Бап. Пайда алушыны ауыстыру

1. Сақ танушы сақ тандыру жағ дайы басталғ анғ а дейiн сақ тандырылғ ан адам болып табылмайтын, сақ тандыру шартында аталғ ан пайда алушыны, бұ л жө нiнде сақ тандырушыны жазбаша хабардар етіп, басқ а адаммен ауыстыруғ а қ ұ қ ылы.
2. Пайда алушыны оның сақ танушымен жасағ ан келiсiмiнен туындайтын белгiлi бiр мiндеттердi сақ тандыру шарты бойынша орындағ аннан немесе сақ тандырушығ а сақ тандыру тө лемiн жү зеге асыру жө нiндегi талап қ ойғ аннан кейін басқ а адаммен ауыстыруғ а болмайды.
3. Сақ тандырылғ ан адам болып табылатын пайда алушыны ауыстыру осы Кодекстің 837-бабында кө зделген тә ртiппен жү ргiзiледi.
Ескерту. 838-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2000.12.18. N 128 Заң ымен.

839-бап. Сақ тандырушыны сақ тандыру тө лемiн
жү зеге асырудан босатудың негiздерi

1. Сақ тандырушы, егер сақ тандыру жағ дайы:
1) сақ танушының, сақ тандырылғ ан адамның жә не (немесе) пайда алушының, қ ажетті қ орғ ану жә не аса қ ажетті жағ дайда жасалғ ан іс-ә рекеттерді қ оспағ анда, сақ тандыру жағ дайын тудыруғ а бағ ытталғ ан не оның басталуына ық пал ететін қ асақ ана жасалғ ан іс-ә рекетінің;
2) сақ танушының, сақ тандырылғ ан адамның жә не (немесе) пайда алушының Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде белгіленген тә ртіппен сақ тандыру жағ дайымен себептік байланыстағ ы қ асақ ана қ ылмыстық немесе ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық тар деп танылғ ан ә рекеттерінің салдарынан болса, сақ танушығ а сақ тандыру тө лемінен толық немесе ішінара бас тартуғ а қ ұ қ ылы.
Егер сақ тандыру жағ дайы жауаптылық та сақ тандыру объектiсi болып табылатын тұ лғ аның кiнә сiнен болса, онда сақ тандырушы азаматтық -қ ұ қ ық тық жауаптылық ты сақ тандыру шарты бойынша сақ тандыру тө лемiн жү зеге асырудан босатылмайды.
Сақ тандырушы сақ тандырылғ ан адам қ айтыс болғ ан жағ дайда, егер ө лiм ө зiн-ө зi ө лтiрудiң салдарынан болса жә не осы уақ ытқ а дейiн сақ тандыру шарты кемiнде екi жыл қ олданылып келсе, жеке сақ тандыру шарты бойынша тө ленуге тиiс сақ тандыру тө лемiн жү зеге асырудан босатылмайды.
2. Ө з еркiмен сақ тандыру шартында жә не мiндеттi сақ тандыру туралы заң актiлерiнде ө згеше кө зделмегендiктен, егер сақ тандыру жағ дайы:
1) ядролық жарылыстың, радиацияның немесе радиоактивтiк зақ ымданудың ә серi;
2) ә скери қ имылдардың;
3) азамат соғ ысының, алуан тү рлі халық толқ уларының, жаппай тә ртiп бұ зушылық тардың немесе ереуiлдердiң салдарынан басталғ ан болса, сақ тандырушы сақ тандыру тө лемiн жү зеге асырудан босатылады.
3. Мү лiктiк сақ тандыру шартында ө згеше кө зделмегендiктен, сақ тандырушы алып қ ою, тә ркілеу, реквизициялау, тұ тқ ындау немесе мемлекеттiк органдардың ө кiмiмен сақ тандырылғ ан мү ліктерді жою салдарынан болғ ан залалдар ү шін сақ тандыру тө лемiн жү зеге асырудан босатылады.
4. Сақ тандырушының сақ тандыру тө лемiн жү зеге асырудан бас тартуы ү шiн мыналар да:
1) сақ танушының сақ тандырушығ а, сақ тандыру объектiсi, сақ тандыру тә уекелi, сақ тандыру жағ дайы жә не оның зардаптары туралы кө рінеу жалғ ан мә лiметтер хабарлауы;
2) сақ танушының сақ тандыру жағ дайынан болғ ан залалдарды азайту жө нiндегi шараларды қ асақ ана қ олданбауы (осы Кодекстiң 829-бабы);
3) сақ танушының залалдар келтiруге кiнә лi тұ лғ адан мү лiктiк сақ тандыру бойынша залалдарғ а тиiстi ө тем алуы;
4) сақ танушының сақ тандыру жағ дайы басталуының мә н-жайын тексеруде жә не одан келген залалдардың мө лшерiн белгiлеуде сақ тандырушығ а кедергi жасауы;
5) сақ тандыру жағ дайының басталғ андығ ы туралы сақ тандырушығ а хабарламау (осы Кодекстiң 835-бабы);
6) сақ танушының сақ тандыру жағ дайының басталғ андығ ы ү шін жауапты адамғ а талап қ ою қ ұ қ ық тарынан бас тартуы, сондай-ақ сақ тандырушығ а талап ету қ ұ қ ығ ын ө ткiзу ү шiн қ ажеттi қ ұ жаттарды беруден бас тартуы (осы Кодекстiң 840-бабы). Егер сақ тандыру ө темi ендiгi тө ленiп қ ойғ ан болса, сақ тандырушы оның толық немесе iшiнара қ айтарылуын талап етуге қ ұ қ ылы;
7) заң актiлерiнде кө зделген басқ а да жағ дайлар негiз болуы мү мкiн.
5. Сақ тандырушыны сақ танушының алдындағ ы сақ тандыру жауаптылығ ынан оның осы бапта кө зделген заң сыз iс-қ имылдарының себептерi бойынша босату, сақ тандырушыны сонымен бiр мезгiлде сақ тандырылғ ан адамғ а немесе пайда алушығ а сақ тандыру тө лемiн жү зеге асырудан да босатады.
6. Сақ тандыру шартының талаптары бойынша, егер бұ л заң актiлерiне қ айшы келмейтiн болса, сақ тандыру тө лемінен бас тартудың басқ а да негiздерi кө зделуi мү мкiн.
7. Сақ тандыру тө лемінен бас тарту туралы шешiмдi сақ тандырушы қ абылдайды жә не ол бас тартудың дә лелдi негiздерiмен жазбаша нысанда сақ танушығ а хабарланады.
8. Сақ тандырушының сақ тандыру тө лемiн жү ргізуден бас тартуына сақ танушы сотқ а шағ ымдануы мү мкін.
Ескерту. 839-бапқ а ө згертулер енгізілді - Қ Р 2000.12.18 N 128, 2006.02.20 N 128 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 03.07.2014 № 227-V (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

840-бап. Сақ танушының залалдарды ө теу қ ұ қ ық тарының
сақ тандырушығ а ауысуы (суброгация)

1. Егер мү лiктiк сақ тандыру шартында ө згеше кө зделмесе, сақ тандыру тө лемiн жү зеге асырғ ан сақ тандырушығ а, сол тө ленген соманың шегiнде, сақ тандыру нә тижесiнде ө телген залалдар ү шiн жауапты адамғ а қ оятын сақ танушының (сақ тандырылғ ан адамның) талап қ ою қ ұ қ ық тары ауысады. Алайда қ асақ ана залал келтiрген адамғ а қ ойылғ ан талап қ ою қ ұ қ ық тарының сақ тандырушығ а ауысуын жоқ қ а шығ аратын шарт талабы жарамсыз болады.
2. Сақ тандырушығ а ауысқ ан талап қ ою қ ұ қ ығ ы сақ танушы (сақ тандырылғ ан адам) мен залалдар ү шiн жауапты адамның арасындағ ы қ атынасты реттейтiн ережелерді сақ тай отырып жү зеге асырылады.
3. Сақ танушы (сақ тандырылғ ан адам) сақ тандыру тө лемiн алғ ан кезде сақ тандырушығ а барлық қ ұ жаттар мен айғ ақ тарды беруге жә не оғ ан талап қ ою қ ұ қ ық тарын жү зеге асыру ү шiн қ ажеттi барлық мә лiметтердi хабарлауғ а мiндеттi.
4. Егер сақ танушы (сақ тандырылғ ан адам) сақ тандырушы тө леген шығ ындар ү шiн жауап беретiн адамғ а талап қ ою қ ұ қ ық тарынан бас тартса немесе сақ танушының (сақ тандырылғ ан адамның) кiнә сiнен бұ л қ ұ қ ық ты жү зеге асыру мү мкiн болмаса, сақ тандырушы сақ тандыру тө лемiн толық немесе тиiсiнше оның бiр бө лiгiн жү зеге асырудан босатылады жә не артық тө леген соманы қ айтаруды талап етуге қ ұ қ ылы.
Ескерту. 840-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2000.12.18. N 128 Заң ымен.

841-бап. Сақ тандыру шартын мерзiмiнен бұ рын тоқ тату

1. Осы Кодексте кө зделген мiндеттемелердi тоқ татудың жалпы негiздерiнен басқ а, сақ тандыру шарты мынадай жағ дайларда:
1) сақ тандыру объектiсi ө мiр сү руiн тоқ татқ ан;
2) сақ танушы болып табылмайтын сақ тандырылғ ан адам қ айтыс болғ анда, ол ауыстырылмағ ан (осы Кодекстiң 815-бабының 8-тармағ ы);
3) сақ танушы мү лiктiк сақ тандыру объектiсiн ө з иелiгiнен шығ арғ ан, егер сақ тандырушы сақ танушыны ауыстыруғ а қ арсылық білдірсе, ал шартта немесе міндетті сақ тандыру туралы заң актiлерiнде ө згеше кө зделмеген осы Кодекстiң 836-бабының 1-тармағ ы);
4) ө зiнiң кә сiпкерлiк тә уекелiн немесе осы қ ызметке байланысты азаматтық -қ ұ қ ық тық жауаптылығ ын сақ тандырғ ан сақ танушы белгiленген тә ртiппен кә сiпкерлiк қ ызметiн тоқ татқ ан;
5) сақ тандыру жағ дайының басталу мү мкiндiгi жойылғ ан жә не сақ тандыру жағ дайынан басқ а жағ дайлар бойынша сақ тандыру тә уекелiнiң болуы тоқ татылғ ан;
6) «Сақ тандыру қ ызметі туралы» Қ азақ стан Республикасының Заң ында кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, соттың сақ тандырушыны мә жбү рлеп тарату туралы шешімі заң ды кү шіне енгізілген;
7) (алынып тасталды - Қ Р 2010.07.15 № 338-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-б. қ араң ыз) Заң ымен);
8) сақ тандырушы Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде кө зделген тә ртіппен беретін сақ тандыру полисіне енгізілген талаптар мен мә ліметтер ө згертілген;
9) «Сақ тандыру қ ызметі туралы» Қ азақ стан Республикасының Заң ында кө зделген жағ дайларда мерзімінен бұ рын тоқ татылады.
Аталғ ан жағ дайларда шартты тоқ тату ү шiн негiз ретiнде кө зделген мә н-жайлар туындағ ан кезден бастап шарт тоқ татылғ ан болып есептеледi, бұ л туралы мү дделi тарап дереу екiншiсiн хабардар етуге тиiс.
1-1. Егер жинақ таушы сақ тандыру шарты бойынша сақ танушы шарт жасасқ ан кү ннен бастап он тө ртінен отызына дейінгі кезең де оны біржақ ты тә ртіппен бұ зса, онда сақ тандырушы жинақ таушы сақ тандыру шартын жасасқ ан кезде сақ тандыру сыйлық ақ ысының сомасынан алынғ ан жиырма проценттен аспайтын, сақ тандырушы кө терген шығ ыстар шегеріле отырып, алынғ ан сақ тандыру сыйлық ақ ысының сомасын сақ танушығ а қ айтаруғ а міндетті.
2. Сақ танушы сақ тандыру шартын кез келген уақ ытта бұ зуғ а қ ұ қ ылы.
Ескерту. 841-бапқ а ө згертулер енгізілді - Қ Р 2003.07.10 N 483, 2006.02.20 N 128 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2009.12.30 № 234-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-б. қ араң ыз), 2010.07.15 № 338-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-б. қ араң ыз) Заң дарымен.

842-бап. Сақ тандыру шартын мерзімінен бұ рын тоқ татудың
салдары

1. Жинақ таушы емес сақ тандыру шарты осы Кодекстiң 841-бабының 1-тармағ ында кө зделген жағ дайлар бойынша мерзiмiнен бұ рын тоқ татылғ ан кезде сақ тандырушының сақ тандыру сыйлық ақ ысының осы сақ тандыру қ олданылғ ан уақ ытқ а барабар бө лiгiне қ ұ қ ығ ы бap. Сақ тандырушыны тарату кезiнде сақ тандыру сыйлық ақ ыларын (жарналарын) қ айтару Қ азақ стан Республикасының сақ тандыру ісі жә не сақ тандыру қ ызметi туралы заң намасында белгiленген кредиторлардың талаптарын қ анағ аттандыру кезектілігіне сә йкес жү зеге асырылады.
Жинақ таушы сақ тандыру шарты осы Кодекстің 841-бабының 1-тармағ ының 6) тармақ шасында жә не осы баптың 3-тармағ ында кө зделген жағ дайларда мерзімінен бұ рын тоқ татылғ ан кезде сатып алу сомасы шартта белгіленген мө лшерде ғ ана жә не Қ азақ стан Республикасының сақ тандыру жә не сақ тандыру қ ызметі туралы заң намасында белгіленген кредиторлардың талаптарын қ анағ аттандыру кезектілігіне сә йкес қ айтарылуғ а тиіс.
2. Сақ танушы шарттан бас тартқ ан кезде (осы Кодекстiң 841-бабының 2-тармағ ы), егер бұ л осы Кодекстiң 841-бабының 1 жә не 1-1-тармақ тарында кө рсетілген мә н-жайлармен байланысты болмаса, егер шартта ө згеше кө зделмесе, сақ тандырушығ а тө ленген сақ тандыру сыйлық ақ ысы не сақ тандыру жарналары қ айтарылуғ а жатпайды.
3. Сақ тандыру шартының мерзiмiнен бұ рын тоқ татылуы шарт талаптарының сақ тандырушының кiнә сiне байланысты орындалмауынан болғ ан жағ дайда, сақ тандырушы сақ танушының тө леген сақ тандыру сыйлық ақ ысын не сақ тандыру жарналарын оғ ан толық қ айтаруғ а мiндеттi.
Ескерту. 842-бап жаң а редакцияда - Қ Р 2010.07.15 № 338-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-б. қ араң ыз) Заң ымен.

843-бап. Сақ тандыру шартының жарамсыздығ ы

1. Мә мiлелер жарамсыздығ ының осы Кодексте кө зделген жалпы негiздемесiнен басқ а, сақ тандыру шарты мына жағ дайларда, егер:
1) шарт жасасу кезiнде сақ тандыру объектiсi болмаса;
2) қ ұ қ ық қ а қ арсы мү ліктік мү дделер сақ тандыру объектiсi ретiнде ә рекет етсе (807-баптың 2-тармағ ы);
3) соттың заң ды кү шіне енген тиісті шешімінің негізінде тә ркіленуге жататын мү лік не қ ылмыстық жолмен табылғ ан немесе қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тың нысанасы болып табылатын мү лік сақ тандыру объектісі болып табылса;
4) басталу мү мкiндiгі мен кездейсоқ тық белгiлерi жоқ (осы Кодекстiң 817-бабының 3-тармағ ы) жә не шарттың қ олданылуы шегiнде амалсыз ә рi нақ ты болуғ а тиiс оқ иғ а сақ тандыру жағ дайы ретiнде кө зделсе, бұ л туралы тараптар немесе, кем дегенде, сақ танушы алдын ала білген болса;
5) сақ танушы шарт жасасу кезiнде заң сыз пайда табуды алдын ала мақ сат еткен болса, оның iшiнде сақ тандыру жағ дайы басталғ ан соң шарт жасалса;
6)-7) алып тасталды;
8) сақ тандырылғ ан адамның келiсiмi мiндеттi болып табылатын жағ дайларда, оның келiсiмi болмаса;
9) шарттың жазбаша нысаны сақ талмаса (осы Кодекстің 825-бабының 3-тармағ ы), жарамсыз деп танылады.
2. Міндетті сақ тандыру туралы заң актілерінде сақ тандырудың жекелеген тү рлерiне қ атысты шартты жарамсыз деп танудың басқ а да негiздерiн қ олдану кө зделуi мү мкiн.
Ескерту. 843-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2006.02.20 N 128 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 03.07.2014 № 227-V (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

844-бап. Сақ тандыру шартын жарамсыз деп танудың салдары

1. Сақ тандыру шарты жарамсыз деп танылғ ан жағ дайда сақ тандырушы сақ танушығ а одан алғ ан сақ тандыру сыйлық ақ ыларын не сақ тандыру жарналарын қ айтаруғ а, ал сақ танушы (пайда алушы) сақ тандырушығ а одан алғ ан сақ тандыру тө лемiн қ айтаруғ а мiндеттi.
Егер шарт сақ танушының заң сыз iс-ә рекеттерiнiң салдарынан туындағ ан негіздер бойынша жарамсыз деп танылса, ол туралы сақ тандырушы шарт жасалғ ан кезде, оны орындау процесiнде де бiлмесе жә не бiлуге тиiстi болмаса, сақ тандырушы шық қ ан шығ ындарды шегере отырып, сақ танушығ а шарттың аяқ талмағ ан мерзiмi ү шiн сақ тандыру сақ тандыру сыйлық ақ ыларын не сақ тандыру жарналарын қ айтарады, ал егер сақ тандыру тө лемi жү ргiзiлген жағ дайда оның тө ленген соманы қ айтаруды талап етуге қ ұ қ ығ ы бар.
Сақ тандырушығ а сақ тандыру тө лемiнен бас тартуда негiз беретiн себептер бойынша сақ тандыру шарты жарамсыз деп танылғ ан жағ дайда (осы Кодекстiң 839-бабы) нақ сондай салдар туындайды.
2. Егер сақ тандыру шарты қ ылмыстық мақ сатқ а жетуге бағ ытталғ ан болса, осы Кодекстiң 157-бабының 4-6-тармақ тарында кө зделген салдар туындайды.
Ескерту. 844-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2000.12.18. N 128 Заң ымен.

845-бап. Ө зара сақ тандыру

1. Азаматтар мен заң ды тұ лғ алар қ ажеттi қ аражатты ө зара сақ тандыру қ оғ амдарына бiрiктiру жолымен ө зара негiзде осы Кодекстің 807-бабының 1-тармағ ында аталғ ан ө зінің мү ліктік мү дделерін сақ тандыра алады.
2. Ө зара сақ тандыру қ оғ амдары ө з мү шелерінің мү лiктiк мү дделерiн сақ тандыруды жү зеге асырады жә не коммерциялық емес ұ йымдар болып табылады.
Ө зара сақ тандыруды жү зеге асырудың, ө зара сақ тандыру қ оғ амдарының қ ұ қ ық тық жағ дайының ерекшелiктерi мен олардың қ ызметiнiң шарттары осы Кодекске жә не ө зара сақ тандыру туралы заң актiлерiне сә йкес айқ ындалады.
3. Ө зара сақ тандыру қ оғ амдары ө з мү шелерiнiң мү лiктiк мү дделерiн сақ тандыруды мү шелiк жә не сақ тандыру шарттары негiзiнде жү зеге асырады.
4. Ө зара сақ тандыру жолымен мiндеттi сақ тандыруды жү зеге асыруғ а ө зара сақ тандыру туралы заң актiлерiнде кө зделген жағ дайларда жол берiледi.
5. алып тасталды
Ескерту. 845-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2006.02.20. N 128 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2006.07.05. N 164 Заң дарымен.