Бап. Жалпы ережелер. 1. Заң бойынша мұрагерлер осы Кодекстiң 1061-1064-баптарында көзделген кезек тәртiбiмен мұрагерлiкке шақырылады

1. Заң бойынша мұ рагерлер осы Кодекстiң 1061-1064-баптарында кө зделген кезек тә ртiбiмен мұ рагерлiкке шақ ырылады.
2. Заң бойынша мұ рагерлiк кезiнде, бiр жағ ынан, асырап алынғ ан жә не оның ұ рпақ тары жә не екiншi жағ ынан, асырап алушы мен оның туыстары қ андас туыстарғ а тең естiрiледi.
Асырап алынғ андар мен олардың ұ рпақ тары асырап алынушының туғ ан ата-анасы, оның басқ а да қ андас туыстары қ айтыс болғ аннан кейiн заң бойынша мұ рагер болмайды.
Асырап алынушылардың ата-анасы мен оның басқ а да қ андас туыстары асырап алынушы жә не оның ұ рпақ тары қ айтыс болғ аннан кейiн заң бойынша мұ рагер болмайды.
3. Заң бойынша мұ рагерлердiң ә рбiр келесi кезегi алдың ғ ы кезектегi мұ рагерлер болмағ ан, оларды мұ радан шеттеткен, олар мұ раны қ абылдамағ ан не одан бас тартқ ан жағ дайда, осы кодекстiң 1074-бабының 5-тармағ ында аталғ ан жағ дайларды қ оспағ анда, мұ рагерлiк қ ұ қ ығ ын алады.
4. Осы Кодекстiң заң бойынша мұ рагерлердi мұ рагерлiкке шақ ырудың кезектiлiгi туралы жә не олардың мұ радағ ы ү лестерiнiң мө лшерi туралы ережелерi мү дделi мұ рагерлердiң мұ ра ашылғ аннан кейiн жасалып, нотариат куә ландырғ ан келiсiмiмен ө згертiлуi мү мкін. Мұ ндай келiсiм оғ ан қ атыспайтын мұ рагерлердiң, сондай-ақ мiндеттi ү леске қ ұ қ ығ ы бар мұ рагерлердiң қ ұ қ ық тарын қ озғ амауы тиiс.
Ескерту. 1060-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1061-бап. Заң бойынша мұ рагерлердiң бiрiншi кезегi

1. Заң бойынша мұ рагер болу қ ұ қ ығ ын бiрiншi кезекте мұ ра қ алдырушының балалары, оның iшiнде ол қ айтыс болғ аннан кейiн тiрi туғ ан балалары, сондай-ақ мұ ра қ алдырушының жұ байы (зайыбы) мен ата-анасы тең ү леспен алады.
2. Мұ ра қ алдырушының немерелерi мен олардың ұ рпақ тары ұ сыну қ ұ қ ығ ы бойынша мұ ра алады.
Ескерту. 1061-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1062-бап. Заң бойынша мұ рагерлердiң екiншi кезегі

1. Егер бiрiншi кезектегi мұ рагерлер болмаса, заң бойынша мұ рагер болу қ ұ қ ығ ын екiншi кезекте мұ ра қ алдырушының бiр ә ке, бiр шешеден туғ ан жә не ә кесi немесе шешесi бө лек ағ а-iнiлерi мен апа-қ арындастары (сiң лiлерi), сондай-ақ оның ә кесi жағ ынан да, анасы жағ ынан да атасы мен ә жесi - тең ү леспен алады.
2. Мұ ра қ алдырушының бiр ә ке, бiр шешеден туғ ан жә не ә кесi немесе шешесi бө лек ағ а-iнiлерi мен апа-қ арындастарының (сiң лiлерiнiң) балалары (мұ ра қ алдырушының немере iнi-қ арындастары, жиендерi) мұ раны ұ сыну қ ұ қ ығ ы бойынша алады.
Ескерту. 1062-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1063-бап. Заң бойынша мұ рагерлердiң ү шiншi кезегi

1. Егер бiрiншi жә не екiншi кезектегi мұ рагерлер болмаса, заң бойынша мұ рагер болу қ ұ қ ығ ын ү шiншi кезекте мұ ра қ алдырушының ә кесiмен бiрге туғ ан ағ алары мен апалары, нағ ашы ағ алары мен нағ ашы апалары тең ү леспен алады.
2. Мұ ра қ алдырушының немере ағ а-iнiлерi, апа-қ арындастары (сiң лiлерi) мұ раны ұ сыну қ ұ қ ығ ы бойынша алады.
Ескерту. 1063-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1064-бап. Кейiнгi кезектегi мұ рагерлер

1. Егер бiрiншi, екiншi жә не ү шiншi кезектегi мұ рагерлер болмаса, заң бойынша мұ рагерлiк қ ұ қ ығ ын мұ ра қ алдырушының алдың ғ ы кезектердегi мұ рагерлерiне жатпайтын, ү шiншi, тө ртiншi жә не бесiншi туыстық дә режесiндегi туыстары алады.
Туыстық дә режесi туыстарды бiр-бiрiнен сатылап алшақ тататын туу санымен айқ ындалады. Мұ ра қ алдырушының ө зiнiң дү ниеге келуi бұ л қ атарғ а жатпайды.
2. Осы баптың 1-тармағ ына сә йкес мұ рагерлiкке:
тө ртiншi кезектегi мұ рагерлер ретiнде ү шiншi туыстық дә режесiндегi туыстар - мұ ра қ алдырушының арғ ы аталары мен ә желерi;
бесiншi кезектегi мұ рагерлер ретiнде тө ртiншi туыстық дә режесiндегi туыстар - мұ ра қ алдырушының туғ ан немере iнi-қ арындастарының, жиендерiнiң балалары (шө бере iнi-қ арындастары, жиеншарлары) жә не оның аталары мен ә желерiнiң туғ ан ағ а-iнiлерi мен апа-қ арындастары (сiң лiлерi);
алтыншы кезектегi мұ рагерлер ретiнде бесiншi туыстық дә режесiндегi туыстар - мұ ра қ алдырушының шө бере iнi-қ арындастарының, жиеншарларының балалары, оның немере ағ а-iнiлерi мен апа-қ арындастарының (сiң лiлерiнiң) балалары жә не оның екi атадан қ осылатын аталары мен ә желерiнiң балалары шақ ырылады.
3. Егер алдың ғ ы кезектердегi мұ рагерлер болмаса, заң бойынша жетiншi кезектегi мұ рагерлер ретiнде мұ ра қ алдырушымен кемiнде он жыл бiр отбасында тұ рғ ан мұ ра қ алдырушының ө гей ә кесiне не ө гей шешесiне ерiп келген ағ а-iнiлерi мен апа-қ арындастары (сiң лiлерi), ө гей ұ лдары, ө гей қ ыздары, ө гей ә кесi жә не ө гей шешесi шақ ырылады.
Ескерту. 1064-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1065-бап. < *>

Ескерту. 1065-бап алып тасталды - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1066-бап. < *>

Ескерту. 1066-бап алып тасталды - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1067-бап. Ұ сыну қ ұ қ ығ ы бойынша мұ рагерлiк

1. Мұ ра ашылғ анғ а дейiн немесе мұ ра қ алдырушымен бiр мезгiлде қ айтыс болғ ан заң ды мұ рагердiң ү лесi осы Кодекстiң 1061-бабының 2-тармағ ында, 1062-бабының 2-тармағ ында жә не 1063-бабының 2-тармағ ында кө зделген жағ дайларда ұ сыну қ ұ қ ығ ы бойынша оның тиiстi ұ рпақ тарына ө тедi жә не олардың арасында тең бө лiнедi.
2. Мұ ра ашылғ анғ а дейiн немесе мұ ра қ алдырушымен бiр мезгiлде қ айтыс болғ ан жә не осы Кодекстiң 1045-бабына сә йкес мұ ра алу қ ұ қ ығ ын иелене алмайтын мұ рагердiң ұ рпақ тары ұ сыну қ ұ қ ығ ы бойынша мұ рагер болмайды.
Ескерту. 1067-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1068-бап. Мұ ра қ алдырушының асырауындағ ы ең бекке
жарамсыз адамдар

1. Егер мұ ра қ алдырушымен бiрге тұ рғ андығ ына немесе тұ рмағ андығ ына қ арамастан, мұ ра қ алдырушы қ айтыс болғ анғ а дейiн кемiнде бiр жыл оның асырауында болса, осы Кодекстiң 1062, 1063, 1064-баптарында кө рсетiлген, заң бойынша мұ рагерлерге жататын, мұ раның ашылу кү нiне дейiн ең бекке жарамсыз болғ ан, бiрақ мұ рагерлiкке шақ ырылатын кезектегi мұ рагерлердiң тобына кiрмейтiн азаматтар заң бойынша осы кезектегi мұ рагерлермен бiрге жә не тең мұ ра алады.
2. Заң бойынша осы Кодекстiң 1062, 1063, 1064-баптарында кө рсетiлген мұ рагерлер тобына кiрмейтiн, бiрақ мұ раның ашылу кү нiне дейiн ең бекке жарамсыз болып табылғ ан жә не мұ ра қ алдырушы қ айтыс болғ анғ а дейiн кемiнде бiр жыл оның асырауында болғ ан жә не онымен бiрге тұ рғ ан мұ рагерлер мұ рагер болуғ а шақ ырылатын кезектегi мұ рагерлермен бiрге жә не тең мұ ра алады.
Заң бойынша басқ а мұ рагер болмағ ан кезде осы баптың 2-тармағ ында кө рсетiлген мұ ра қ алдырушының асырауындағ ы ең бекке жарамсыз адамдар сегiзiншi кезектегi мұ рагерлер ретiнде ө з бетiнше мұ ра алады.
Ескерту. 1068-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1069-бап. Мұ радағ ы мiндеттi ү леске қ ұ қ ық

1. Мұ ра қ алдырушының кә мелетке толмағ ан немесе ең бекке жарамсыз балалары, сондай-ақ оның ең бекке жарамсыз жұ байы мен ата-анасы, ө сиеттiң мазмұ нына қ арамастан, заң бойынша мұ рагерлiк кезiнде олардың ә рқ айсысына тиесiлi болатын ү лестiң (мiндеттi ү лес) кемінде жартысын мұ рағ а алады.
2. Мұ ндай ү леске қ ұ қ ығ ы бар мұ рагер ө сиет бойынша жә не (немесе) заң бойынша мұ радан алатынның барлығ ы, оның iшiнде ә деттегi ү й жабдық тары мен ү й-iшi тұ рмысында ұ сталатын заттардан тұ ратын мү лiктiң қ ұ ны жә не мұ ндай мұ рагердiң пайдасына белгiленген ө сиеттiк бас тартудың қ ұ ны, мiндеттi ү леске есептеледi.
3. Мұ радағ ы мiндеттi ү леске қ ұ қ ығ ы бар мұ рагер ү шiн ө сиетте белгіленген кез келген шектеулер мен жү ктеулер ө зіне ауысатын мұ раның мiндеттi ү лесiнен асатын бө лігіне қ атысты ғ ана жарамды болады.

1070-бап. Мұ ра алу кезiндегi ерлi-зайыптылардың
қ ұ қ ық тары

1. Ерлi-зайыптыларғ а ө сиетке немесе заң ғ а орай тиесiлi мұ рагерлiк қ ұ қ ық тың мұ ра қ алдырушымен некеде тұ ру жағ дайына байланысты оның басқ а да мү ліктік қ ұ қ ық тарына, оның ішінде мү ліктің некеде тұ рғ анда бірге тапқ ан бө лігіне меншiк қ ұ қ ығ ына қ атысы жоқ.
2. Егер мұ ра қ алдырушымен неке мұ ра ашылғ анғ а дейiн iс жү зінде тоқ татылғ андығ ы жә не ерлі-зайыптылардың мұ ра ашылғ анғ а дейін кемінде бес жыл бө лек тұ рғ андығ ы дә лелденсе, сот шешiмiмен ерлi-зайыптылар заң бойынша мұ рагерлiктен шеттетiлуi мү мкiн.

1071-бап. Мұ раны қ орғ ау жә не заң бойынша мұ рагерлiк
кезiнде оны басқ ару

1. Мү лiктiң бiр бө лiгi ө сиет бойынша мұ рағ а қ алдырылғ ан жағ дайда мұ ра қ алдырушы тағ айындағ ан ө сиеттi орындаушы мұ раның заң бойынша мұ рагерлiк тә ртiбiмен ауысатын бө лiгiн де қ оса алғ анда, барлық мұ раны қ орғ ауды жә не оны басқ аруды жү зеге асырады.
Егер заң бойынша мұ рагерлер мұ раның заң бойынша мұ рагерлiк тә ртiбiмен ауысатын бө лiгiне қ атысты кө рсетiлген мiндеттердi атқ ару ү шiн мұ раны сенiмгерлiкпен басқ арушыны тағ айындауды талап етпесе, тұ тас алғ анда бү кiл мұ раны қ орғ ау жә не оны басқ ару жө нiндегi мiндеттердi осы Кодекстiң 1059-бабына сә йкес ө сиет бойынша мұ рагерлер немесе сот тағ айындағ ан ө сиеттi орындаушы жү зеге асырады.
2. Мұ раны сенiмгерлiкпен басқ арушыны заң бойынша бiр немесе бiрнеше мұ рагердiң ө тiнiшiмен мұ раның ашылғ ан жерi бойынша нотариус тағ айындайды. Мұ раны басқ арушыны тағ айындаумен немесе оны таң даумен келiспеген заң бойынша мұ рагер сотта мұ раны сенiмгерлiкпен басқ арушының тағ айындалуына дау айтуғ а қ ұ қ ылы.
3. Егер заң бойынша мұ рагерлер болмаса не белгiсiз болса, республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың жергілікті атқ арушы органдары мұ раны сенiмгерлiкпен басқ арушыны тағ айындау туралы нотариусқ а жү гiнуге тиiс. Заң бойынша мұ рагерлер келген жағ дайда, олардың талап етуi бойынша мұ раны сенiмгерлiкпен басқ арушы мұ раның есебiнен оғ ан қ ажеттi шығ ындар ө телiп, қ исынды сыйақ ы тө лене отырып керi шақ ырып алынуы мү мкiн.
4. Мұ раны сенімгерлiкпен басқ арушы заң ды мұ рагерліктiң ерекшелiктерiнен ө згеше туындамағ андық тан, ө сиеттi орындаушығ а қ атысты осы Кодекстiң 1059-бабында кө зделген ө кiлеттiктi жү зеге асырады.
5. Мұ раны сенiмгерлiкпен басқ арушының мұ ра есебiнен мұ раны қ орғ ау жә не оны басқ ару жө нiндегi қ ажеттi шығ ындарды ө теттiруге, ал егер оның мұ рагерлермен келiсiмiнде ө згеше кө зделмесе, сыйақ ы алуғ а да қ ұ қ ығ ы бар.
Ескерту. 1071-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

60-тарау. Мұ ра алу

1072-бап. Мұ раны қ абылдау

1. Мұ рагер мұ раны алу ү шін оны қ абылдауғ а тиіс.
2. Мұ рагердiң мұ раның бiр бө лiгiн қ абылдағ аны ө зiне тиесiлi барлық мұ раны қ абылдағ анын бiлдiредi.
Мұ рагердi бiр мезгiлде бiрнеше негiздер бойынша мұ ра алуғ а шақ ырғ ан кезде мұ рагер осы негiздердiң бiрi бойынша, оның бiрнешеуi бойынша немесе барлық негiздер бойынша ө зiне тиесiлi мұ раны қ абылдай алады.
Мұ раны шартпен немесе ескертпелермен қ абылдауғ а жол берiлмейдi.
3. Мұ раны бiр немесе бiрнеше мұ рагердiң қ абылдағ аны мұ раны қ алғ ан мұ рагерлердiң қ абылдағ анын бiлдiрмейдi.
4. Қ абылданғ ан мұ ра, оны iс жү зiнде қ абылдағ ан уақ ытқ а қ арамастан, сондай-ақ мұ рагердiң мұ рағ а қ алдырғ ан мү лiкке қ ұ қ ығ ы мемлекеттiк тiркелуге тиiстi болғ анда, мұ ндай қ ұ қ ық тың мемлекеттiк тiркелген кезiне қ арамастан, мұ раның ашылғ ан кү нiнен бастап мұ рагерге тиесiлi деп танылады.
Ескерту. 1072-бап жаң а редакцияда - Қ Р 2007.01.12 N 225 Заң ымен, ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

1072-1-бап. Мұ ра қ абылдау тә сiлдерi

1. Мұ раны қ абылдау мұ ра ашылғ ан жердегi нотариусқ а немесе заң ғ а сә йкес мұ ра алу қ ұ қ ығ ы туралы куә лiктi беруге уә кiлеттi лауазымды адамғ а мұ рагердiң мұ раны қ абылдау туралы ө тiнiшiн не мұ рагердiң мұ рағ а қ ұ қ ық туралы куә лiк беру туралы ө тiнiшiн беру арқ ылы жү зеге асырылады.
Егер мұ рагердiң ө тiнiшiн нотариусқ а басқ а адам берсе немесе ол почта арқ ылы жiберiлсе, ө тiнiштегi мұ рагердiң қ олын нотариус, нотариат ә рекеттерiн жасауғ а уә кiлеттi лауазымды адам (ocы Кодекстiң 1051-бабының 5-тармағ ы) немесе осы Кодекстiң 167-бабының 3-тармағ ына сә йкес сенiмхатты куә ландыруғ а уә кiлеттi адам куә ландыруғ а тиiс.
Егер сенiмхатта мұ раны алуғ а ө кiлеттiк арнайы кө зделсе, мұ раны ө кiл арқ ылы қ абылдау мү мкiн болады. Заң ды ө кiлдiң мұ раны қ абылдауы ү шiн сенiмхат талап етiлмейдi.
2. Егер мұ рагер мұ рагерлiктi iс жү зiнде қ абылдағ анын куә ландыратын iс-ә рекеттер жасағ ан болса, атап айтқ анда, мұ рагер:
мұ рағ а алынғ ан мү лiктi иеленуге немесе басқ аруғ а кiрiссе;
мұ рағ а алынғ ан мү лiктi сақ тау, оны қ ол сұ ғ удан немесе ү шiншi тұ лғ алардың талаптарынан қ орғ ау жө нiнде шаралар қ абылдаса;
мұ рағ а алынғ ан мү лiктi ұ стау шығ ыстарын ө з есебiнен жү ргiзсе;
ө з есебiнен мұ ра қ алдырушының қ арыздарын тө леген немесе мұ ра қ алдырушығ а тиесiлi ақ шаны ү шiншi тұ лғ алардан алғ ан болса, ө згеше дә лелденгенге дейiн мұ рагер мұ раны қ абылдады деп танылады.
Ескерту. 1072-1-баппен толық тырылды - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1072-2-бап. Мұ раны қ абылдау мерзiмi

1. Мұ раның ашылу кү нiнен бастап алты ай iшiнде мұ ра қ абылдануы мү мкін.
Мұ ра азаматтың болжамды қ айтыс болғ ан немесе ол қ айтыс болды деп жарияланғ ан кү нi ашылғ ан жағ дайда (осы Кодекстiң 1042-бабының 2-тармағ ы) - мұ ра қ алдырушы қ айтыс болғ ан кү ннен бастап алты айдың iшiнде, ал ол қ айтыс болды деп жарияланғ ан кезде, егер соттың шешiмiнде ө зге кү н кө рсетiлмесе, азаматты қ айтыс болды деп жариялау туралы сот шешiмi заң ды кү шiне енген кү ннен бастап мұ ра қ абылдануы мү мкiн.
2. Егер мұ рагерлiк қ ұ қ ығ ы басқ а адамдар ү шiн мұ рагердiң мұ радан бас тартуы, басқ а мұ рагердiң мұ раны қ абылдамауы немесе мұ рагердi осы Кодекстiң 1045-бабында белгiленген негiздер бойынша мұ радан шеттету салдарынан туындаса, мұ ндай адамдар оларда мұ рағ а қ ұ қ ық туындағ ан кү ннен бастап алты айдың iшiнде мұ раны қ абылдай алады.
Ескерту. 1072-2-баппен толық тырылды - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1072-3-бап. Белгiленген мерзiмнiң аяқ талуына қ арай
мұ раны қ абылдау

Егер мұ рагер мұ раны қ абылдау ү шiн белгiленген мерзiмдi (осы Кодекстiң 1072-2-бабы) дә лелдi себептер бойынша ө ткiзiп алғ ан болса жә не мұ раны қ абылдау ү шiн белгiленген мерзiмдi ө ткiзiп алғ ан мұ рагер бұ л мерзiмдi ө ткiзу себептерi жойылғ аннан кейiн алты айдың iшiнде сотқ а жү гiнген жағ дайда осы мерзiмдi ө ткiзiп алғ ан мұ рагердiң ө тiнiшi бойынша сот бұ л мерзiмдi қ алпына келтiре алады жә не мұ рагер мұ раны қ абылдады деп тани алады.
Мұ рагер мұ раны қ абылдады деп танылғ ан кезде сот барлық мұ рагерлердiң мұ рагерлiк мү лiктегi ү лестерiн анық тайды жә не қ ажет болғ ан жағ дайда жаң а мұ рагердiң мұ радан ө зiне тиесiлi ү лесiн алу қ ұ қ ығ ын қ орғ ау жө нiнде шаралар белгiлейдi. Бұ ғ ан дейiн берiлген мұ рағ а қ ұ қ ық туралы куә лiктердi сот жарамсыз деп таниды.
Ескерту. 1072-3-баппен толық тырылды - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1072-4-бап. Мұ раны қ абылдау қ ұ қ ығ ының ауысуы (мұ рагерлiк
трансмиссия)

Егер заң бойынша немесе ө сиет бойынша мұ рагер мұ раны осы Кодекстiң 1072-2-бабында белгiленген мерзiмде қ абылдап ү лгермей, мұ ра ашылғ аннан кейiн қ айтыс болса, онда мұ раның оғ ан тиесiлi ү лесiн қ абылдау қ ұ қ ығ ы оның мұ рагерлерiне ауысады.
Қ айтыс болғ ан мұ рагердiң осы қ ұ қ ығ ын оның мұ рагерлерi мұ раны қ абылдауғ а арналғ ан мерзiмнiң қ алғ ан бө лiгi iшiнде жалпы негiздерде жү зеге асыра алады.
Егер мерзiмнiң қ алғ ан бө лiгi ү ш айдан аз болса, ол ү ш айғ а дейiн ұ зартылады.
Мұ раны қ абылдау ү шiн белгiленген мерзiм аяқ талғ аннан кейiн, егер сот қ айтыс болғ ан мұ рагердiң мұ рагерлерiнiң осы мерзiмдi ө ткiзiп алу себептерiн дә лелдi деп тапса, онда сот оларды осы Кодекстiң 1072-3-бабына сә йкес мұ раны қ абылдады деп тануы мү мкiн.
Мұ рагердiң осы Кодекстiң 1069-бабына сә йкес мiндеттi ү лес ретiнде мұ раның бiр бө лiгiн қ абылдау қ ұ қ ығ ы оның мұ рагерлерiне ауыспайды.
Ескерту. 1072-4-баппен толық тырылды - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1073-бап. Мұ рағ а қ ұ қ ық туралы куә лiк беру

1. Мұ ра ашылғ ан жер бойынша нотариус мұ рагердiң ө тiнiшiмен оғ ан мұ рагерлiкке қ ұ қ ық туралы куә лiк беруге мiндеттi.
2. Мұ рагерлiкке қ ұ қ ық туралы куә лiк мұ ра ашылғ ан кү ннен бастап алты ай ө ткеннен кейiн берiледi.
Ө сиет бойынша да, заң бойынша да мұ рагерлiк кезiнде, егер нотариуста куә лiк берiлуiн сұ рағ ан адамдардан басқ а тиiстi мү лiкке не бү кiл мұ рағ а қ атысты басқ а мұ рагерлер туралы анық деректер болмаса, куә лiк аталғ ан мерзiм ө ткенге дейiн де берiлуi мү мкiн.

1074-бап. Мұ радан бас тарту қ ұ қ ығ ы

1. Мұ рагер мұ ра ашылғ ан кү ннен бастап алты айдың ішінде мұ радан бас тартуғ а қ ұ қ ылы. Дә лелдi себептер болғ ан жағ дайда бұ л мерзімді сот ұ зартуы мү мкін, алайда бұ л екі айдан аспауғ а тиіс.
2. Мұ радан бас тарту мұ рагердiң мұ раның ашылғ ан жерi бойынша нотариусқ а арыз беруiмен жасалады.
Егер сенiмхатта бас тартуғ а ө кілеттік арнайы кө зделсе, мұ радан ө кiл арқ ылы бас тартуғ а болады.
3. Мұ радан бас тартуды кейiннен кү шiн жоюғ а немесе қ айтарып алуғ а болмайды.
4. Мұ рагер ө зiне сол ү шiн берiлген мерзiм ө ткеннен кейiн мұ радан бас тарту қ ұ қ ығ ын жоғ алтады. Егер ол мұ рағ а қ алдырғ ан мү лiктi iс жү зiнде иеленуге кiрiссе не оғ ан билiк етсе, не оның осы мү лiкке қ ұ қ ық тарын куә ландыратын қ ұ жаттарды алуғ а ө тiнiш жасаса, ол бұ л қ ұ қ ық ты аталғ ан мерзiм ө ткенге дейiн де жоғ алтады.
5. Мұ рагер мұ радан бас тартқ ан кезде ө зiнiң ө сиет бойынша немесе кез келген кезектегi заң бойынша мұ рагердiң қ атарындағ ы басқ а адамдардың пайдасына, оның iшiнде ұ сыну қ ұ қ ығ ы бойынша мұ ра алуғ а шақ ырылғ ан адамдардың пайдасына бас тартатындығ ын кө рсетуге қ ұ қ ылы.
Ө сиет қ алдырушы мұ радан айырғ ан мұ рагерлердiң пайдасына мұ радан бас тартуғ а жол берiлмейдi.
6. Егер мұ рагер ө сиет бойынша да, заң бойынша да мұ рагерлiкке шақ ырылса, ол осы негiздемелердiң бiреуi бойынша немесе екi негiздеме бойынша ө зiне тиесiлi мұ радан бас тартуғ а қ ұ қ ылы.
7. Мұ рагер мұ раның басқ а бө лiгi мұ рағ а қ алдырылуына қ арамастан, ү стелу қ ұ қ ығ ы бойынша ө зiне тиесiлi мұ радан бас тартуғ а қ ұ қ ылы (осы Кодекстiң 1079-бабы).
8. Осы бапта кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, мұ раның бiр бө лігінен бас тартуғ а, мұ радан Ескерту жасап немесе шарт қ ойып бас тартуғ а жол берiлмейдi.
Ескерту. 1074-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2007.01.12 N 225, 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

1075-бап. Ө сиеттiк бас тартуды алудан бас тарту қ ұ қ ығ ы

1. Бас тартылушы ө сиеттiк бас тартудан бас тартуғ а қ ұ қ ылы. ішiнара бас тартуғ а, Ескерту жасап, шарт қ ойып немесе басқ а адамның пайдасына бас тартуғ а жол берiлмейдi.
2. Осы бапта кө зделген қ ұ қ ық бiр мезгiлде мұ рагер болып табылатын бас тартылушының мұ радан бас тарту қ ұ қ ығ ына байланысты емес.
3. Егер бас тартылушы осы бапта кө зделген қ ұ қ ық ты пайдаланса, ө сиеттiк бас тарту жү ктелген мұ рагер оны орындау мiндетiнен босатылады.

1076-бап. Мұ раны бө лу

1. Мұ раны қ абылдағ ан кез келген заң бойынша мұ рагер мұ раны бө лудi талап етуге қ ұ қ ылы.
Мұ раны бө лу мұ рагерлердiң келiсiмi бойынша оларғ а тиесiлi ү лестерге сә йкес, ал келiсiмге қ ол жетпеген кезде - сот тә ртiбiмен жү ргiзiледi.
Егер мұ раның қ ұ рамына мұ рағ а қ алдырушының қ ұ қ ық тары тіркелмеген жә не тіркелмесе туындағ ан деп есептелмейтін мү лік кірсе, мұ рагерлер арасында мү лікті бө лу мұ рағ а қ алдырушының қ ұ қ ық тары заң намада белгіленген тә ртіппен тіркелгеннен кейін жү ргізіледі.
2. Осы баптың ережелерi барлық мұ ра немесе оның бiр бө лiгi мұ рагерлерге нақ ты мү лiк кө рсетiлмеген ү леспен ө сиет етiлген жағ дайда, мұ рагерлердiң арасында мұ раны ө сиет бойынша бө луге қ олданылады.
Ескерту. 1076-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

1077-бап. Болмағ ан мұ рагерлердiң қ ұ қ ық тары

1. Егер мұ рагерлердiң арасында тұ ратын жерi белгiсiз адамдар болса, қ алғ ан мұ рагерлер, ө сиеттi орындаушы (мұ раны басқ арушы) жә не нотариус олардың тұ ратын жерiн анық тауғ а жә не оларды мұ рагерлiкке шақ ыруғ а қ исынды шаралар қ олдануғ а мiндеттi.
2. Егер тұ ратын жерi анық талғ ан, мұ рагерлiкке шақ ырылып, болмай қ алғ ан мұ рагер осы Кодекстiң 1074-бабында кө зделген мерзiм iшiнде мұ рагерлiктен бас тартпаса, қ алғ ан мұ рагерлер ө здерiнiң мұ раны бө лiсудi жү ргiзу ниетi туралы хабардар етуге мiндеттi.
Егер осының алдындағ ы бө лiкте кө зделген хабардар ету кезiнен бастап ү ш айдың iшiнде болмай қ алғ ан мұ рагер мұ раны бө лу туралы келiсiмге қ атысу тiлегi туралы қ алғ ан мұ рагерлердi хабардар етпесе, қ алғ ан мұ рагерлер болмағ ан мұ рагерге тиесiлi ү лестi бө лек шығ арып, ө зара келiсiм бойынша бө лiстi жү ргiзуге қ ұ қ ылы.
3. Егер мұ ра ашылғ ан кү ннен бастап бiр жылдың iшiнде болмағ ан мұ рагердiң тұ ратын жерi анық талмаса жә не оның мұ радан бас тартқ андығ ы туралы мә лiметтер болмаса, қ алғ ан мұ рагерлер бө лiстi осы баптың 2-тармағ ы екiншi бө лiгiнiң ережелерi бойынша жү ргiзуге қ ұ қ ылы.
4. Iште қ алғ ан, бiрақ ә лi тумағ ан мұ рагер болғ ан кезде мұ раны бө лу тек мұ ндай мұ рагер туғ аннан кейiн ғ ана жү ргiзiлуi мү мкiн.
Егер iште қ алғ ан мұ рагер тiрi туса, қ алғ ан мұ рагерлер оғ ан тиесiлi мұ ралық ү лестi бө лiп шығ ару арқ ылы ғ ана мұ ра бө лудi жү ргiзуге қ ұ қ ылы. Жаң а туғ ан баланың мү дделерiн қ орғ ау ү шiн бө лiске қ атысуғ а қ орғ аншылық жә не қ амқ оршылық органның ө кiлi шақ ырылуы мү мкiн.

1078-бап. Жекелеген мұ рагерлердiң мұ рағ а кiретiн
мү лiкке басым қ ұ қ ығ ы

1. Мұ ра ашылғ анғ а дейiнгi бiр жыл iшiнде мұ ра қ алдырушымен бiрге тұ рғ ан мұ рагерлер тұ рғ ын ү йдi, сондай-ақ ү й жабдық тары мен ү й-iшi тұ рмысы заттарын мұ рағ а алуғ а басым қ ұ қ ық қ а ие болады.
2. Мұ ра қ алдырушымен бiрге мү лiкке ортақ меншiк қ ұ қ ығ ы бар мұ рагерлер ортақ меншiкте болғ ан мү лiктi мұ рағ а алуғ а басым қ ұ қ ық қ а ие болады.
3. Осы баптың 1 жә не 2-тармақ тарында аталғ ан басым қ ұ қ ық ты жү зеге асырғ ан кезде бө лiске қ атысатын басқ а да мұ рагерлердiң мү лiктiк мү дделерi сақ талуғ а тиіс. Егер ө здерiне тиесiлi ү лестердi беру ү шiн мұ раны қ ұ райтын мү лiк жеткiлiксiз болса, басым қ ұ қ ық ты жү зеге асыратын мұ рагер оларғ а тиiсiнше ақ шалай немесе мү лiктiк ө темақ ы беруге тиiс.

1079-бап. Мұ ралық ү лестердiң ү стелуi

1. Мұ рагер мұ радан бас тартқ ан не ол осы Кодексте аталғ ан мә н-жайлар бойынша шығ ып қ алғ ан жағ дайда мұ раның мұ ндай мұ рагерге есептелуге тиiс бө лiгi мұ рагерлiкке шақ ырылғ ан заң бойынша мұ рагерлерге тү седi жә не олардың арасында ө здерiнiң мұ ралық ү лестерiне бара-бар бө лiнедi.
Егер мұ ра қ алдырушы барлық мү лiктi ө зi тағ айындағ ан мұ рагерлерге ө сиет етсе, мұ радан бас тартқ ан немесе шығ ып қ алғ ан мұ рагерге тиесiлi мұ ра бө лiгi ө сиет бойынша қ алғ ан мұ рагерлерге тү седi жә не ө сиетте ө згеше кө зделмегендiктен, олардың арасында ө здерiнiң мұ ралық ү лестерiне бара-бар бө лiнедi.
2. Осы баптың 1-тармағ ындағ ы ережелер:
1) егер бас тартқ ан немесе шығ ып қ алғ ан мұ рагердің орнына мұ рагер қ осымша тағ айындалса;
2) мұ рагер белгiлi бiр тұ лғ аның пайдасына мұ радан бас тартқ ан кезде;
3) заң бойынша мұ рагерлiк кезiнде мұ рагердiң бас тартуы немесе шығ ып қ алуы келесi кезектегi мұ рагерлердi мұ рагерлiкке шақ ыруғ а ә кеп соқ қ ан жағ дайларда қ олданылмайды.

1080-бап. Мұ раның есебiнен тө леуге жататын шығ ындар

Мұ ра қ алдырушының қ айтыс болар алдындағ ы науқ асы туғ ызғ ан қ ажеттi шығ ындарды, мұ ра қ алдырушыны жерлеуге арналғ ан шығ ындарды, мұ раны қ орғ ауғ а, басқ аруғ а, ө сиеттi орындауғ а, сондай-ақ ө сиеттi орындаушығ а немесе мұ раны сенiмгерлiкпен басқ арушығ а сыйақ ы тө леуге байланысты шығ ындарды ө теу туралы талаптар ол мұ рагерлер арасында бө лiнгенге дейiн мұ ра есебiнен қ анағ аттандырылуғ а тиiс. Бұ л талаптар барлық басқ а, оның iшiнде кепiлмен қ амтамасыз етiлген талаптардың алдында мұ раның қ ұ нынан басымдық пен қ анағ аттандырылуғ а тиiс.

1081-бап. Мұ ра қ алдырушының борыштарын кредит
берушiлердiң ө ндiрiп алуы

Мұ ра қ алдырушының кредит берушiлерi ө здерiнiң мұ ра қ алдырушының мiндеттемелерiнен туындайтын талаптарын ө сиеттi орындаушығ а (мұ раны сенімгерлікпен басқ арушығ а) немесе ә рбір мұ рагерге ауысқ ан мү лiк қ ұ нының шегiнде ортақ борышқ орлар ретiнде жауап беретiн мұ рагерлерге қ оюғ а қ ұ қ ылы.

1082-бап. Шаруа немесе фермер қ ожалығ ындағ ы мұ рагерлiк

Шаруа немесе фермер қ ожалығ ының мү шесi қ айтыс болғ ан жағ дайда мұ ра жалпы ережелер бойынша ашылады. Мұ рагердiң осы мү лiкке жалпы меншiктегi оның ү лесiне мө лшерлес ақ шалай ө темақ ы алуғ а қ ұ қ ығ ы бар.
Ескерту. 1082-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

1083-бап. Иесiз қ алғ ан мү лік

1. Егер ө сиет бойынша да заң бойынша да, мұ рагерлер болмаса не мұ рагерлердiң ешқ айсысының мұ ра алуғ а қ ұ қ ығ ы болмаса (осы Кодекстiң 1045-бабы), не олардың бә рi мұ радан бас тартса (осы Кодекстiң 1074-бабы), мұ ра иесiз қ алғ ан мү лік деп танылады.
2. Иесiз қ алғ ан мү лік мұ раның ашылғ ан жерi бойынша коммуналдық меншiкке ауысады.
Коммуналдық меншiкке тү скен иесiз қ алғ ан мү лiктi есепке алу, сақ тау, бағ алау, одан ә рi пайдалану жә не сату жө нiндегi жұ мыстарды ұ йымдастыруды коммуналдық меншiктi басқ аруғ а уә кiлеттi орган жү зеге асырады.
Коммуналдық меншiкке тү скен иесiз қ алғ ан мү лiктi есепке алу, сақ тау, бағ алау, одан ә рi пайдалану жә не сату тә ртiбiн Қ азақ стан Республикасының Ү кiметi белгiлейдi.
3. Мұ ра ашылғ ан кү ннен бастап бiр жыл ө ткеннен кейiн мұ ра ашылғ ан жер бойынша республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың жергілікті атқ арушы органдарының ө тініші негiзiнде сот мұ раны иесiз қ алғ ан мү лік деп таниды. Егер мұ раны қ орғ ауғ а жә не оны басқ аруғ а байланысты шығ ындар оның қ ұ нынан асып тү ссе, мұ ра аталғ ан мерзiм ө ткенге дейiн иесiз қ алғ ан мү лiк деп танылуы мү мкiн.
4. Иесiз қ алғ ан мү лiктi қ орғ ау жә не оны басқ ару осы Кодекстiң 1071-бабына сә йкес жү зеге асырылады.
5. Осы Кодекстің 1080 жә не 1081-баптарында кө зделген қ ағ идалар иесіз қ алғ ан мү лікке де қ олданылады.
Ескерту. 1083-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2001.12.24 N 276, 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2006.06.22 N 147, 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

7 бө лім
Халық аралық жеке қ ұ қ ық