау керек. Тіске матрицаларды қ оярда келесі ережелерді сақ тау керек. Матрицаның қ ызылиекке қ арағ ан шеті пломбыланатын қ уыстың қ ызылиек қ абырғ асынан 0, 5-1, 0 мм тө мен орналасуы керек. Бұ л матрицаның тістераралық сыналармен бір мезгілде қ ысылуын қ амтамасыз етіп, пломбалық материалдың матрица мен тіс қ абырғ асы арасынан шығ ып кетпеуін жә не пломбалық материалдың қ ызыл иекті жарақ аттануынан қ орғ айды. Матрицаның окклюзиялық шеті жиектік айдаршық тан 1-2мм жоғ ары орналасуы керек. (3.10суретті қ ара).

3.10.Сурет. Матрицалық жү йе «Тоффлемайр»: а —матрицаны матрицаұ статқ ышта бекіту; б —матрицаның қ ызылиектік жә не окклюзиялық шетінің пломбыланатын тіспен ө зара қ атынасы; в —матрицаұ статқ ышты тіске бекіту; г—матрицаны медиальдіокклюзиялық жә не медиальдіокклюзиялық дистальді қ уыстарды пломбылау кезіндегі орналасуы.

3.11.Сурет. «Composi Tight 3D» секциялық матрица жү йесі (а); тіске бекітілген секциялық матрица (б)

Матрицалармен жұ мыс істеу кезіндегі ең маң ызды шарт тістер аралық сыналарды қ олдану. Матрицаны қ ойғ аннан кейін оны сыналармен бекіту керек.

Қ азіргі кезде ағ аш жә не пластиктерден жасалғ ан ә р тү рлі мө лшердегі сыналардың кең ауқ ымды тү рлері шығ арылуда.

Тістер аралық сыналар кө птеген қ ызмет атқ арады. Ең алдымен олар матрицаның пломбыланатын тістерге тығ ыз қ ысылуын қ амтамасыз етіп, жә не пломбалық материалдың тісаралық кең істікке тү спеуін, оның қ ызыл иекті жарақ аттанбауын қ амтамасыз етеді.Пломбаның салбыраң қ ы шеттері пломбалау кезіндегі ең ауыр асқ ынулар болып келеді. Себебі, тісаралық кең істікке тү скен пломбалық материал қ ызыл иек бү ртікшесін жарақ аттау нә тижесінде жергілікті пародонт қ абынуыныі пайда болуына ә сер етеді. (3.13сурет). Тістер аралық сыналардың келесі маң ызды қ ызметі – тістер арасына енгізу кезінде тістердің сепарациясы жү реді. Матрицаны алғ аннан

кейін тістер бір-біріне жақ ындап тығ ыз жанасады. Егер тістер арасында сеперация жү ргізілмесе, онда кө рші тістер арасында матрица қ алың дығ ына сә йкес келетін саң ылау қ алады. Бұ л тістер арасында жанасу нү ктесінің қ алыптаспауына жә не сол арағ а тамақ қ алдық тарының тү суіне жағ дай туындатады.Тістер аралық сыналарды тістер арасына енгізу кезінде сынаның ұ шы пломбыланатын қ уыстың қ ызыл иек қ абырғ асынан тө мен тұ руын қ амтамасыз ету керек.

3.12. «V3 Ring» секциялық матрица жү йесі: а —матрицалар, шең берлер жә не тістер аралық сыналар жиынтығ ы; б —қ ысқ аштар; в — 14 тіске қ ою тә сілі.

Сынаның қ ыр негізі екі кө рші тістің мойын дең гейінде орналасуы тиіс..

Егер сынаның қ ыр негізі матрицағ а қ ызыл иек қ абырғ асынан жоғ ары тірелетін болса, онда сынаны тістер арасына ангізу кезінде пайда болғ ан қ ысым нә тижесінде матрица деформацияғ а ұ шырап, пломбаның пішін ү йлесімі бұ зылады. (3.13суретті қ ара).

3.13. Сурет. II клас тісжегі қ уысын пломбылау кезінде тістер аралық сыналарды қ олдану: а-тістер аралық сыналардың болмауы пломбаның салбыраң қ ы шетінің қ алыптасуына алып келеді; б- дұ рыс қ ойылмағ ан сына пломбаның жә не матрицаның деформациялануына ә сер етеді; в- тістер аралық сынаның дұ рыс орналасуы; 1-тістер аралық сына; 2-матрица; 3- пломба; 4-пломбаның салбыраң қ ы шеті.