Ткен тацырыппен жцмыс.

Ауызша орындауғ а №1 тапсырма беріледі. «Бө лінеді – бө лінбейді» ойынын ө ткізуге болады. Мақ саты -бө лу кестесі туралы білімдерін бекіту. Мұ ғ алім тү рлі сандарды атайды, ал оқ ушылар мысалы, сан 2-ге немесе 3-ке бө лінсе, қ олдарын кө тереді.

Математикалық терминдерді пайдалана отырып, мақ сат тү рде математикалық диктант жү ргізу.

«Бірінші кө бейткіш 4, екінші кө бейткіш 2, кө бейтіндінің мә нін жаз. Бө лгіш 16, бө лінгіш 2, бө ліндінің мә нін жаз. 7-ні 3 - ке кө бейтіп, нә тижесін тап. Бірінші қ осылғ ыш 16, екінші қ осылғ ыш 4, қ осындының мә нін жаз. Бө лгіш 10, бө лінгіш 5, Бө ліндінің мә нін жаз».

3. Жаң а сабақ.

5. Ө ткен тақ ырыппен жұ мыс.
№5 тапсырма амалдардың орындалу тә ртібін қ айталауғ а арналғ ан. 3 бағ анды 3 қ атарғ а бө ліп беріп, орындатуғ а болады. Оқ ушылар соң ынан қ апдай амалды бірінші орындағ анын айтады. №6 салыстыруғ а берілген тапсырманы ө здік жұ мыс ретінде ұ сынуғ а болады.

№7 тапсырма кү нделікті ө мірде есептеу дағ дыларын қ олдана білуге дағ дыландырады. Ауызша бірнеше есеп тү рлерін қ ұ растырады. Қ айтаратын ақ шаны есептен табады.

6. Сабақ ты қ орытындылау.

№4 тапсырма ү й жұ мысы ретінде беріледі, еселік салыстыруғ а есептер қ ұ растыру тапсырылады.

36-сабақ. Кері есептер шығ ару

Сабақ тың мақ саты: кө бейту мен бө луге арналғ ан кері есептер қ ұ растыру жә не шешу дағ дыларын қ алыптастыру; кестелік кө бейтудің ө тілген жағ дайлары туралы білімдерін бекіту.

1. Ұ йымдастыру кезең і.

2. Тірек білім, білік, дағ дыларын жетілдіру.

Ү йде шығ армашылық тапсырма орындағ ан балалар бү кіл сынып болып шешуге ө з тапсырмаларын ұ сынады.

Кестелік кө бейту дағ дыларын дамыту ү шін «Математикалық таразы» дидактикалық ойыны ұ йымдастырылады. Ойынды ө ткізу ү шін таразының суреті қ ажет. Таразының екі жағ ына ө рнектер жазылғ ан карточкалар қ ыстырылады. Мұ ғ алім ө рнектерді салыстырып, таразының қ ай басы тө мен тартатынын сұ райды.

3 • 7 * 3 • 5 + 3 • 2 3 • 6 * 3 • 5

3 • 8 * 3 • 5 + 3 • 3 3 • 2 * 3 • 4

3 • 9 * 3 • 5 + 3 • 4 3 • 5 * 3 • 7

«Компьютер» ойыны. Мақ саты: есептеу дағ дыларын жетілдіру

Есептеу дағ дыларын дамыту ү шін №1 тапсырма орындала-ДЫ.

№2 тапсырманы орындау кезінде балалар мү ғ алімнің кө ме-гімен есептерді, шығ ару амалдарын салыстырады.

3. Жаң а сабақ.

№3 тапсырма негізінде кері есептер туралы тү сінік қ алыптастырылады. Оқ ушылар есепті шығ арып, салыстырады, ұ қ састық пен айырмашылығ ын табады, бұ л кері есептер деген қ орытынды жасайды.

4. Бекіту.

Алғ ашқ ы бекіту ү шін оқ ушылар №5 тапсырманы орындайды. (а жә не ә) тапсырманы балалар мұ ғ алімнің басшылығ ымен жан-жақ ты тү сіндіре отырып орындайды.

5. Ө ткен тақ ырыппен жұ мыс.

№ 4 (а жә не ә) тапсырманы ұ жым болып орындайды. Есепті шығ арғ аннан кейін мұ ғ алім бұ л кері есептер ме, соны сұ райды. Оқ ушыларғ а мә ліметтері бірдей есептер ү немі кері есептер бола бермейтінін кө рсету керек.

№8 тапсырманың шешуін сағ ат ү лгісімен иллюстрациялауғ а болады.

6. Ө здік жұ мыс.
Ө здік жұ мыс ретінде №7 тапсырма бағ анмен орындалады жә не тексеріледі. №6 тапсырманы да ө здері шығ арады.

7. Сабақ ты қ орытындылау.
Ү йге №5 (б, в) тапсырма беріледі.

37—39-сабақ тар. 4-ке кө бейту жә не бө лу кестесін қ ұ растыру.

4-ке кө бейту жә не бө лу кестесін пысық тау

Сабақ тың мақ саты: практикалық амалдар негізінде 4 санымен кө бейту жә не бө лу кестесін қ ұ растыру; тапсырмаларды орындау барысында кестелер туралы білімін бекіту 4 санымен кө бейту жә не бө лу кестесін қ ұ ру жә не жаттауғ а байланысты 37-38-сабақ тар 2 санымен кесте қ ұ ру жө ніндегі сабақ тарғ а ұ қ сас қ ұ рылады. «Жылдам, бірақ шатаспа» секілді ауызша жаттығ уларғ а екі-екіден 20-ғ а дейін, ү ш-ү штен 30-ғ а дейін, тө рт-тө рттен 40-қ а дейін тура жә не кері тә ртіппен санау қ амтылады. Оқ улық та кесте қ ұ ру 4 • 4 жә не 8: 2 жағ дайымен басталады. Енді балалар неге екенін ө здері тү сіндіре алады. Ә рбір келесі кесте бір қ атарғ а кем жә не жаттауғ а азырақ болады.

Осы сабақ тың барлық тапсырмалары 4 санымен кестелік кө бейту мен бө луді пайдаланумен байланысты.

№8 тапсырма оқ ушылардан логикалық пайымдауларды қ ажет етеді: егер оң жақ табақ та 3 кг-дық 4 кір тасы болса, барлығ ы 12 кг. Ал сол жаң табақ та кә ді жә не 2 кг-дық кір тасы бар. Егер екі жақ тан 2 кг-нан алып тастасақ, кә дінің салмағ ы шығ ады. 12 - 2 = 10 кг.

Осындай сипаттағ ы тапсырмалғ арды балалар кейінгі сыныптарда да шешеді.

39-сабақ осығ ан ұ қ сас жү ргізіледі. Тапсырмалардың барлығ ы оқ ушыларғ а таныс болғ андық тан ө здік жұ мыс ретінде беріп, соң ынан тексеруге болады.

40-сабақ. 5-ке кө бейту жә не бө лу кестесі

Сабақ тың мақ саты: 5 санымен кө бейту бө лу амалдары туралы білімдерін қ алыптастыру; кө бейту кестесін қ ұ ру кезіндегі кө бейтудің ауыстырымдылық қ асиетін пайдалануғ а ү йрету; кері есептер қ ұ растыру жә не шешу дағ дыларын жетілдіру.

1. Ұ йымдастыру кезең і.
2. Психологиялық дайындық.

- Табиғ атта кү н сә улесі бар. Ол жер бетіне жарық шашып, тіршілік береді. Кү нді ө зіміз жасап кө рейік. Кө здерің ді жұ мып, жү ректерінде кішкентай жұ лдызша бар деп сезінің дер. Оғ ан оймен жақ ындық сезімін ә келетін кү н сә улесін бағ ыттайық. Жұ лдызша ү лкейіп барады. Сә улені бейбітшілікке бағ ыттайық. Жұ лдызша тағ ы ү лкейді. Сә улені қ айырымдылық қ а бағ ыттаймыз, ол одан ә рі ү лкейе тү сті. Мен сә улені денсаулық, қ уаныш, жылу, жарық, нә зіктік, мейірімділік жұ лдызшаларына бағ ыттаймын. Енді жұ лдызша кү н сияқ ты ү лкен болды. Ол бә ріне-бә ріне жылу береді (қ олды екі жақ қ а жайып, бейнелеп кө рсету).

2. Тірек білім, білік, дағ дыларын белсендіру.

№6 тапсырма негізінде ауызша есептеуді ұ йымдастыруғ а болады. Бү л 100 кө леміндегі сандарды ауызша есептеу дағ дыларын арттыруғ а кө мектеседі. Сонымен қ атар №5 тапсырманы да ауызша орындайды. Алдын ала уақ ыт бірліктері арақ атынастарын (тә улік - сағ ат, ай - тә улік, сағ ат - минут, жыл - ай) қ айталап алғ ан жө н.

Таза жазу минутын №8 логикалық тапсырма негізінде ұ йымдастыруғ а болады.

Жаң а тақ ырыпты мең геруге дайындық мақ сатында ауызша есептеуге ойындарды жә не 2-4 сандарын кө бейту жә не бө лу кестесімен жұ мысқ а арналғ ан тапсырмаларды кіргізуге болады.

«Математикалық доп» ойыны. Ойынның мақ саты: кө бейту жә не бө лудің кестелік жағ дайлары туралы білімдерін дамыту.

Мұ ғ алім балаларғ а допты лақ тырады да, кө бейту жә не бө луге мысалдар келтіреді. Оқ ушы допты қ ағ ып алып, жауабын айтады, содан кейін допты келесі балағ а лақ тырады жә не ө з мысалын айтады жә не т.б.

«Математикалық эстафета». Ойынның мақ саты: кө бейту жә не бө лудің кестелік жағ дайлары туралы білімдерін жетілдіру.

Ү ш бет қ ағ азғ а кө бейту мен бө лудің ө тілген жағ дайларына ә р қ атардағ ы оқ ушылар саны бойынша мысалдар жазылады. Балалар парақ ты бір-біріне бере отырып, ә рқ айсысы бір мысалдың жауабын жазады. Барлық мысалды жылдам, ә рі қ атесіз шешкен қ атар жең іске жетеді.

3. Жаң а сабақ ты тү сіндіру.

5 санын кө бейту жә не бө лу кестесін балалар №1 тапсырма бойынша қ ұ растырады. Кестені қ ұ растыру кезінде балалар кестені жазуды неге 5x5 мысалынан бастауғ а болатынын тү сіндіре алғ аны дұ рыс.

4. Бекіту.
Екі сандық қ атар қ андай тә ртіпнен жазылғ ан. Дө ң гелектің ішіне тиісті амалды жаз.

Бекіту ү шін № 7 (1-ші жә не 2-бағ андар) тапсырма орындалады.

Тапсырманы шешер алдында кө бейту мен бө лу кезіндегі компоненттердің атауларын қ айталап алғ ан жө н. Тапсырманың шешуін балалар ө з беттерінше жазады.

5. Ө ткен тақ ырыппен жұ мыс.

2. Тірек білім, білік, дағ дыларын белсендіру алдың ғ ы сабақ тағ ыдай жү ргізіледі. №1 жә не №7 тапсырмаларды ауызша орындауғ а болады.

«Компьютер» ойыны. Мақ саты: кестелік кө бейту жә не бө лу туралы алғ ан білімдерін бекіту.

Мұ ғ алім мысалдар тізбегін оқ иды, ал балалар карточканың кө мегімен нә тижесін кө рсетеді.

Бұ л жерде амалдар тә ртібінің орындалу реті бойынша емес, тізбек бойынша жылдам орындалатыны ескертіледі.

2• 2• 5-2: 2• 3 + 3: 5

16: 4• 8-2: 5+ 2• 3

21: 7 • 9 - 7: 5 • 4 + 2: 2

Сондай-ақ тақ тағ а жазылғ ан кестелерді», толтыру ұ сынылады:

№1 тапсырма ауызша орындалады.

3. Жаң а сабақ ты тү сіндіру.

№3 тапсырма негізінде кері қ ұ рама есептермен таныстырылады. Кері қ ұ рама есептер ү шін қ ысқ аша жазу ү лгілері беріледі.

4. Алгашқ ы бекіту ү шін № 4 тапсырма ұ сынылады. Оқ ушылар есеп шығ арады, мұ ғ алімнің кө мегімен кері есептерді қ ысқ аша жазып, ө з беттерінше шығ арады.

5. Ө ткен тақ ырыппен жұ мыс.
Есептеудің тиімді тә сілдерін тү сіндіру ү шін №5 (а жә не ә) тапсырмасы беріледі. Оны орындау кезінде оқ ушылар ө здері таң дағ ан тә сілдердің тиімді екенін дә лелдеулері тиіс.

№8 тапсырманы орындау оқ ушылардың логикалық ойлау дағ дыларын қ алыптастыруғ а арналады. Балалар сурет бойынша қ ажетті сө здерді таң дайды.

6. Ө здік жұ мыс.

№2 тапсырманы орындау барысында балалар кө бейту бө лу кестесін қ айталайды. №6 тапсырма шаршының периметрін таба білу дағ дыларын арттыруғ а бағ ытталғ ан. Оқ ушылар мұ ғ алімнің басшылығ ымен есепті шығ ару жоспарын қ ұ рады, содан кейін ө з беттерінше шығ арады.

7. Сабақ ты қ орытындылау

6. Сабақ ты қ орытындылау.
Ү й жү мысын саралап беруге болады:

1. Бағ ан бойынша есептеуде қ иналатын балаларғ а - №6 (3, 4-бағ андар).

2. Есеп шығ аруда қ иналатын балаларғ а - № 2 (а, ә).

43-сабақ. Білімді тексеру

Сабақ тың мақ саты: 1-5 сандарының кө бейту жә не болу кестесін орындау, бірнеше есе артық (кем) сандарды табуғ а берілген есептерді, еселік салыстыруғ а берілген есептерді шығ ару, жақ шалы жә не жақ шасыз ө рнектерді есептеу, тіктө ртбұ рыш салу жә не оның периметрін есептеу дағ дыларын тексеру.

Бақ ылау жұ мысы

44—46-сабақ тар. Пысық тау

Сабақ тың маң саты: бақ ылау жұ мысында жіберілген қ ателерді талдау; алдың ғ ы сабақ тарда алғ ан білім, білік, дағ дыларын жетілдіру.

Сабақ тарды мұ ғ алім бақ ылау жұ мысында жіберілген қ ателерді ескере отырып қ ұ растырады.

Қ атемен жұ мыс жү ргізу ү шін кестені толтырғ ан ың ғ айлы.

1. Тірек білім, білік, дағ дыларын белсендіру.

Есептеу дағ дыларын жетілдіру мақ сатында алдың ғ ы сабақ тардағ ыдай дидактикалық ойындар ө ткізуге болады. Ауызша есептеуге №1 (44, 45, 46-сабақ тар) №3, №7 (46-сабақ) жә не №8 (44-сабақ) логикалық тапсырмалар берілген.

Математикалық диктант жү ргізуге болады. Мұ ғ алім ө рнектерді жазып, мә нін табуды тапсырады:

а) 37 санына 5 пен 3-тің кө бейтіндісін қ ос;
ә) 71 санынан 3 пен 5-тің кө бейтіндісін азайт;

б) 8 бен 2 сандарының кө бейтіндісіне 83-ті қ ос;

в) 4 пен 3-тің кө бейтіндісінен 12 санын азайт;

г) 9 санын 31 мен 29-дың айырмасына кө бейт;

д) 5 санын 2 мен 1-дің қ осындысына кө бейт;

е) 80 мен 77-нің айырмасын 4-ке кө бейт;

ж) 0 мен 3-тің қ осындысын 5 санына кө бейт.

2. Бекіту.
Оқ улық тағ ы есепті шығ армас бұ рын ауызша жұ мысқ а бірнеше есеп ұ сынуғ а болады:

1. Қ арағ айдың қ ылқ андары 2 жыл, ал шыршаның қ ылқ андары одан 6 есе артық тіршілік етеді. Шыршаның қ ылқ андары неше жыл ө мір сү реді?

2. Асқ арда 4 бә ліш, ал Нұ рланда 2 бә ліш бар. Нұ рланның бә ліші неше есе кем?

3. Данияр сызғ ан кесіндінің біреуі 4 см, ал екіншісі одан 3 есе ұ зын. Екінші кесіндінің ұ зындығ ы қ андай?

№2 (а-в) жә не №3 (44-сабақ) тапсырмаларды мұ ғ алімнің кө мегімен толың талдау жасалғ аннан кейін ө здеріне орындауғ а беруге болады. №6 тапсырма ө здік жұ мысқ а арналғ ан.

3. Ө ткен сабақ ты қ айталау.

Тсң деу (№4 тапсырма) мұ ғ алімнің жетекшілігімен таң тада орындалады. Мұ ғ алім есепті шешу барысында сұ рақ қ ояды: Қ андай компонент белгісіз? Белгісіз бө лінгішті (азайтқ ышты, кө бейткішті) қ алай табуғ а болады? Тексеру қ алай орындалады?» Не болмаса тең деуді шешу алдында мына сө йлемдерді аяқ тау тапсырылады:

1. Егер бө лінгішті бө ліндінің мә ніне бө лсе, онда...

2. Егер бө лгішті бө ліндінің мә ніне кө бейтсе, онда... Л. Егер кө бейтіндіні кө бейткішке бө лсе, онда...

3. Тең деуді тез шешетін оқ ушыларғ а қ осымша тапсырма беруге болады:

25: х = 5, а: 5 = 2.

№5 тапсырма кескінділерді ө лшеуге арналғ ан. Алдымен қ ысқ а кесіндіні тауып, ө лшеп алады. Содан соң басқ а кесінділерді де ө лшеп, қ ысқ а кесіндіден 3 есе ұ зын кесіндіні табады. Бақ ылау жұ мысында 4-тапсырманы орындау кезінде қ ателескен оқ ушыларды №5 тапсырманы орындауғ а тарту пайдасы.

4. Ө здік жұ мыс.

№7 тапсырманы оқ ушылар уақ ыт бойынша ө здері орындап, соң ынан тексереді.

5. Сабақ ты қ орытындылау.

Ү й жұ мысын бақ ылау жұ мысындағ ы жіберілген қ ателеріне қ арай саралап беруге болады (кестені қ араң ыз).

45—46-сабақ тар алдың ғ ы сабақ қ а ұ қ сас жү ргізіледі. Тапсырмалардың бә рі балаларғ а бұ рыннан таныс жә не алғ ан білім, білік, дағ дыларын жетілдіруге бағ ытталады. Оқ ушылар тапсырмаларды дайындық дең гейіне қ арай кө бінесе ө з беттерінше орындайды.

46-сабақ 2-тоқ санның алғ ашқ ы сабағ ы болып табылады.

2-ТОҚ САН (35 САҒ АТ) КЕСТЕЛІК КӨ БЕЙТУ

ЖӘ НЕ БӨ ЛУ (ЖАЛҒ АСЫ)

47-сабақ. 6-ғ а кө бейту жә не бө лу кестесі

Сабақ тың мақ саты: 6 санымен кө бейту жә не бө лу тә сілдері туралы білімдерін қ алыптастыру; кө бейту кестесін қ ұ растыруда кө бейтудің ауыстырымдылық қ асиетін қ олдана білуге ү йрету.

І.Ұ йымдастыру кезең і.

2. Тірек білім, білік, дағ дыларын белсендіру.

1000 кө леміндегі есептеу дағ дыларын бекіту мақ сатындй ауызша есептеуге №6 жә не №7 тапсырмалар беріледі. Ұ сақ ақ ша ү лгілерімен тақ тада ә ртү рлі жұ мыстар ұ йымдастыруғ а болады.

Кестелік кө бейту мен бө луден алғ ан білімдерін қ айталау ү шін «Компьютер» ойынын ұ йымдастыруғ а болады. Мұ ғ алім мысалдар тізбегін оқ иды, ал балалар карточканың кө мегімен жауап береді.

5•5-1: 4 + 2•4-2: 5•0 т.с.с.

7•4-1: 9•5 + 3: 2•1 + 0 т.с.с.

3. Жаң а сабақ ты тү сіндіру.

6 санын кебейту жә не бө лу кестесін енгізу ү шін сергіту сә ті ретінде тө мендегідей жаттығ уды жү ргізуге болады: оқ ушылар тұ рады жә не ең кейген сайын 6-дан қ осып отырады: 6, 12, 18, 24 жә не т.б. Содан кейін балалар отырып - тұ рып, 6-дан кемітіп отырады: 60, 54, 48, т.б.

6 санын кө бейту мен бө лу кестесін қ ұ ру №1 тапсырма негізінде алдың ғ ы сабақ тарғ а ұ қ сас жү ргізіледі. Оқ ушылар кестенің неге 6 • 6-дан басталып тұ рғ анын ө здері тү сіндіреді.

4. Жаң а тақ ырыпты бекіту.

Алғ ашқ ы бекіту жұ мысы ү шін № 2 (а, ә) мұ ғ алімнің жетекшілігімен орындалады. Содан соң оқ ушылар кө бейту мен бө лу кестесіне сү йене отырып тең деулерді салыстырады (№5 тапсырма).

5. Ө ткен материалмен жұ мыс жургізу.

№3 тапсырма ауызша орындалады. Бұ л жаттығ у балаларғ а бір санның екінші саннан неше есе артық (кем) екенін анық тау тә сілдерін салыстыруғ а мү мкіндік береді.

Осыдан кейін балаларғ а ө здік жұ мыс ретінде №4 тапсырма ұ сынылады жә не соң ынан тексеріледі.

Сыныпта шығ ару ү шін мұ ғ алім мынадай есептерді береді «Гү лзарда 5 қ ызғ алдақ ө сіп тұ р, ал нә ркес гү лі одан 6 есе артық, Гү лзарда барлығ ы неше қ ызғ алдақ жә не нә ркес ө сіп тұ р?»

Оқ ушылар есепті талдап, мұ ғ алімнің кө мегімен есепті шығ ару жоспарын қ ұ рады жә не шығ арады. Екінші есенті балалар қ ысқ аша жазылуы бойынша қ ұ растырады жә не ө з беттерінше орындайды.

Қ арағ аш –? ағ аш.

Терек -? 6 есе артық

6. Са бақ ты қ орытындылау.