Тақырып 2. Тәуекелділікті анықтау тәсілдері

Тә уекелділікке қ атысты негізгі ә дістер

Тә уекел – менеджмент процессінде тә уекелділікті анық тау сатылары. Кә сіпорындағ ы тә уекелділікті анық тау жә не бақ ылауды ұ йымдастыру. Тә уекелділікті анық таудың негізгі тә сілдері: сұ рау беттері, қ ұ рылымдық диаграммалар, поток карталары, тікелей инспекциялау, қ аржылық жә не басқ арушылық есептерін талдау.

Тә уекелділікті бағ алап, арнайы шешім қ абылдау ү шін сол объекті қ атысты бастапқ ы ақ параттар жиналғ ан жө н, яғ ни тә уекелділікті туғ ызатын жайт.

Белгілі бір салағ а байланысты тә уекелділік ақ параттарын жинау мақ саттында кө птеген ә діс, тә сілдер бар.

Кез-келген жағ дайда қ ай ә дістің дә л келетінін анық тау қ иын, бірақ оң ай шешім жасай аламыз, егер тә уекел-менеджер ө з жұ мысын белгілі бір ө неркә сіп немесе қ аржы коммерциясында жоғ ары білікті маман болса.

Ақ парат жинау мен тә уекелділікті анық тау кө птеген келең сіз жағ дайлардың алдын-алуғ а кө п кө мек кө рсетеді.Тә уекелділікті анық тап білу ү шін арнайы жоспар жасалуы тиіс.Қ андай жоспар болмасын, ол ө зінің бюджет қ оры мен экономикалық артық шылығ ы, жауапкершілігі болуы қ ажет.

Кейбір ә дістердің базалық негізі статистикалық қ аржылық, басқ арушылық жэне кә сіпорынның есепшоттық қ ағ аздары немесе талдауына жү гінсе, екіншілері келең сіз жағ дайдың орналасу орнына, яғ ни инспекциялық негізде.Тә уекелділікті табу сандық талдаумен де қ ұ рылады, сонымен қ атар сапалық реттеу де орын алады.Бұ лардың барлығ ы кә сіпорындағ ы, ұ йымдағ ы тә уекелділікті сипаттап, табуғ а арналғ ан.

Ө неркә сіп объектеріне қ атысты бастапқ ы ақ паратты мына негізгі ә дістер кө мегімен білеміз:

• Стандартталғ ан анық тама беттері;

• Басқ арушылық жә не қ аржылық есептерінің бастапқ ы қ ұ жаттарын талдау жасап қ арау;

• Кварталдық, жылдық қ аржылық есептерге талдау;

• Ө неркә сіптің ұ йымдастырушылық қ ұ рылымының талдау диаграммасы жә не қ ұ рылуы;

• Ө неркә сіптің ө ндіру техникалық процестерінің талдауы;

• Осы берілген салада мамандарғ а кең ес беру;

• Мамаң дандырылғ ан консалтингтік фирмалардың эксперттік қ ұ жаты.

Бү л ә дістердің ә рқ айсысы кө п мө лшерде белгілі бір салада ақ парат бере

алады.

Анық тама беттерінің екі тү рі бар:

1.Универсалды (стандартталғ ан);

2.Мамандандырылғ ан

Универсалды анық тама беттері - жалпылама тү сінік береді жә не кө птеген ө неркә сіп типтеріне келеді.

Мамандандырылғ ан анық тама беттері - белгілі бір арнайы қ ұ рылымдық есептемеге жә не айырмашылығ ы бар жайттарғ а. Бұ л беттер халық аралық практикада кең інен қ олданылады.

Анық тама беттерінің арнайы бір сұ рақ реттері болады, оның кө мегі арқ ылы арнайы объектінің қ ұ рылымы мен сандық мө лшерін біле аламыз.Бү л беттерінің кемшілігі, белгілі бір мө лшерден артық мінездемелік сұ рақ тарды қ амтиды.