Көшбасшылықты зерттеуде қолданылытын жағдайлық көзқарастың мәнін ашыңыз.

Кө шбасшылық - бұ л адамдарды жинап алғ а қ ойылғ ан мақ сатқ а бағ ыттау. Кө шбасшы мен Басшы мағ ынасы бір емес. Басшы – бұ л жұ мысты беруші жә не сол жұ мыстарғ а жауап беруші. Жақ сы басшы орындалғ ан жұ мсысты реттеп қ абылдап отырады. Ал, Кө шбасшы адамдарды жандандырады, мақ сатқ а жетуде болашақ ты кө р қ асиеті арқ ылы адамдарды ортақ мақ сатқ а бағ ыттайды.

Сіздің кө шбасшылық қ асиеттерің із тө мендегілерге тә уелді:

· Сіздің мінезің іздің сипаттамалары, туа біткен, жү ре біткен

· Ө мірдегі жағ дайлар, ө зің ізді кө рсететін жерлер

· Сіздің ішкі жан дү ниең із жә не зейінің із адамдарғ а ә сер етеді

Кө шбасшылық феномені – бұ л саяси психологиядағ ы ө те бір ерекше нә рсе. Біріншіден, бұ л ең жарқ ын жә не сондық тан ең кө рінетін проблемалардың бірі. Жалпы алғ анда, саяси ғ ылым ү шін – ө зі зерттелмейтін, саясаттың дә л сол «адами факторында» осы биліктің нақ ты кө рінісі.

Бұ л нақ ты кө ріністің екі мағ ынасы бар. Бір жағ ынан, бұ л саяси-психологиялық ө лшемдегі билік – бұ л билейтін адамның ө зіне бағ ындыра білу қ абілеті, яғ ни, кө шбасшының, саяси институттың немесе режимнің кейбір потенциясы. Басқ а жағ ынан, билік, дә л сол саяси-психологиялық ө лшемде – бұ л «тө менгілердің» «жоғ арылардағ ыларғ а» бағ ынуғ а дайын болуы. Осылай кө шбасшылық тың феноменін бір медалінің екі жағ ы пайда болады: «жоғ арыдағ ылардың» қ абілеті жә не «тө мендегілердің» дайын болуы жә не осы компоненттердің ә рқ айсысының «ө зіндік» салмағ ы кө птеген жағ дайларғ а, нақ ты айтқ анда, ә рбір жеке жағ дайғ а байланысты. Кө шбасшылық феноменінің зерттелуі аталғ ан компоненттерді біріктіріп жә не ө зара ә серлесуде қ арастыруғ а мү мкіндік береді.

Мектептегі табысты кө шбасшы ү немі ашық, басқ адан ү йренуге даяр; негізгі қ ұ ндылық тар жү йесінің аясындағ ы ойларын бір-беткей деуден ғ ө рі, кө нбіс деуге келеді; табанды (мә селен, жоғ ары талап ү десінен шығ уғ а, қ ызметкерлерін уә ждеуге ұ мтылысында; іске берілгендігінде; барлығ ын оқ ытып, жоғ ары дең гейге қ ол жеткізуге ұ мтылысында), жайдары, оптимист.’

‘Табыс ө з мектебінде кө шбасшылық тә жірибесін тиісті дә режеде қ олдана алу қ абілетіне байланысты. Осы тұ рғ ыдан алғ анда, тиімді басшылар, ә детте, физикалық орта мен мінез-қ ұ лық қ а басты кө ң іл бө леді, содан соң кө шбасшылық міндетті бө лу мен деректерді пайдалану, тек соң ында ғ ана жеке басы мен оқ у бағ дарламасын жақ сартуғ а назар аударады.’

Кө шбасшылық тың зерттеу теориялары

Орта теорияларының негізгі жағ дайы келесідей айтады: Кө шбасшылық орта функциясы, яғ ни, белгілі уақ ыт, орын жә не жағ дайларғ а соның жә не жағ дайларғ а, соның ішінде, мә дени де, байланысты. Бұ л теория, толығ ымен адамдардың жеке айырмашылық тарына назар салғ ан жоқ, оларғ а орта талаптарын жапсырды.Мысалы, Е. С. Богардус бойынша, топтағ ы кө шбасшылық тү рі топ табиғ аты мен оғ ан шешуге қ ажетті мә селелерден тұ рады.

Х. С. Персое екі гипотеза ұ сынды:

1) Ә рбір жағ дай кө шбасшының ө зіне де, оның қ абілеттеріне анық тайды

2) Жеке ұ лғ а қ абілетінтерін: олар жағ даймен кө шбасшылық қ асиеттер деп анық талады, жә не алдың ғ ы кө шбасшылық жағ дайлармен нә тижесі болады.

Тұ лғ алық -жағ дайлық теориялар.

Теориялық тардың осы тобы алдың ғ ы екеуінің қ осындысы болып табылады оның шегінде бір сә тте кө шбасшының психологиялық ү рдісі ө тетін жағ дайлар да қ арастырылады. С. М. Казенің ойынша кө шбасшылық ү ш фактормен ө ндірілетін тұ лғ алық қ асиеттерімен, жақ тастар тобымен жә не жағ даймен (мысалы, топ шешетін мә селесімен).

Ө зара ә рекеттесу - кү ту теориясы.

Дж. С. Хаманса жә не Дж. К. Хемфилдтың кө зқ арастарына сә йкес, кө шбасшылық теориясы ү ш негізгі ауыспалыны қ арастыруы керек ә рекет, ө зара ә рекеттесу жә не кө ң іл-кү йлер. Бұ л келесіні мең зейді біріккен ә рекетте ө зара ә рекеттесу мен қ атысудың кү шеюі топтық талаптарғ а ү лкен нақ тылық ты енгізуімен байланысты. Осы теориядағ ы кө шбасшы ө зара ә рекеттесудің бастаушысы болып саналады.