Басқарудың демократиялық стилі әрқашанда тиімді бола бермейді, осыған нақты мысал келтіріңіз.

Басқ арудың демократялық стилі – басшының бағ ынушыларына қ андайда бір шешім қ абылдау мен орындауына ерекше сеніммен қ арауғ а негізделген басқ ару тү рі. Бұ ндай басшы жұ мысшылардың интеллеектуалды мү мкіндіктерін толық пайдалану ү шін жұ мыста психологиялық жағ дайды қ олайлы етуге тырысады.

Басқ ару – адамдардың кә сіптік қ ызметі. Бұ л қ ызметтің мә н мазмұ нын айқ ындау ү шін оның анық тамасынан бастайық. Басқ ару – бұ л ұ жымдағ ы адамдарғ а жә не жекелеген адамдарғ а, олардың бірлескен (ең бек) жұ мыс процесінде мақ сатты жү йелі ық пал ету.

Осы анық тамадан бірқ атар қ орытынды жасауғ а болады. Басқ ару ең алдымен ық пал ету, демек мұ ның ө зі сол ә рекетке билік ету қ ажеттігін кө рсетеді.

«Мақ саттылық» анық тамасы басқ ару міндетін – ұ жымның алдына қ ойғ ан мақ сатына жетуін қ амтамасыз етуді кө здейді. Оның ү стіне мақ сат қ ою да басқ ару міндеті.

«Жү йелілік» анық тамасы дү ркін-дү ркін емес, жү йелі, ү здіксіз жү зеге асыру қ ажеттігін кө рсетеді.

Ә рекеттің осындай міндетті бірізділігін басқ ару процесі деп атайды. Ә р тү рлі дең гейде басқ ару прцестерінің кү рделілігіне жә не алуан тү рлілігіне қ арамастан, Д. Н. Бобрышев осы категорияғ а – басқ ару процесіне біршама жалпылама анық тама береді. Басқ ару процесі – бұ л шешімді шығ аруды, қ абылдауды, қ абылданғ ан шешімнің орындалуы жө ніндегі жұ мыс барысын ү йлестіруді, қ абылданғ ан шешімнің орындалу барысын бақ ылауды бірізділікпен жү зеге асыру (1 схема). Бұ л анық тама басқ ару ә рекетінің мазмұ нын да ашады.

Басқ ару процестерін басқ арудың кө птеген жү йелері мен салаларында жү зеге асырады. Кә сіпорындар мен мекемелерде, колхоздар мен тасымалдау орындарында, қ ұ рылыс пен жоғ ары оқ у орындарында. Яғ ни, адамдар ең бек ететін ұ жымның барлығ ында белгілі бір мақ сатқ а жету ү шін басқ ару қ ызметі бірінші кезектегі міндет болып саналады. Басқ ару процесі мемлекеттік дең гейде де, шаруашылық ұ йымында да бірдей жү ргізіледі. Стратегиялық жә не жедел проблемаларды шешкен кезде ол бір мақ сатты кө здейді, ә рине, мұ ндай жағ дайда кө бінесе «Стратегиялық басқ ару», «жедел басқ ару» секілді терминдерді пайдаланады. Бірақ мұ нда басқ ару мазмұ ны ө згермейді.

Басқ ару функциясы – басқ ару қ ызметінің нақ ты тү рі, оны жү зеге асыру ү шін арнайы амалдар мен ә дістер, сондай-ақ тиісті ұ йымдық жұ мыстар қ олданылады.

Ә рбір басқ ару функциясы процесс болып саналады, ө йткені, бұ лар да ө зара байланысты ә рекеттер сериясынан тұ рады. Басқ ару функциясы барлық функцияның жалпы жиынтығ ы. Функция – кө пмә нді термин. Философияда бұ л екі объектінің (топтың) қ арым-қ атынасы, онда біреуінің ө згеруі екіншісінің ө згеруіне тү рткі болады, социологияда – белгілі бір ә леуметтік институт немесе жеке ә леуметтік процесс жоғ ары дең гейдегі қ оғ амдық жү йенің қ ажетін орындайды.

Функция – бұ л сонымен қ оса ә рекет, міндет, жұ мыс. Бұ л мағ ынада функция ұ ғ ымы басқ ару функциясының категориясын анық тағ ан кезде басқ ару теориясында, сондай-ақ олардың ұ йымдастыру жү йесіндегі басқ а функциялардан - ө ндірістік, ә леуметтік т. б. ө згешелігін кө рсету ү шін пайдаланылады.

Басқ ару функциясының ө зіндік ө згешелігі, ерекше мазмұ ны болады, ә рі дербес жү зеге асырылуы мү мкін. Оларды кез келген басқ ару саласындағ ы адамдар қ ызметіне тең дестіруге болады. Шындығ ында, кез келген салада басқ ару ү шін шешімді ә зірлеу жә не қ абылдау, оның орындалуын ұ йымдастыру, оның орындалу барысын ү йлестіру, орындалу нә тижесінбақ ылау жә неде осы деректердің негізінде келесі шешімді шығ ару жә не қ абылдау қ ажет.

1 - схема. Басқ ару процесінің мазмұ ны

Басқ арудың барлық функциясы бір-біріне тығ ыз байланысты, сонымен қ оса, олар бір-бірімен сің ісіп кетеді. Жоғ арыда атап кө рсетілгендей, басқ ару функциясына деген кө зқ арас жә не олардың жіктелуі алуан тү рлі. «Менеджмент негіздері» кітабының авторлары (М. Х. Мескон, М. Альберт, Ф. Хедоури) басқ ару қ ызметінің елеулі тү рлерін шағ ын категорияларғ а бө леді. Мұ ның ө зін қ азіргі кезде барлық ұ йымдарғ а қ олдануғ а болады. Авторлардың пікірінше, басқ ару процесі олардың ө зара байланысты функцияларынан: жоспарлаудан, ұ йымдастырудан, мотивация жә не бақ ылаудан тұ рады.

60.Ө з университетің ізге жағ дайлық талдау (SWOT-анализ) жасаң ыз. Университет басшылары осы жерде сіз қ арастырғ ан факторларды ескерді ме, сол туралы баяндаң ыз. Университеттің сапалығ ын жоспарлау ү шін нақ ты жә не тиімді қ ұ ралдарды қ олдану қ ажет. Олар университеттің ә рекетіне ә сер ететін факторларды ашып кө рсетуі қ ажет. Осындай механизмдердің бірі – сапа жоспарын жә не қ ұ рылымдық бө лімшелерін қ ұ ру барысында негізгі бағ ыттарды анық тауғ а кө мектесетін SWOT талдау. Бұ л университеттің қ уатының анық бағ асын жә не қ ызмет кө рсету нарығ ында ақ ылы немесе ақ ысыз тө ң ірегіндегі жағ дайын кө рсетеді. Талдау жасау барысында ішкі жә не сыртқ ы факторлар есепке алынады. Ішкі факторларғ а ұ тымды жә не ә лсіз жақ тары, ал сыртқ ы факторларына қ ауіптері мен мү мкіндіктері жатады.\Ұ тымды жақ тары: Универститет нақ ты дә режесін, кө псалалы білім берумен айналысатын мемлекеттік ғ ылыми ұ йым екендігін кө рсетеді. Негізіне ғ ылыммен айналысуғ а бағ ытталғ ан, ғ ылым ордасы болып саналады. Қ азақ стандағ ы алдың ғ ы қ атардағ ы беделді жоғ арғ ы оқ у орны. Университет ертеден келе жатқ ан ү лкен тарихы бар білім мен ғ ылым саласындағ ы ғ ылыми мекеме. Қ азіргі таң да мемлекеттің ғ ылым мен білім саласының дамуына ү лкен септігін тигізіп келе жатыр.Оқ ытушылар қ ұ рамы да ө те білікті мамандардан қ ұ ралғ ан. Кө бінесе осы университеттің тү лектері. Шет елден тә жірибе жинақ тап отырады.Университет шетелдік оқ у орындарыме тығ ыз байланыста. Бірлескен бағ дарламар бойынша кө птеген жобалар жасап жатыр. Академиялық мобилділік бойынша студент алмасу, шет елде тә жірибеден оту оң ә серін беріп жатыр. Ә лсіз жақ тары: \Университеттің заманауи технологиялармен жабдық талу мә нді емес. Мысалы, суперкомпьютер университете жоқ. Суперкомпьютермен ғ ылыми зерттеулердің нә тижесін алуды тиімділеуге болады. Жә не де суперкомпьютерде нақ ты жұ мыс істей алатын мамандар жоқ тың қ асы. Студенттерді ынталандыру жұ мыстарының аз болуы. Мысалы студент белгілі бір жобамен айналысқ ысы келеді. Бірақ ол ө зі қ анша іздегенімен қ алағ ан нә рсесін таппауы мү мкін. Осындай кезде оқ у орны тарапынан бағ ыт бағ дар беріп жә не басқ а студенттер қ ызығ атындай қ ылып жақ сы жобалар тауып берсе, сосын қ адағ алап отырса студент сонымен айналысып жаксы тә жірибе алып шығ ады. Бұ л студенттер арасында бә секелестік тудырады, жаксы бір жобалардың шығ уына тү рткі болады. Тың таланттар пайда болады.-Оқ у орнында білім беру барысында теориялық бө лігінің кө п болуы. Бұ л студентті жалық тырып жіберуі мү мкін. Негізінен практикалық бө лімі кө бірек болса жә не оны оқ ытушылар жоғ арғ ы дә режеде ө ткізсе мық ты мамандар сонда шығ ады.Мү мкіндіктері: Кез келген оқ у орнымен мамандар дайындауда бә секеге тү седі. Бұ л бойынша жыл сайын мемлекеттен гранттардың кө п бө лігі осы оқ у орнына бө лнеді.