Коршаган ортаға жобаланатын өндірістің жағымсызәсері мәселелері

Осы бө лімді жазғ ан кезде «Экология жә не теракты даму», «TKJi» курстарынан ө ткен кездегі алғ ан білімдерін пайдалану кажет. Студент жобаланатын ещцрютщ темендег1 келтірілген схемамен (1-сурет) сә йкес коршаган ортаны ластау кө здеріне сипаттама берулері кажет, ө ндіріс пайдаланатын шиюзаттык, отындьщ, энергетикальщ ресурстарды кө рсету; німді даярлау кезіндегі алынғ ан коршаган ортаны ластау ө німдері; оларды тазалау немесе жою ә дістері, кайта пайдалану ә дістері; олардың кау1пт1л1к класстары; ө ндірістің кауштшк класын аныктау жә не нормативті кркаттармен сә йкес нормативті санитарлы-корганыстьщ аймағ ының ө лшемдері.

1-сурет

Ө ндірістік ү рдістер ^мен мекемелердің экологиясындағ ы у_йымньщ ту_ракты даму катнасында ең бағ алы жә не кызыктысы, дипломдьщ жумыстагы келеа мэселелерд1 жасау:

-кдлдыксыз ө ндіріс, сонымен бірге кдлдыктарды пайдалану (кдтты, су_йьщ жә не баска кү йінде) осы ө ндірістерде жә не аралас салалы ө ндірістерде, ауылшаруашыльщ ндірістерінде;

- тулыну кдлдыктарын пайдалану;

- ру_ксат етілген концентрацияғ а дейін зиянды заттардан ағ ынды суларды тазалау;

-шекп ру_ксат етілген кдлдыктарды аныктаумен атмосферадағ ы технологияльщ кдлдыктардыц зиянды заттардан тазалау;

- ө нім алуғ а пайдалану жә не ешмнщ дэстурл1 тү рін алмастыратын, шикізат ө ндірісі
ү рдісінде пайдалану, б1рак; аздығ ымен ерекшеленетін, оны алу (ө ндіру) табигатк; а
минималды шығ ын келтіретін ө німдер;

- жеке технологияльщ ү рдістердегі немесе ө ндірістерде тү гелдей энергия отынды жинау
шаралары.

Жобаланатын ө ндірістерде, цехтарда, технологияльщ желілер ү шін экологияльщ тө л кркатты жобалап ьодзуда немесе оны бағ алауда келесі аспектілері косылуы кажет:

- Цехтар мен ө ндірістік объектілер. Мунда ө ндірістік объектілер мен цехтардың атаулары
туралы, олардың бекітілген куаттылыгы, шығ арылатын ө німдер мен олардың кө лемдері туралы
мә ліметтер келтіріледі.

- Жер ресурстарын пайдалану. Непзп жэне косымша ғ имараттардағ ы бө лінген жер
аудандары туралы мә ліметтер келтіріледі, сонымен бірге административті -ту_рмыстьщ к^гзметтеп,
территорияның катты каптама аудандары мен кө галдандыру газондары туралы мә ліметтер
келтіріледі. Сонымен бірге осы бө лімде уакыгша пайдаланылатын бө лінген жер аудандары туралы
мә ліметтер беріледі: к^рьшыстьщ материалдар коймалары, жолдар, кубыр ө ткізгіштер, электр
GepLnici желілері жә не баскада желш уймереттер.

- Ө нім тур1ндеп косымша материалдар корлары мен шикізат шығ ыны. Мунда косымша
корлар мен шикізат тү рі туралы, колданьшатын шикізат ө німдері мен шикізат шығ ыны
атаулары, сонымен бірге жылдағ ы жалпы ту_тынатын ө нім бірлігі туралы мә ліметтер
келтіріледі.

- Ө нім тү рі бойынша энергия корыньщ шығ ыны. Осы бел1мдеп ец маң ыздысы,
энергияғ а кететін ө зіндік кунньщ артуымен байланысты, ө ндіріске кететін шығ ын мен ө нім
тү рлері бойынша мә ліметтер келтіріледі: электр энергиясы, газ, мазут, кө мір жә не отынның
баска тү рлері, сонымен бірге жылульщ энергия; осы мә ліметтерді ө нім бірлігінде жалпы
шығ ын бойынша беріледі, жылульщ энергия бойынша кдзандыкта канша шығ ындалады жә не
кайтымды кррларды пайдаланғ анда канша болатындығ ы кө рсетіледі.

- Ө ндіріс бойынша толығ ымен атмосферағ а тасталынғ ан зиянды заттардың
сипаттамасы. Мунда бө лінетін зиянды заттардың атаулары, олардың мө лшері, сонымен
6ipre тазалаудан ө тпеген тасталынғ ан заттар жә не тазалуғ а жіберілген заттар, сонымен
6ipre соң ғ ы мә ліметтерінде кднша зиянды заттар ауланды жә не кдншасы
залалсыздандырылды жә не канша жойылды керсетшедь Энд1р1ст1ц атмосферағ а тасталғ ан
зиянды заттардың (жеке тү рлері бойынша) жалпы кө лемі, олардан каншасы ауланды жә не
кдншасы пайыздьщ мө лшерде руксат етілген мелшердеп калдьщтар мен мө лшерден асып
кеткен кдлдыктардьщ мө лшері туралы мә ліметтер келтірілген.

- Атмосферағ а зиянды заттардың кдлдыктарын бө летін кө здердің сипаттамалары. Мунда
сызбаларда нө мірлеріне усыныстары кө рсетілген мә ліметтер, кө здерден шыкдан зиянды заттар

мен олардың кө лемдері туралы, шаң аулайтын жабдыктарды орнату туралы, оғ ан кететін кү рделі жә не пайдалану шығ ындары кө рсетіледі, сонымен бірге атмосфеарағ а тасталынатын зиянды заттардың кө лемі- максималды, жылдьщ-крсынды жә не ө нім б1рл1п мэл1меттер1 келтіріледі, сонымен бірге кдлдыктардагы (олардың кө лемі мен температура) газ ауалы крспалардыц кө рсеткіштері туралы мә ліметтері келтіріледі.

- Су объектілерінен алынғ ан, судың келем1 Мунда су объектілерінің атаулары
келтіріледі, сонымен бірге су ө ткізу жү йелері, суды жинау лимитін бекіту жә не жылдағ ы
алынғ ан мө лшері, технологияльщ жә не к, осымша кджеттшктерге кететін суды пайдалану,
сонымен бірге шаруашыльщ- ауыз су шығ ындары мен тасмалдау кезіндегі судың
жоғ алымы туралы мә ліметтер.

- Ағ ынды су кө здерінің сипаттамалары Мунда ағ ынды сулар кө здерінің атаулары, жіберу
режимі, бакылау-елшеу аспаптары, ағ ынды сулардың максималды жә не орташа шығ ындары
кө рсетіледі (рН сутегілік кө рсеткіштері, кдлкымалы заттар, тү сі, улылығ ы, арнайы нормативті
крспалары).

- Тазалау ү ймереттерінің сипаттамалары. Мунда тазалау курылгыларыньщ атаулары
жә не ағ ынды суларды тазалау ә дістері, оның жобаланғ ан ө ткізу кдбшеттшп жэне
ингредиенттер бойынша тазалау тиімділігі беріледі.

- Су айналым жү йелерінің сипаттамалары (САЖ). Осы мә ліметтер ө ндірісті
экологияльщ тө л кужатында міндетті тү рде кө рсетілмейді. Олар айналымдьщ жү йелер
туралы мә ліметтерден (кызмет етілетін ө ндірістің атауы, судың шығ ыны, жү йелердің
типтері, жазылу туралы мә лімет) жә не суды кдйта пайдалану жү йелері (алгашк; ы жә не
кдйта пайдалану жә не судың шығ ындары туралы мә ліметтер) туралы мә ліметтер бар.

- Ө ндірістегі пайда болатын калдыктардьщ сипаттамасы. М^нда калдыктардьщ атаулары,
олардың мө лшері жә не пайдалану туралы мә ліметтер беріледі, сонымен бірге осы максатта
берілген баска ө ндірістер мен мекемелер, кдлдыктарды залалсыздандыру (жою), оларды
коймалау, шакыру кезецдш1п жэне калдыктарды пайдалану себептері туралы мә ліметтері
беріледі. Егер ө ндірістің, калдыктарды кө муге (коймалау) арналғ ан полигоны мен жинайтын
арнайы жерлері болса, оларды орналастыру орындары, камтыган ауданы, санитарлы-
корганыстык; аймактардьщ ө лшемдері жә не осы ү ймереттерді сипаттайтын баскада мә ліметтер
келтіріледі.

- Б^зылган жерлерді кдйта ө ң деу жә не топырактьщ бузылган кдбатын аршып алу. М^нда
бузылган жерлердің ауданы мен егістікке, ауылшаруашылык; к; а, орман ағ аштарын отырғ ызуғ а,
су коймалары мен баскдда максатта пайдалану ү шін оларды кдйта калпына келтіру туралы,
сонымен бірге топырактьщ ешмдшк кабатын пайдалану мен оларды аршу туралы мә ліметтері
келтіріледі

- Ө ндірістегі кө ліктер. Мунда машиналардың типі жә не саны, олардың журш еткен
уак; ыты, зиянды заттардың (СО, NОх, кө мірсутегі) меншікті кдлдыктары мен жьшдьщ калдыгы
туралы мә ліметтер келтіріледі.

- Ь^оршаган ортаны ластайтын калдыктарга тө ленетін ак; ы, калдыктарды орналастыру.
Мунда руксат етілген, бекітілген лимиттері, осы лимиттер шепндеп телем мө лшерлері, мен
осы мө лшерден асып кеткендеп телемдер1, бекітілген лимиттер шегіндегі жеке кө лемдері жә не
олардың асып кетуі туралы мә ліметтер келтіріледі.

Ө ндірістік орындардың табиғ атпен тольщ ө зара байланысындағ ы экологияльщ тө л кркаты, жобаланатын жә не жу_мыс істеп турган ө ндірістер ү шін мшдетп турде болатын кужаты, соң ғ ы уакытта осы кужат жыл сайын ө ндірістегі болып жатк; ан ө згерістермен жаң артылып отырады: ө німділіктің ө згеруі мен шығ арылатын ешмнщ Typi, жаң а тазалау кондыргыларыньщ курылгьшары жә не т. б.

Дипломдьщ жобаларды жасау кезінде (жаң а немесе жумыс істеп турган ө ндірістерді кайта калпына келтіру) жобаның жазбасында экологияльщ тө л кркаттьщ алдың ғ ы немесе соң ғ ы бө ліміне жататын, экологияльщ тө л к¥ жаттыц барльщ бө лімдерінің атаулары кө рсетілуі керек; осы мә ліметтер сандьщ материалдармен, кейде жазбаша тү ріндегі сипатта болуы мү мкін.

¥ СЫНЫЛГАН ЭДЕБИТТЕР ПЗЕУП

Негізгі

1. Ю.М. Бурашников, А. С.Максимов Сборник задач по курсу «Безопасность жизнедеятельности»
часть 1, М., Издательский комплекс МГУПП, 2007.

2. А.С.Максимов, Ю.М. Бурашников «Промышленная водоочистка» М., Издательский
комплекс МГУПП, 2006.

3. А.С. Максимов Методические указания к решению задач по курсу «Экология» на тему
«Промышленные отходы», М., Издательский комплекс МГУПП, 2002.

4. А.С. Максимов Методические указания к решению задач по курсу «Экология» на тему
«Водопотребление и водоотведение», М., Издательский комплекс МГУПП, 2002.

5. Чижевский И.М., Куликов Г.Б., Сидорин Ю.А. Охрана труда в полиграфии. М.
«Книга» 1988.

6. Белов С.В. и др. Безопасность жизнедеятельности. Учебник для ВУЗов М. Высшая
школа 2000 г.

7. Т. А. Хван, П. А. Хван. Основы безапасности жизнедеятельности. Учебник для
студентов. Ростов на Дону «Феникс» 2000.

8. Арустамов Э.А. Безопасность жизнедеятельности. Учебник для ВУЗов М. «Дашков и
К» школа 2006.

9. Белов С.В. Безопасность производственных процессов. Справочник. М.
«Машиностроение» 1985.

Косымша

1. В. Маршал Основные опасности химических производств. М. «Мир» 1989 г

2. Трудовой Кодекс Республики Казахстан.

3. ГОСТ 12. 0.003-74. Система стандартов безопасности труда. Опасные и вредные
производственные факторы. Классификация. -М.: Изд-во Стандартов, 1974.

4. ГОСТ 123.1.005-88 Перечень и коды веществ загрязняющих атмосферу воздуха. -
СПб, 2000.

5. ГОСТ 12.1.005-88. Система стандартов безопасности труда. Общие санитарно-
гигиенические требования к воздуху рабочей зоны. - М.: Изд-во Стандартов, 1988.

6. Лазарев Н.В. Вредные вещества в промышленности. Т. 1-3. - Л.: Химия, 1976.

7. Средства индивидуальной защиты работающих на производстве: Каталог-справочник /
Под ред. В.Н. Ардасенова - М.: Профиздат, 1988.

8. ГОСТ 12.1.003-83. Система стандартов безопасности труда. Шум. Общие требования
безопасности. - М.: Изд-во Стандартов, 2002.

9. ГОСТ 12.1.012-90. Система стандартов безопасности труда. Вибрационная безопасность.
Общие требования. - М.: Изд-во Стандартов, 2002.

10. Электротехнический справочник: в 2-х томах / Под ред. В.Г.Герасимова и др. - 7-у изд.,
доп. -М.: Энергоатомиздат, 1985, 1987. -488с., 520с.

11. Бергельсон В.Н., Бржезицкий Л.И. Электробезопасность в строительстве - К.: Будівельник
-1987.-208 с.

12. ГОСТ 12.1.030-81.ССБТ Электробезопасность. Защитное заземление. Зануление. Введ.
01.07.82 г.

13. Пожарная опасность веществ и материалов, применяемых в химической
промышленности: Справ. / Под ред. И.В. Рябова-М.: Химия, 1970.

14. Пожаровзрывоопасность веществ и материалов и средства их тушения: Справ. / Под ред.
А.Н. Баратова, А.Я. Корольченко. Т.1, 2. -М.: Химия, 1990.

15. Учебники по охране труда в соответствующих отраслях промышленности.