Тарау. Жалпы ережелер. 1084-бап. Шетелдiк элемент шиеленiстiрген азаматтық-құқықтық қатынастарға қолданылуға тиiстi

1084-бап. Шетелдiк элемент шиеленiстiрген
азаматтық -қ ұ қ ық тық қ атынастарғ а
қ олданылуғ а тиiстi қ ұ қ ық ты анық тау

1. Шетелдiк азаматтардың немесе шетелдiк заң ды тұ лғ алардың қ атысуымен не ө зге де шетелдік элемент шиеленістірген азаматтық -қ ұ қ ық тық қ атынастарғ а қ олданылуғ а тиiстi қ ұ қ ық осы Кодекстiң, ө зге де заң актiлерiнiң, Қ азақ стан Республикасы бекiткен халық аралық шарттардың жә не танылғ ан халық аралық ғ ұ рыптардың негiзiнде анық талады.
2. Егер осы баптың 1-тармағ ына сә йкес қ олданылуғ а тиiстi қ ұ қ ық ты анық тау мү мкiн болмаса, шетелдiк элемент шиеленiстiрген азаматтық -қ ұ қ ық тық қ атынастармен неғ ұ рлым тығ ыз байланысты қ ұ қ ық қ олданылады.
3. Осы бө лiмнiң сот қ олдануғ а тиiстi қ ұ қ ық ты анық тау туралы ережелерiн тиiсiнше қ олданылуғ а тиiстi қ ұ қ ық туралы мә селенi шешуге ө кілеттік берілген басқ а органдар да қ олданады.

1085-бап. Заң ұ ғ ымдарын саралау (қ ұ қ ық тық саралау)

1. Сот заң ұ ғ ымдарын саралауды (қ ұ қ ық тық саралау), егер заң актiлерiнде ө згеше кө зделмесе, оларғ а сот елiнiң қ ұ қ ығ ына сә йкес тү сiнiк беруге негiздейдi.
2. Егер заң ұ ғ ымдары сот елiнiң қ ұ қ ығ ына белгiсiз болса немесе басқ а атаумен немесе басқ а мазмұ нмен белгiлi болса жә не сот елiнің қ ұ қ ығ ы бойынша тү сiндiру арқ ылы анық тау мү мкiн болмаса, заң дылық ұ ғ ымдарды саралау (қ ұ қ ық тық саралау) кезінде шет мемлекеттiң қ ұ қ ығ ы да қ олданылуы мү мкiн.

1086-бап. Шетел қ ұ қ ығ ы нормаларының мазмұ нын анық тау

1. Шетел қ ұ қ ығ ын қ олданғ ан кезде сот оның нормаларының мазмұ нын олардың ресми тү сіндірілуіне, қ олданылу практикасына жә не тиiстi шет мемлекеттегi доктринағ а сә йкес анық тайды.
2. Шетел қ ұ қ ығ ы нормаларының мазмұ нын анық тау мақ сатында сот жә рдем жә не тү сiнiк алу ү шiн Қ азақ стан Республикасының Ә дiлет министрлiгiне жә не Қ азақ стан Республикасының ө зге де қ ұ зыреттi органдары мен мекемелерiне, соның iшiнде шетелдерде орналасқ андарына белгiленген тә ртiппен жү гiнуi не сарапшылар тартуы мү мкiн.
3. Iске қ атысушы тұ лғ алар ө з талаптарын немесе қ арсылық тарын негiздеуде сiлтеме жасағ ан шетел қ ұ қ ығ ы нормаларының мазмұ нын растайтын қ ұ жаттар табыс етуге жә не осы нормалардың мазмұ нын анық тауда сотқ а ө зге де тү рде жә рдемдесуге қ ұ қ ылы.
4. Егер осы бапқ а сә йкес қ олданылғ ан шараларғ а қ арамастан, шетелдiк қ ұ қ ық нормаларының мазмұ ны орынды мерзiмдерде анық талмаса, Қ азақ стан Республикасының қ ұ қ ығ ы қ олданылады.

1087-бап. Керi сiлтеме жасау жә не ү шiншi елдiң
қ ұ қ ығ ына сiлтеме жасау

1. Осы бө лiмнiң ережелерiне сә йкес кез келген шетел қ ұ қ ығ ына сiлтеме жасау, осы бапта кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, тиiстi елдiң коллизиялық емес, материалдық қ ұ қ ығ ына сiлтеме жасау ретiнде қ арастырылуғ а тиiс.
2. Қ азақ стан Республикасының қ ұ қ ығ ына керi сiлтеме жасау жә не ү шiншi елдiң қ ұ қ ығ ына сiлтеме жасау осы Кодекстiң 1094-бабына, 1095-бабының 2, 3, 5-тармақ тарына, 1097-бабына сә йкес шетел қ ұ қ ығ ы қ олданылғ ан жағ дайларда қ олданылады.

1088-бап. Заң ды айналып ө тудiң салдары

Қ атынастарғ а қ атысушылардың осы Кодекспен реттелетiн, осы бө лiмнiң қ олданылуғ а тиiстi қ ұ қ ық туралы ережелерiн айналып ө тiп тиiстi қ атынастарды ө зге қ ұ қ ық қ а жатқ ызуғ а бағ ытталғ ан келiсiмдерi мен ө зге де iс-ә рекеттерi жарамсыз болады. Бұ л жағ дайда осы бө лiмге сә йкес қ олданылуғ а тиiстi қ ұ қ ық қ олданылады.

1089-бап. Ө зара тү сiнiстiк

1. Шетел қ ұ қ ығ ын ө зара тү сiнiстiк негiзiнде қ олдану Қ азақ стан Республикасының заң актiлерiнде кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, тиiстi шет мемлекеттегi ұ қ сас қ атынастарғ а Қ азақ стан Республикасының қ ұ қ ығ ын қ олдануғ а болатын-болмайтындығ ына қ арамастан, сот шетел қ ұ қ ығ ын қ олданады.
2. Егер шетел қ ұ қ ығ ын қ олдану ө зара тү сiнiстiкке байланысты болса, ө згеше дә лелденбегендiктен, ол бар деп ұ йғ арылады.

1090-бап. Жария тә ртiп туралы ескерту

1. Шетел қ ұ қ ығ ы оны қ олдану Қ азақ стан Республикасы қ ұ қ ық тық тә ртiбiнiң негiздерiне (Қ азақ стан Республикасының жария тә ртiбiне) қ айшы келерлiк жағ дайларда қ олданылмайды. Бұ л жағ дайларда Қ азақ стан Республикасының қ ұ қ ығ ы қ олданылады.
2. Шетел қ ұ қ ығ ын қ олданудан бас тартуды тиiстi шет мемлекеттiң саяси немесе экономикалық жү йесiнiң Қ азақ стан Республикасының саяси немесе экономикалық жү йесiнен айырмашылығ ына ғ ана негiздеуге болмайды.

1091-бап. Императивтiк нормаларды қ олдану

1. Норманың ө зiнде кө рсетiлуi салдарынан немесе азаматтық айналымғ а қ атысушылардың қ ұ қ ық тарын жә не заң мен қ орғ алатын мү дделерiн қ амтамасыз ету ү шiн олардың ерекше маң ызы болуына байланысты, қ олданылуғ а тиісті қ ұ қ ық қ а қ арамастан, Қ азақ стан Республикасы заң дарының тиiстi қ атынастарды реттейтiн императивтiк нормаларының қ олданылуына бұ л бө лiм ережелерiнiң қ атысы болмайды.
2. Осы бө лiмнiң ережелерiне сә йкес, қ андай да болсын бiр елдiң қ ұ қ ығ ын қ олданғ ан кезде сот, егер сол басқ а елдiң қ ұ қ ығ ына сә йкес мұ ндай нормалар, қ олданылуғ а тиісті қ ұ қ ық қ а қ арамастан, тиiстi қ атынастарды реттеуге тиiс болса, басқ а ел қ ұ қ ық тарының қ атынаспен тығ ыз байланысы бар императивтiк нормаларын қ олдана алады. Бұ л орайда сот мұ ндай нормалардың мақ саты мен сипатын, сондай-ақ оларды қ олданудың салдарын назарғ а алуғ а тиіс.

1092-бап. Кө п қ ұ қ ық тық жү йелерi бар елдiң қ ұ қ ығ ын
қ олдану

Бiрнеше аумақ тық немесе қ ұ қ ық тық жү йелер қ олданылатын елдiң қ ұ қ ығ ы қ олданылуғ а тиiс болғ ан жағ дайларда, осы елдiң қ ұ қ ығ ына сә йкес қ ұ қ ық тық жү йе қ олданылады.