Бақылау сұрақтары. 1. Қандай биологиялық ерекшелігі жерінен арамшөптерге қарсы тұру әрекеті жақсы дамыған?

1. Қ андай биологиялық ерекшелігі жерінен арамшө птерге қ арсы тұ ру ә рекеті жақ сы дамығ ан?

2. Бұ ршақ тұ қ ымдастардан жә не дә стү рлі сү рлемге пайдаланатын ө сімдіктерден забайкал таранынын химиялық қ ұ рамы немен ерекшеленеді?

Майсары

Морфологиялық сипаттамасы жә не аудандастырылғ ан сорттары. Мә дени мақ сары-бір жылдық ө сімдік. Дақ ылдың тамыр жү йесі жақ сы дамығ ан. Негізгі кіндік тамырының ұ зындығ ы 2-3 м дейін жетеді жә не жанама тамырлары негізгі тамырдан 60-90 см дейінгі қ ашық тық та орналасады. Мақ сары тамырының терең ге бойлауы, жылдамдылығ ы жә не топырақ қ абатында бө ліну сипаты ондағ ы ылғ ал мен қ оректік заттардың орналасуымен тікелей байланысты. Дақ ыл топырақ тың тө менгі қ абатынан ылғ ал мен қ оректік заттарды қ абылдай алады, сондық тан қ ұ рғ ақ шылық қ а тө зімділігімен ерекшеленеді.(Арыстангулов С.С., 2008)

Мақ сары сабағ ы тік, цилиндр пішінді, сырты жылтыр, ә рі тү ксіз, тү сі-солғ ын ақ шылт жасыл. Сабағ ының биіктігі сортына жә не климат жағ дайына байланысты 50-100 см аралығ ында ауытқ иды. Сабағ ының тө менгі бө лігі жуан, ал жоғ ары бө лігі жиішкеріп келеді. Сабағ ының тө менгі бө лігінің диаметрі 3-12 см аралығ ында. Сортына байланысты ө сімдік сабағ ының биіктігі де ө згереді. Мақ сарыны биіктігіне қ арай 3 топқ а бө леді: тапал-70 см дейін, орташа бойлы -71-90 см, ұ зын бойлы-91 см жоғ ары.

Мақ сары жақ сы бұ тақ танатын ө сімдік. Бұ тақ тануы негізгі, екінші, ү шінші дең гейлік бұ тақ тар болып бө лінеді. Бұ тақ тану сортқ а, ө сіру жағ дайына жә не қ оректену сипатына байланысты ө згереді.

Мақ сары жапырақ тары- жай, сағ ақ сыз, жалаң аш, етті, ланцетті пішінді, сабақ та бір-біріне қ арама-қ арсы орналасады. Жапырағ ының шеттері тісті, тү рлеріне қ арай ө ткір тікенді немесе тікенсіз болады. Сабақ тың ортасындағ ы жапырақ тары ірі, ал жоғ арғ ы жағ ындағ ылардың аумағ ы кішірейіп, гү л шоғ ыры орамына айналады. Толық жетілген жапырақ тары ұ зындығ ы 9-25 см, ені 3-8 см. Бір ө сімдікте 80-200 дана ә ртү рлі кө лемді жапырақ тар болады.

Мақ сары гү лшоғ ыры-тостағ анша диаметрі 1, 5-3, 5 см. Гү лдері тү тікті бес бө лікті кү лтешелерден тұ рады, тү сі сары немесе қ ызғ ылт болады, оның қ ұ рамында бояғ ыш зат-картамин болады, жатыны бір ұ ялы, ұ зын бағ анашалы. Тозаң дануы кө бінесе жә ндіктер арқ ылы жү реді, айқ ас тозаң данады. Жемісі-ақ тү сті тұ қ ымша, жалаң аш, жылтыр, тө рт қ ырлы. Бір ө сімдікте 5-50 дейін тостағ анша, оның ә рқ айсысында 25-60 дана тұ қ ымша болады.1000 тұ қ ымша салмағ ы 25-52 г аралығ ында ауытқ иды. Қ ауыздылығ ы тұ қ ым массасының 40-60% қ ұ райды, қ абығ ы қ атты, панцирлі. Піскен кезде тұ қ ымы шашылмайды, ө йткені орамының ішкі жапырақ шалары тығ ыз қ абысып тұ рады.

Аудандастырылғ ан сорттары. Республиканың оң тү стігінде мақ сарының Милютинский 114, Нұ рлан, Ақ май жә не Центр 70 сорттары аудандастырылғ ан. Милютинский 114 сортынан басқ алары, Красноводопад селекция стансасында шығ арылғ ан, жергілікті селекция сорттары авторы- М. Қ оң ырбеков.

1Қ азақ стан Республикасының табиғ и мал азық тық жерлері

2Қ азақ станда егістікте мал азығ ын ендіру

3Қ азақ станда ө сімдік жерсіндірудің мал азық тық дақ ылдар айқ ьщцаудың маң ызы

4Мал азығ ын ө ндіруде жаң а мал азық тық дақ ылдардың алатын орны

5Ә деттен тыс мал азық тық астық тұ қ ымдастар. Олардың ботаникалық жә не морфологиялық сипаттамасы

6 Ә деттен тыс мал азық тық бұ ршақ тұ қ ымдас дақ ылдар. Олардың мал
азық тық маң ызы

7 Шығ ыстың ешкі шө бі, оның биологиялық жэне морфологйялық ерекшеліктері, мал азық тық маң ызы

8 Сосновский аю балдырғ аны. Олардың биологиялық жә не морфологиялық ерекшеліктері. Мал азық тық маң ызы

9 Сү йір жапырақ ты сильфия. Мал азық тық маң ызы. Тарағ ан аймақ тары

10 Қ ұ лқ айыр. Оның мал азық тық тү рлері, мал азық тық маң ызы. Ө сіру
агротехникасы

11Вейрих тараны. Оның тарағ ан аймақ тары. Мал азық тық маң ызы, сапасы, ө сіру агротехникасы

12Жер нә гі жә не жер тү йнегі. Олардың мал азық тық қ асиеттері. Сапалық жә не ө німдік ерекшеліктері. Мал азығ ын дайындау технологиясы

13Мақ сары. Оның биологиялық жә не морфологиялық қ асиеттері. Мал азық тық маң ызы

14Майлы, тамыр - жемісті дақ ылдар мал азығ ына пайдат^нудың маң ызы. Дайындау технологиясы.

15Гү лтэжі. Оның мал азық тық қ асиеті. Мал азығ ы ө ндірісінде алатын орны, қ елешегі

16Жаң а мал азық тық дақ ылдардан мал азығ ын дайындау, оның тү рлері, сапасы, маң ызы